Als Vladimir Poetin en Kim Jong-un elkaar ontmoeten: ‘Een alliantie tussen autoritaire staten is erg zorgwekkend’

Pas eind juli opende Noord-Korea, na 3,5 jaar covid-isolement, opnieuw zijn grenzen voor een internationaal bezoek. Niet toevallig reisden toen een Chinese en Russische delegatie af naar de socialistische dictatuur om de Koreaanse wapenstilstand te herdenken. Een kans voor Kim Jong-un om het nieuwste wapenarsenaal te showen, een kans voor Russisch defensieminister Sergej Sjojgoe om de slinkende munitievoorraad aan het Oekraïense front op de agenda te zetten.

Gesprekken over mogelijke wapenleveringen zouden deze maand verdergezet worden in Rusland. Kim Jong-un zou persoonlijk afreizen om Vladimir Poetin te ontmoeten. De Veiligheidsraad van het Witte Huis bevestigt na berichtgeving van The New York Times inlichtingen te hebben die wijzen op gesprekken “op leiderniveau”, en ook de Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten houden rekening met “een mogelijk bezoek van Kim Jong-un” aan Rusland.

Waar en wanneer de ontmoeting zou plaatsvinden, is onduidelijk. Volgens The New York Times is de kans groot dat Kim opnieuw via een gepantserde trein naar Vladivostok afreist, op zo’n 700 kilometer van Pyongyang. In 2019 gebeurde dat al eerder. Recent zou er bovendien een Noord-Koreaanse delegatie in Vladivostok en Moskou geweest zijn om het bezoek van hun grote leider voor te bereiden.

Dat beide landen elkaar vinden, is in zekere zin logisch. “In Oekraïne is een uitputtingsoorlog bezig, zeker langs Russische zijde wordt er eindeloos gebombardeerd en vroeg of laat moet er dan in het buitenland geshopt worden”, stelt defensiespecialist Dick Zandee (Clingendael Institute). Veel kanten kan Moskou niet op kijken. Eerder wendde het zich al tot Iran voor drones en artillerie, nu zou Rusland vooral om artilleriegranaten en antitankwapens verlegen zitten die Kim kan leveren. “Op het verloop van de oorlog zal dat echter weinig of geen invloed hebben”, denkt Zandee.

Amerikaanse inlichtingendiensten stelden vorig jaar al dat Noord-Korea artilleriemunitie had geleverd, al is dat nooit formeel bevestigd. “De infrastructuur om dergelijke wapens te transporteren is alvast aanwezig, en de relatie tussen beide landen is hecht”, zegt Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden. Net daarom is het volgens hem frappant dat een fysieke ontmoeting op de planning zou staan. “Als het alleen over wapenleveringen moet gaan, dan is dat helemaal niet nodig.”

“Het zou me niet verbazen mocht er tijdens zo’n ontmoeting ook over Noord-Koreaanse manschappen gesproken worden”, zegt Breuker, die erop wijst dat Noord-Koreaanse functionarissen vorige zomer al opperden om arbeiders te sturen naar de provincies Donetsk en Loehansk om te helpen met de wederopbouw. Die optie is, mede door het Oekraïense tegenoffensief, nooit gelicht maar toont dat beide landen elkaar steeds prominenter opzoeken. “Ook Noord-Korea beseft dat het niet alleen kan overleven”, aldus Breuker.

Nucleaire test

Zelf zou Kim uit zijn op Russische satelliettechnologie, nucleair aangedreven onderzeeërs en voedselhulp voor de bevolking. En - een even valabele reden voor de fysieke ontmoeting: het is een kans om zichzelf opnieuw op het internationale toneel te profileren. Dat is alweer even geleden.

Ontmoetingen in 2018 en 2019 met Donald Trump, die als eerste Amerikaanse president voet wist te zetten in Noord-Korea, konden op bijzonder veel media-aandacht rekenen. Uiteindelijk resulteerden ze wel in een diplomatieke sof. Van de verhoopte nucleaire ontwapening - en in ruil het opheffen van sancties - kwam niks in huis. Integendeel, rond de laatste jaarwisseling riep Kim op tot een ‘exponentiële uitbreiding van het nucleaire arsenaal’ om Zuid-Korea en de VS het hoofd te kunnen bieden.

De banden met Washington en Seoel ogen steeds vijandiger. Noord-Korea lanceert steeds vaker ballistische raketten, waaronder ook de krachtigste in het arsenaal: de Hwasong 18-raket. Die langeafstandsraket werd in april voor het eerst succesvol getest, en landde in juli in zee op slechts 250 kilometer van de Japanse kust. Ook een zevende nucleaire test - tussen 2006 and 2017 liet Noord-Korea er zes optekenen - is volgens waarnemers niet uitgesloten.

Volgens Russisch defensieminister Sjojgoe zitten ook gezamenlijke militaire oefeningen in de pijplijn. Kan zo’n bondgenootschap ook het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma rugwind geven? “Het is onduidelijk of Russische technologie nu al wordt ingezet in het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma”, zegt Breuker daarover. Dat raketlanceringen door Noord-Korea al eens in de soep durven draaien, is volgens hem alleszins geen reden om onbezorgd te zijn. “Dat er een alliantie ontstaat tussen autoritaire staten zoals China, Rusland, Noord-Korea en Iran is erg zorgwekkend.”

“Pr-gewijs zal Kim Jong-un sowieso niet met lege handen uit Rusland willen terugkeren, en tot meer stabiliteit in de wereld zal dat niet bijdragen”, zegt Breuker, die meent dat eventuele steun aan de Russische oorlog in Oekraïne niet onderschat mag worden. “Ook tijdens het Syrische conflict heeft Noord-Korea steun verleend, zoals wapens en gevechtspiloten. Dat heeft een bepalende rol gespeeld in de overwinning van Assad.”