Wetenschappers bouwen model van menselijk embryo zonder sperma of eicellen

Het is een team wetenschappers van het Israëlische Weizman Institute of Science dat erin geslaagd is om het model van een embryo tot op dag 14 van de zwangerschap na te bouwen. Ze hebben daarvoor voornamelijk stamcellen gebruikt die zijn afgeleid van volwassen menselijke huidcellen. Al kwam een deel ook van andere bronnen.

Door die stamcellen in het laboratorium op een bepaalde manier te behandelen, zijn ze erin geslaagd om die terug te brengen naar een vroeger ontwikkelingsstadium. Daarna hebben ze die stamcellen zo gemanipuleerd zodat ze ermee een model konden vormen dat structureel op een embryo van 14 dagen oud lijkt. In onderstaande video zie je hoe dat model eruit ziet.

Het is dus geen feitelijke of zelfs synthetische embryo. Het is een model van stamcellen dat lijkt op een embryo waarmee de wetenschappers dus kunnen nagaan hoe een echte embryo werkt.

"We kunnen bijvoorbeeld bepaalde afwijkingen of genetische aanpassingen doen aan de stamcellen van deze modellen", legt professor Jacob Hanna uit persbureau Reuters. Hij heeft meegewerkt aan het onderzoek. "Door die aanpassingen te doen, kunnen wetenschappers nagaan welke impact welke genen of hormonen precies hebben."

Professor reproductie en genetica Karen Sermon (VUB) - die voor alle duidelijkheid niet zelf heeft meegewerkt aan het onderzoek - spreekt over "een doorbraak"."Er zijn weinig echte embryo’s beschikbaar voor onderzoek", legt ze uit in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Als een embryo 14 dagen oud is, is het al ingenesteld in de baarmoeder. Dan hebben we er als onderzoekers – ook ethisch –geen toegang meer toe."

Nochtans is het wel interessant om te kunnen onderzoeken wat er met embryo’s gebeurt aan het begin van de zwangerschap. "Op dat moment in de ontwikkeling gebeuren veel miskramen en het is ook dikwijls het moment waarop heel wat afwijkingen ontstaan die later naar boven komen", zegt Sermon voort. "Het is dus heel belangrijk om daar een goed model van te hebben."

Het is niet de bedoeling dat die modellen ooit uitgroeien tot echte baby’s. Los nog van alle ethische kwesties is dat volgens de onderzoekers zelfs onmogelijk. "De baarmoeder blijft de natuurlijke omgeving voor een embryo", benadrukt professor Hanna. "Het is ons doel niet en het is onmogelijk."

Hetzelfde zegt ook Sermon: "Mocht je zo’n model transplanteren in een baarmoeder, wat ethisch volstrekt onaanvaardbaar is, dan zou er niets gebeuren."

De slaagkans van de techniek is momenteel overigens heel laag. Slechts 1 procent van de behandelde stamcellen groeide uiteindelijk uit tot een bruikbaar model.

De wetenschappers willen nu in eerste instantie verder werken aan een manier om een model te maken van een embryo tot 21 dagen oud met een succesratio van 50 procent.