“De echt oude bussen? Die rijden nog. Vorige week was ik nog op een stelplaats en daar waren alleen bussen jonger dan vijf jaar buiten dienst.”

ACOD-secretaris Stan Reusen legt de vinger op de wonde. Cijfers die de Vlaamse oppositiepartij PVDA deze zomer opvroeg, illustreren Reusens visie op de problemen bij De Lijn. Steeds meer bussen staan aan de kant, zo leren die cijfers. De openbare vervoersmaatschappij schrapt almaar meer ritten wegens technische problemen.

Ging het in 2019 nog om 6.166 ritten, dan verdrievoudigde dat in 2022 tot 19.769 ritten – gemiddeld stonden er elke dag 406,2 bussen stil. Dit jaar staat de teller tot eind mei al op 18.140 geschrapte ritten. Als de trend doorzet, zou het tegen eind 2023 gaan om zo’n 43.000 niet-gereden ritten. De grootste problemen situeren zich in de ­regio rond Antwerpen, Mechelen, Leuven en de Vlaamse Rand.

“Hoe dat komt? Het structurele onderhoud ontbreekt, waardoor de bussen uitvallen vanwege defecten”, zegt Reusen. “Bovendien zijn er te weinig technici om de voertuigen te onder­houden en te herstellen. Het probleem wordt nog vergroot doordat onder Ben Weyts (die van 2014 tot 2018 als Vlaams minister van Mobiliteit bevoegd was voor De Lijn, red.) monsterbestellingen werden geplaatst. Met de hybride bussen bijvoorbeeld, zien we veel problemen. Ze zijn veel minder betrouwbaar dan ingeschat. De bestelde elektrische bussen komen dan weer veel trager binnen dan gepland.”

Eind augustus kondigde De Lijn aan dat het ‘tijdelijk structureel verschillende ritten in Vlaanderen schrapt’, als gevolg van onvoldoende personeel. “De zoektocht naar nieuwe chauffeurs en technici is een aanzienlijke uitdaging, vooral in regio’s waar de concurrentie groot is”, klonk het. Dat de maatschappij zo hard de personeelstekorten benadrukt, schiet bij Reusen in het verkeerde keelgat. “Alleen in Antwerpen is er momenteel nog een klein tekort aan chauffeurs. Elders krijgen we berichten dat chauffeurs soms met hun duimen draaien omdat er geen bussen beschikbaar zijn.”

Schrappen ‘vermindert’ probleem

Het tekort aan technici maakt de problemen groter. In Mechelen zouden er twaalf moeten zijn, maar volgens ACV-afgevaardigde Daniel De Smet zijn er nu maar vijf vast in dienst. “Collega’s van elders springen bij, bijvoorbeeld uit Limburg, maar niet alle gaten raken opgevuld.”

Ongeveer 35 tot 40 procent van de bussen in Mechelen is buiten dienst, stelt De Smet nog. “Er zijn normaal gezien zo’n negentig bussen nodig. Met de krimp die De Lijn zopas aankondigde, zijn er ­zeker tot eind dit jaar tien trajecten structureel geschrapt. Zo kunnen de meeste diensten vertrekken, maar tegelijk betekent het dat dagelijks ongeveer vijf tot zes chauffeurs zitten te wachten op een bus. Om een stukje van de problemen op te lossen, huurt De Lijn nu zelfs bussen van de eigen externe pachters. Het is de wereld op haar kop. De pachters slagen er wel in sneller nieuwe, groene bussen te kopen. Ze hebben dus nog wat bussen op overschot die ze kunnen verhuren.”

Haringen

Voor de reiziger betekent minder ritten in de eerste plaats langer wachten. “Maar soms gebeurt het dat een lange bus van 18 meter wegvalt en vervangen moet worden door een van 12 meter”, zegt De Smet. “De passagiers zitten dan als haringen in een ton. Dat bevordert de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer helemaal niet.”

Ook voor PVDA is de maat vol. “De Vlaamse regering heeft jarenlang bespaard op De Lijn, waardoor de busvloot op sommige plaatsen stokoud is”, zegt parlementslid Jos D’Haese (PVDA). “Minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) heeft wel extra investeringen aangekondigd in elektrificatie, maar dat is een druppel op een hete plaat. Stop met gerommel in de marge en kom met een echt noodplan. Zeer veel technici kiezen ervoor om in de privé te werken omdat De Lijn slecht betaalt. We vragen dringende investeringen in De Lijn om betere loonvoorwaarden aan te bieden aan technici en de vernieuwing van de vloot drastisch te versnellen.”

Personeelstekort

Volgens De Lijn reed in 2020 0,80 procent van de ritten niet uit door personeelstekorten. Vorig jaar was dat zelfs 1,52 procent. Dit jaar gaat het voorlopig om 0,68 procent.

“In de meeste regio’s is de rituitval door technische redenen erg laag”, reageert woordvoerder Marco Demerling. “Maar in Mechelen bijvoorbeeld, hebben we specifiek een aantal technici tekort. Daarnaast zijn de bussen van het voertuigenpark in Mechelen ouder. Daardoor is er vaker en intensiever onderhoud nodig.”

De Lijn biedt haar excuses aan voor ‘eventuele ongemakken’ die geschrapte ritten betekenen en haalt nog eens aan dat het de dienstregeling voorlopig tot eind dit jaar is aangepast. “We doen er alles aan om die zo snel mogelijk weer normaal te krijgen. Momenteel kunnen we niet precies voorspellen wanneer ons personeelsbestand weer op het gewenste niveau zal zijn.”

Demerling benadrukt dat De Lijn actief blijft zoeken naar nieuwe medewerkers, via de website en later dit jaar ook via jobdagen.