Nog drie weken hebben de Vlaamse excellenties om de laatste begroting van deze regeerperiode in elkaar te boksen. Op maandag 25 september stelt minister-president Jan Jambon (N-VA) die dan tijdens zijn Septemberverklaring voor. Als alles tegen dan klaar raakt tenminste. Door een kletterende ruzie met CD&V over de indexering van de kinderbijslag kon Jambon vorig jaar pas drie dagen later afzakken naar het Vlaams Parlement.

Voorlopig zijn er dit jaar nog geen tekenen dat de begroting weer gensters zal slaan. Al ziet de budgettaire toestand er nu minder rooskleurig uit dan in 2022. Dat is bijzonder vervelend het laatste jaar voor de verkiezingen, wanneer regeringspartijen liefst van al nog uitpakken met extra uitgaven en electorale cadeautjes.

Vorige week liet minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA) al verstaan dat daarvoor niet al te veel ruimte zal zijn. Maandag is nog maar eens duidelijk geworden waarom. Uit de cijfers die Diependaele aan zijn coalitiepartners overhandigde, blijkt dat het tekort ondertussen is verdubbeld van 1 naar 2 miljard euro.

LEES OOK. Vlaamse regering wil werkende ouders altijd voorrang geven in kinderopvang, maar expert is kritisch (+)

Verkoop van huizen

De corona- en energiecrisis deden het Vlaamse tekort de voorbije jaren opnieuw oplopen, maar nu komt daar ook nog eens een zware factuur bij van de teruglopende verkoop van huizen in Vlaanderen. De eerste zes maanden van dit jaar werden 23 procent minder akten verleden, en ook de tweede helft van 2023 wordt met een daling van 20 procent rekening gehouden. Daarnaast stijgen de huizenprijzen niet zoals verwacht. De prijzen stagneren eerder, wat ook voor minder inkomsten voor de Vlaamse schatkist zorgt. In totaal loopt de Vlaamse regering op deze manier 690 miljoen euro mis.

Een andere tegenvaller is de minder draaiende economie. Terwijl die vorig jaar na corona weer volop op toerental kwam, gaat het dit en volgend jaar een stuk trager. Het Planbureau voorspelde vorige week een groei van 1 en 1,3 procent voor 2023 en 2024. Het brengt voor Vlaanderen 310 miljoen euro minder in het laatje.

LEES OOK. Plan kinderopvang van minister Diependaele oogst zware kritiek: “Een klap in het gezicht van de sector” (+)

Voorstellen klaar

Alles samen goed voor een gat van 2 miljard. Daarnaast is er ook nog 1 miljard dat gewoon buiten de begroting wordt gehouden. Voor de kosten voor Oosterweel wordt dat al jaren gedaan, iets dat Europa door de vingers ziet. En ook de relanceplannen, die binnen enkele jaren sowieso stoppen, rekent de Vlaamse regering niet mee.

Ondanks de budgettair moeilijkere tijden verwacht minister Diependaele niet dat zijn grote doelstelling – in 2027 terug aanknopen met een begroting in evenwicht, iets voor de volgende regering dus – in gevaar komt. Maar veel cadeaus zullen er straks niet kunnen worden uitgedeeld. Terwijl CD&V en Open VLD al een reeks voorstellen klaar hebben.

“De stilgevallen huizenmarkt en de verslechterde economische parameters zorgen voor een daling van onze inkomsten. Onze startpositie voor de begrotingsbesprekingen is nu gekend”

Matthias Diependaele, Vlaams minister van Financiën en Begroting (N-VA)

De Vlaamse liberalen willen bijvoorbeeld graag de jobbonus nog uitbreiden en azen ook op meer geld voor het leerlingenvervoer, een hoofdpijndossier dat minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) maar niet opgelost krijgt. Daarnaast is er ook nog het plan om voor particulieren opnieuw een premie voor elektrische wagens in te voeren, zowel voor de aankoop van nieuwe als voor tweedehandswagens. De markt van de bedrijfswagens is immers snel aan het elektrificeren, maar gezien de nog altijd hoge prijs van elektrische wagens kunnen particulieren wel een duwtje in de rug gebruiken.

En dan is er nog de eis van CD&V om extra te investeren in kinderopvang. De Vlaamse christendemocraten willen het budget op termijn optrekken tot 2 miljard euro per jaar, terwijl de sector nu nog maar 800 miljoen euro krijgt. Een serieus verschil. N-VA is niet rabiaat gekant tegen extra middelen voor de kinderopvang, maar tempert flink de verwachtingen en wil vooral structureel ingrijpen in de sector.

Zwaard van Damocles

Genoeg stof dus voor discussie en conflicten. Zeker omdat de sfeer binnen de coalitie al flink onder nul zit door de aanhoudende ruzie rond stikstof en de wisselmeerderheid zonder CD&V die als een zwaard van Damocles boven de coalitie hangt. Dat dossier zou pas begin oktober weer op tafel komen, maar het blijft de sfeer binnen de Vlaamse ploeg vertroebelen.

Ondanks een tekort van 2 miljard euro verwacht minister van Begroting Matthias Diependaele niet dat zijn grote doelstelling – een begroting in evenwicht in 2027 – in gevaar komt

Minister Diependaele (N-VA) waarschuwt alvast al voor overdreven spilzucht. Niet dat elke extra uitgave moet worden gecompenseerd door een besparing, maar alle ministers krijgen toch de dwingende opdracht om eens goed binnen hun eigen budget te gaan zoeken. Voor blanco cheques is er geen plaats, klinkt het.

“Onze startpositie voor de begrotingsbesprekingen is nu gekend. De stilgevallen huizenmarkt en de verslechterde economische parameters zorgen voor een daling van onze inkomsten. De komende weken zullen we bekijken wat mogelijk is, maar we moeten blijven mikken op een evenwicht in 2027, en dus onze uitgaven onder controle houden”, benadrukt de minister.