Melkproductie in Vlaanderen is een van de meest klimaatvriendelijke ter wereld
De ecologische voetafdruk van melk is in Vlaanderen kleiner dan in andere landen. We behoren tot de wereldtop, zo blijkt uit een studie bij 146 melkboeren, van onder meer het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek en de Boerenbond. Zij namen een "klimaatscan" van elk melkveebedrijf apart om zo de ecologische voetafdruk te bepalen en nadien advies te kunnen geven waar de boer nog kan verduurzamen.
0,99 kg CO₂-uitstoot: dat is de impact van een liter Vlaamse melk. Dat is volgens het Instituut voor Landbouw, Visserij- en voedingsonderzoek (ILVO) lager dan de score van alle andere melk producerende landen. Die rekensom maakt het ILVO door alle broeikasgassen van melkveebedrijven, lachgas, methaan en CO₂, op te tellen en om te zetten naar CO₂.
De methode verschilt telkens wel in elk land, dus of Vlaanderen nu echt de beste leerling is, is niet zeker. Wat wel zeker is, is dat de klimaatimpact van Vlaamse landbouwbedrijven bij de productie van melk kleiner is dan de gemiddelde impact.
Efficiënte melkproductie
Melk- en vleeskoeien hebben wereldwijd veel impact op het klimaat, vooral omdat ze methaan opboeren, een krachtig broeikasgas. Voor het onderzoeksproject "KLIMREK" van het Vlaamse Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) werd daarom bij 146 melkveebedrijven een "klimaatscan" genomen.
Alle inputs en processen die bijdragen tot de melkproductie worden in die scan gezet en geanalyseerd. Op basis daarvan wordt de ecologische voetafdruk van één jaar berekend. Tot de verrassing van enkele boeren heeft het elektriciteits- en dieselverbruik maar een kleine impact, en wegen vooral de broeikasgassen harder door.
Vlaanderen heeft tegenover andere landen een kleine melkveestapel, maar wel een hoge melkproductie
Door welke factoren scoren Vlaamse bedrijven dan groen? "In Vlaanderen produceren we melk heel efficiënt", zegt projectcoördinator Veerle Van Linden. "Vlaanderen heeft tegenover andere landen een kleine melkveestapel, maar een lacterende koe produceert hier veel melk. Dat komt door een goede raskeuze, goede en kwaliteitsvolle voeders en goede stielkennis."
Zo hebben de Vlaamse boeren een goede kennis rond graslandbeheer en zijn de gronden erg vruchtbaar. Daardoor is er voor minder input, een hogere opbrengst. Ook dat de mest verwerkt wordt via vergisters, helpt om te verduurzamen.
BEKIJK - Op deze manier produceren de koeien van Niels en Katleen klimaatvriendelijk melk:
Hoe kan het nog beter?
Omdat in dit onderzoek voor het eerst een berekening per individueel melkveebedrijf werd gemaakt, kan elke boer ook een uniek advies krijgen over hoe het bedrijf nog meer kan verduurzamen. "Het is fantastisch dat we nu een tool hebben waarmee we voor elk individueel bedrijf kunnen zien wat de ecologische voetafdruk is. Een scan op maat is enorm zinvol", zegt Van Linden.
Hoe efficiënter de productie, hoe groener de voetafdruk
En op welke aspecten kunnen bedrijven nog verbeteren? Hoe efficiënter de productie, hoe groener de voetafdruk, zegt Van Linden. "De samenstelling van het voeder verbeteren, zorgt voor een lagere methaanuitstoot."
Zo bestaan er voedersupplementen die de methaanproductie van koeien verlagen. Ook overzeese soja in het veevoer vervangen door lokale eiwitbronnen verlaagt de impact op het klimaat.
"Minder kunstmest gebruiken op gras- en maïslanden helpt ook", gaat Van Linden verder. "De aanmaak van kunstmest heeft een grote ecologische voetafdruk. Ook gras-klaver zaaien in plaats van gras heeft meerdere voordelen. Boeren kunnen ook besparen op elektriciteit. Dat is altijd goed, maar heeft weinig invloed op het grote geheel."
KLIMREK
De studie van het ILVO gebeurde in het kader van het pas afgelopen VLAIO-onderzoeksproject KLIMREK, dat inzicht moest geven in waar de Vlaamse landbouwbedrijven staan in het klimaatverhaal, en op welke manier zij stap voor stap kunnen verduurzamen.
Tot vandaag zijn er 146 van de 3.000 in Vlaanderen melkveebedrijven doorgelicht met de scan. De voetafdrukken variëren tussen 0,74 en 1,53 kg CO₂-equivalenten per kilo meetmelk. Gemiddeld is dat 0,99 kg CO₂ eq.
In de internationale databank scoort Vlaanderen als een van de beste. Die berekening is wel slechts een benadering, omdat het niet zoals KLIMREK voor elk bedrijf individueel de klimaatsom maakt. De cijfers die binnen KLIMREK werden gevonden, schommelen wel rond het internationale cijfer.