VS leveren munitie met verarmd uranium aan Oekraïne

Het Pentagon heeft woensdag bevestigd dat de VS munitie met verarmd uranium gaan leveren aan Oekraïne. Die munitie moet Oekraïne helpen tegen Russische tanks. Het is de tweede controversiële munitielevering, na de levering van clustermunitie die in juli begon.

De bekendmaking gebeurde terwijl VS-minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken op bezoek was in de Oekraïense hoofdstad Kiev.

De levering maakt deel uit van een pakket ter waarde van 175 miljoen dollar, dat ook uitrusting voor luchtafweer en artilleriepatronen bevat. De munitie kan gebruikt worden door de 31 Abramstanks, die de VS ook leveren.

Deze munitie maakt gebruik van een bijproduct van uraniumverrijking. Het verarmd uranium geeft munitie extra stevigheid – stevigheid die het makkelijker maakt om pantsers te doorboren. Verarmd uranium is tot 2,5 maal sterker dan staal.

Maar verarmd uranium is ook (laag) radioactief. En daar lopen de meningen uiteen. Een VN-rapport uit 2022 stelde dat dit soort munitie onvoldoende straling produceert om door een gezonde huid te dringen. Maar, stelt hetzelfde rapport, als het materiaal verpulverd wordt, heeft het ‘het potentieel om bij inname’ via luchtwegen of spijsvertering ‘stralingsschade te veroorzaken’.

De VS hebben dit type van munitie uitgebreid aangewend vanaf de eerste Golfoorlog in 1990. Vaak werden geboortedefecten en ongewone gevallen van kanker in verband gebracht met het gebruik.

Na Navo-bombardementen in Kosovo werden peacekeepers gewaarschuwd om geen gebruikte munitie of ander afval aan te raken, en beschermende maskers te dragen. Toen werden gevallen van kanker onder peacekeepers gesignaleerd.

‘Geen duidelijke conclusies’

Maar officiële studies naar het verband tussen de munitie en gezondheidsproblemen in Irak en ex-Joegoslavië hadden, in een samenvatting van The New York Times, ‘geen duidelijke conclusies’. Het Brits ministerie van Defensie kwam in 2013 tot de slotsom, ook geciteerd door de Times, dat het stof dat vrijkomt bij impact soms kwalijke gezondheidseffecten kan hebben. ‘Al het onderzoek tot vandaag wijst aan dat dit extreem onwaarschijnlijk is, en als het gebeurt, zal het heel kleine groepen treffen, die veel groter risico zullen lopen van andere gevaren die bij een gewapend conflict voorkomen’.

Het Pentagon en het Brits ministerie van Defensie, dat al in maart besliste dit type van munitie te leveren aan Oekraïne, beschouwen munitie uit verarmd uranium ten gronde als veilig (voor de gezondheid).

Het gebruik ervan zal in elk geval de opkuisoperatie na de oorlog in Oekraïne verder bemoeilijken. Niet alleen zal men de niet-ontplofte deelbommen van clusterbommen moeten klaren, ook de resten van het verarmd uranium zullen moeten worden opgespoord en verwijderd.

De bekendmaking van de levering door de VS gebeurde in een week dat Human Rights Watch de vorige beslissing van het land – om clustermunitie te leveren – zwaar bekritiseerde. Recente cijfers zijn er nog niet, maar in 2022, aldus HRW, nog voor de VS de clusterbommen begonnen te leveren, doodden of verwondden voornamelijk Russische clusterbommen in Oekraïne 890 mensen, 95 procent daarvan burgers.

‘Het grootste obstakel voor landen die clustermunitie proberen uit te roeien’, aldus HRW, ‘zijn de regeringen die niet toetreden tot de conventie tegen clusterwapens en die deze conventie ondermijnen door de wapens te gebruiken en te leveren’.