Terwijl kinderen in de lagere school vandaag minder vaak een jaartje moeten overdoen dan tien jaar geleden, maakt het kleuteronderwijs een omgekeerde beweging. Procentueel gaat het om kleine aantallen – 1,5 procent van alle kleuters – maar de trendbreuk is wel opvallend.

In absolute aantallen kregen de ouders van 3.846 kleuters vorig jaar in juni te horen dat hun kind best nog een jaartje ‘doorkleutert’. In het schooljaar 2014-2015 kregen een stuk minder kleuters die boodschap: niet meer dan 1,2 procent. De cijfers staan in de omgevingsanalyse die de onderwijsadministratie maakte voor de volgende Vlaamse regering.

Eén verklaring die de onderwijsadministratie zelf geeft, is de verlaging van de leerplicht naar 5 jaar in september 2020. Sindsdien moeten 5-jarigen minimaal 290 halve dagen naar school om rechtstreeks toegang te krijgen tot het eerste leerjaar. Dat betekent niet dat elke kleuter die niet aan die voorwaarde voldoet per definitie moet blijven zitten. Die beslissing wordt genomen door de klassenraad.

Kopvoeters

De onderwijsadministratie slaat nog geen alarm, maar houdt de evolutie wel nauwlettend in het oog. Stefan Grielens, algemeen directeur van de vrije clb’s, heeft wel zijn bedenkingen. “De laatste jaren leggen we in het onderwijs heel erg de focus op de vraag of 6-jarigen wel klaar zijn voor het eerste leerjaar”, zegt hij. “Dat is volgens mij soms overdreven. Het is niet omdat je kind zich wat trager ontwikkelt in de kleuterklas – en bijvoorbeeld nog kopvoeters tekent – dat hij het eerste leerjaar niet aankan. Het lijkt wel alsof we kinderen niet te veel willen uitdagen.”

Leerkrachten in de lagere school krijgen vandaag al heel diverse klassen voor zich, met een groeiende groep kinderen die extra zorg nodig hebben. “Een kind laten doorkleuteren is in die zin ook bedoeld om de leerkracht in het eerste leerjaar wat te ontlasten, maar de vraag is of je daar het kind zo’n groot plezier mee doet”, zegt Grielens.

Met zijn koala-toetsen en toekomstige eindtermen Nederlands voor de derde kleuterklas hamert onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) er heel hard op dat kinderen eerst Nederlands moeten kunnen alvorens ze naar het eerste leerjaar gaan. Mogelijk zullen die maatregelen als gevolg hebben dat nog meer kleuters blijven zitten. “Ik vraag mij af hoe relevant het is om kleuters enkel omwille van de taal te laten doorkleuteren”, zegt Grielens. “Op die leeftijd pikken ze een taal heel snel op. Een sterke kleuter die enkel het Nederlands onvoldoende machtig is, dreig je zo ontwikkelingskansen te ontnemen.”