Na dodelijke zwempartij in Waasmunster: wat is thermische shock en hoe kan je het vermijden?

Wie gaat zwemmen, krijgt geregeld te horen dat hij moet oppassen voor een thermische shock. Zo'n thermische shock wordt ook wel eens een koudeshock of "cold shock" genoemd. Vooral op warme dagen is het risico niet onbestaande. Door het verschil tussen je lichaamstemperatuur en de temperatuur van het water kan je in de problemen komen.

Je lichaam reageert op temperatuursdalingen en zal dan proberen om zichzelf weer op te warmen. Je bloedsomloop, je hartslag, je ademhaling... gaan versnellen. Als je onder de douche staat en plots naar adem moet happen als je een koude waterstraal over je heen krijgt, ervaar je dat effect ook.

Maar als je in het water gaat, kan thermische shock ontstaan. Zeker als de temperatuursdaling plots is (bijvoorbeeld als je in het water springt) én het contrast tussen de temperatuur van je lichaam en het water te groot is. Je lichaam kan dan in shock gaan. Je gaat in eerste instantie ongecontroleerd ademen, waardoor je veel water kan binnenkrijgen. Door de pijlsnelle stijging van je hartslag en bloeddruk kunnen er hersenbloedingen of hartinfarcten ontstaan. Je spieren kunnen in een kramp schieten, waardoor het onmogelijk wordt om te bewegen. Het kan drie tot vijf minuten duren vooraleer je spieren zich weer ontspannen, maar dan kan het dus al te laat zijn.

Eerst en vooral: een thermische shock kan iedereen overkomen, ook geoefende zwemmers, zeilers en duikers.

Het kan overal gebeuren, in open zee en in stromende rivieren, maar ook in stilstaand water in bijvoorbeeld vijvers of meren. Het water kan bovenaan warm aanvoelen, maar daaronder zit vaak veel kouder water. Je kan al een thermische shock krijgen door in water van 15 graden te springen. Maar het is ook mogelijk bij warmer water, omdat de belangrijkste factor het contrast tussen jou en het water is.

Spring op de eerste zomerse dagen van het jaar niet onmiddellijk in het water, omdat dat dan nog te weinig opgewarmd kan zijn. Maar ook in volle (na)zomer pas je beter op.  

"Zorg ervoor dat je lichaam al wat afgekoeld is. Ga geleidelijk aan het water in en besprenkel je borst. De zee is ook minder verraderlijk dan stilstaand water, wees daarbij extra voorzichtig", zegt inspanningsfysioloog Romain Meeusen. "Let er bij kinderen op dat ze niet te lang in de zon zitten voor ze het water ingaan. Kinderen zijn gevoeliger voor reflexen, zoals die ademreflex."

Daarnaast geldt ook dat je alleen in bewaakte zones gaat zwemmen, en dat je nooit alleen gaat zwemmen. Een overzicht met erkende zwemvijvers en recreatiedomeinen vind je op de website kwaliteitzwemwater.be.