Universiteit Antwerpen meet met slimme sensoren omgevingsgeluid in de stad

Er komt onder andere een geluidssensor op het Mediaplein achter het Centraal Station. Op nog acht andere plekken, waaronder de Zoo van Antwerpen en rond de luchthaven van Deurne, komen er eveneens ‘slimme’ geluidssensoren. Een tiende exemplaar is mobiel: een van de medewerkers neemt die mee door de stad om het omgevingsgeluid zo gedetailleerd mogelijk in kaart te brengen.

De geluidssensoren, ontwikkeld door de firma ASAsense, sturen het geluidsniveau in realtime door naar de onderzoekers, met behulp van een ‘gewone’ simkaart van Orange. Ze worden ‘slim’ genoemd omdat ze daarnaast ook het type geluidsbron kunnen identificeren. Ze kunnen dus een drilboor onderscheiden van een vrachtwagen.

Maar dat kunnen ze niet vanzelf. In dit proefproject wordt het algoritme dat de sensoren aanstuurt daarin getraind. De onderzoekers zullen de geluidsfragmenten die via de sensoren in de stad binnenkomen aanvankelijk handmatig controleren en labelen. Medewerkers van de onderzoeksgroep krijgen daarbij willekeurige fragmenten van tien seconden te horen en bepalen vervolgens de geluidsbron van het fragment. Zo kan de AI-module die bij de sensoren hoort leren om steeds juister geluidsbronnen te herkennen.

Pas daarna staat het systeem op punt voor het grote onderzoeksproject. “In die volgende fase willen we met een groot burgerwetenschapsproject in samenwerking met De Morgen en het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) zicht krijgen op de verspreiding van geluiden in en rond de stad en de impact daarvan op ons leven”, zegt hoofdonderzoeker professor Cedric Vuye. “De focus ligt niet alleen op verkeer, vliegtuigen of wegenwerken. We kijken ook naar stilteplekken en natuurgeluiden zoals die van vogels en kikkers.”

Bij dat alles is de privacy verzekerd, zo benadrukt Vuye. “De sensoren zijn uitgerust met speciale software die menselijke stemmen uitfiltert. Een geluidsfragment met een menselijke stem zal daardoor automatisch verwijderd worden”, zegt hij. Ook zijn de fragmenten die worden verwerkt niet opeenvolgend in tijd en niet van dezelfde geografische locatie. Zonder aanvullende gegevens blijft eventueel per ongeluk opgenomen spraak dan ook volledig anoniem.

Bedoeling van het grote project is om een rijk, gedetailleerd geluidslandschap in beeld te brengen. “Momenteel beschikken we over decibelmetingen en geluidskaarten gebaseerd op modellen en met een sterke focus op de grootste ‘geluidsvervuilers’ zoals vliegtuigen en weg- en treinverkeer”, zegt onderzoeker Jonas Lembrechts. “Door met AI en slimme sensoren te werken, zullen we veel meer te weten komen over de grote variatie aan geluiden en geluidsoverlast die ons omringen.”