Europees programma tegen vrouwengeweld minder effectief dan gehoopt

Het Spotlight-initiatief is een wereldwijd strategisch partnerschap tussen de EU en de Verenigde Naties (VN) om alle vormen van geweld tegen vrouwen en meisjes in partnerlanden in Afrika, Azië, Latijns-Amerika, de Stille Oceaan en het Caribisch gebied uit te bannen. Aanvankelijk werd het initiatief in 2017 gelanceerd voor een periode van vier jaar, maar door vertragingen werd de looptijd ervan verlengd tot eind 2023. Het is goed voor een bedrag van zowat 500 miljoen euro aan EU-financiering.

Het rapport erkent dat het initiatief wereldwijd ten goede is gekomen aan vrouwen en meisjes en heeft geholpen om geweld aan te pakken. Dat gebeurde onder meer via trainingen en bewustmakingscampagnes. Maar een en ander had een pak efficiënter gekund, zeggen de onderzoekers. Zo zijn de resultaten door het opzet moeilijk meetbaar, zijn de gegevens onvolledig en maken de complexe bestuursregelingen vanwege het aantal betrokken VN-organisaties de zaken niet eenvoudiger.

Dat er voor het beheer van het initiatief een beroep werd gedaan op de VN, is volgens de auteurs van het rapport ook niet eenduidig positief. Ze wijzen erop dat een derde van het geld, 155 miljoen dollar, ging naar beheer. Daardoor bleef er maar 351 miljoen dollar over voor de uitvoering. “Hoewel het uitvoerend orgaan van de EU ervan op de hoogte was dat de betrokkenheid van de VN hogere kosten met zich meebracht, vergeleek het de alternatieven niet grondig”, luidt het.

Een ander punt van kritiek is dat het initiatief zijn doel om extra financiering van nieuwe gelddonoren aan te trekken niet heeft bereikt. Daardoor zijn de resultaten mogelijk niet blijvend, luidt het.

“Geweld tegen vrouwen en meisjes hoort niet thuis in de wereld. Geen enkele vrouw of meisje mag achterblijven”, zegt Bettina Jakobsen, het ERK-lid dat verantwoordelijk is voor het verslag. “Via het Spotlight-initiatief heeft de EU meer geld dan ooit geïnvesteerd in het beëindigen van dit soort misbruik. Er moet echter nog meer geld bij de slachtoffers terechtkomen en het initiatief moet nog meer resultaten opleveren.”

Geschat wordt dat één op de drie vrouwen vanaf de leeftijd van 15 jaar ten minste één keer te maken heeft gehad met fysiek of seksueel geweld. Volgens gegevens van het initiatief daalde in 2021 in sommige landen het aandeel personen dat denkt dat het gerechtvaardigd is dat een man zijn partner slaat, maar steeg het cijfer juist in sommige Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen. In Latijns-Amerika registreerde geen van de ondersteunde programma’s een daling van het aantal gevallen van femicide.