‘Hij kon heel kwaad worden omdat ik niet ejaculeerde’: oud-leerlingen over misbruik en geweld in de ‘Godvergeten’ Abdijschool van Dendermonde

In een oude blog beschrijft een oud-leerling zijn eerste zondagavond, midden jaren 80. De grijs gelakte ijzeren bedjes in de slaapzaal, de tegelvloer, de kleine kastjes met een bijbeltje in. De eerste les Latijn door Dom E. De blogger schrijft: “Onze Latijnse boeken stonden dik van ouderdom. Ik bladerde er eens door en merkte dat enkele voorgangers er hier en daar iets grappigs hadden bijgeschreven. Op de tiende bladzijde las ik onderaan: ‘Dom E. = pedofiel’.”

De Abdijschool van Dendermonde is omnipresent in Godvergeten, de nieuwe reeks op Canvas. Béatrice getuigt over haar broer Damien, die in 1986 vanwege het daar ondergane seksueel misbruik uit het leven stapte. Dianne getuigt over haar broer Piet, die om dezelfde reden net als hun beide ouders uit het leven stapte. “Wij vieren geen verjaardagen, maar sterfdatums.”

‘De hel’

De Abdijschool, langs de Oude Vest in Dendermonde, werd kort na de Tweede Wereldoorlog opgericht. In het internaat, met op zijn hoogtepunt 250 leerlingen, werd de toekomstige elite gekneed. Het onderwijs stond bekend als duur en degelijk. Bij internationale proeven Latijn behaalde de delegatie uit Dendermonde altijd de hoogste scores. Tot een eind in de jaren 80 waren de meeste lesgevers monniken uit de aanpalende benedictijnenabdij. Elke monnik droeg volgens traditie de titel van ‘Dom’, afgeleid van het Latijnse dominus (‘heer’).

“Ze hebben mijn pubertijd afgepakt”, zegt Johan*, die er van 1979 tot 1985 zijn middelbaar doorliep. “Het beheerst tot vandaag mijn leven. Naast twaalf jaar wekelijkse intensieve therapie heb ik tal van urologische ingrepen moeten ondergaan. Bij het naar het toilet gaan, dreigde op school altijd gevaar. Ik ontwikkelde een plasfobie en mijn lichaam liep ernstige schade op. Nu nog zijn er operatieve ingrepen nodig. Allemaal daardoor.

“Ik heb niet getuigd in Godvergeten. Mijn omgeving wou dat niet. Ik heb de makers wel mee wegwijs gemaakt. Mijn verhaal wijkt ook af. Ik ben niet misbruikt door paters, wel door oudere jongens die door paters waren misbruikt.

“In de Abdijschool heerste constante angst. Ik was elf en timide. Een halfuur na mijn aankomst werd ik al afgesnauwd en gepest vanwege mijn uiterlijk. Ik heb jongens zien afgeranseld worden, zowel door paters als door medeleerlingen en leraars. Voorover gebogen met een regel op de handen en één keer met het geslachtsdeel als duidelijke mikpunt. Die jongen plaste nadien bloed. Het geweld, fysiek en psychisch, was endemisch. Je stapte op zondagavond in Dendermonde uit de trein en straat na straat kwam je een stapje dichter bij de hel.

“De eerste twee jaar is mij verder niks bijzonders overkomen. Dom R. maakte in het tweede middelbaar op woensdagnamiddag wandelingen met ons. Hij liet ons in de vijver van de abdij zwemmen en fotografeerde onze lichamen. Daarna gingen we op café. Ik was twaalf, en bier vormde dan weer geen enkel probleem.

“Er was een oudere jongen in het derde die al een keer had gedubbeld, en dus veel groter en sterker was dan ik. Hij nam me op een dag apart en deed me kijken naar een Italiaans pornoboekje. Ik was volledig in shock, ik was niet bezig met seks. Thuis werd daar ook nooit over gepraat. Hij zei dat ik maar eens mee moest gaan naar zijn kamer en dat hij mij alles zou leren.

“Ik was verschrikkelijk eenzaam, toen. Ik schreef brieven naar mijzelf, en deed die ook op de post. Inkomende post werd door de prefect altijd hardop aangekondigd, waarna de enveloppes werden uitgedeeld op de speelplaats. Ik kreeg nooit post. Tenzij van mezelf. Dus heb ik ja gezegd toen die jongen me vroeg om naar zijn kamer te gaan. Hij heeft me heel brutaal gepijpt. Mijn voorhuid is gescheurd, en toen moest ik hem pijpen. Het herhaalde zich meerdere keren per week en in zekere zin werd die oudere jongen mijn beschermer tegen pesters. Toen begon hij mij te verhuren aan andere jongens.”

Dom E.

Alain*, vandaag 46 jaar oud, deed eind jaren 80 zijn eerste twee jaren middelbaar op de Abdijschool. Hij kwam uit een hard werkend middenklassegezin, zoals zovelen. “Ik was elf en echt nog een kind”, vertelt hij. “Ik liep fysiek achter op de anderen. Het eerste jaar sliep ik op de slaapzaal. Dom E. zocht toen al contact. Hij stond erom bekend dat hij kinderen voor het minste kon slaan, maar tegen mij was hij lief.

“Alle andere leerlingen konden voor het slapengaan hun kamer van binnenuit sluiten met een sleutel. Eén niet. Ik. Dom H. was dat jaar de prefect, hij ging over de sleutels. Ik begrijp dat dan niet, dat er paters waren die achteraf zeiden dat ze het niet wisten (windt zich op). Hoe kunt ge dit in godsnaam niet geweten hebben?

“Een eerste keer kwam Dom E. op mijn kamer om te praten. Hij streelde me, of zei dat zijn handen koud waren om ze dan onder de lakens te schuiven. Hij ging altijd een stap verder, tot hij bij me in bed kwam liggen. Hij kon driftig zijn. Ik was nog jong en ik ejaculeerde niet. Dus bleef hij maar verder doen. Dom E. kon heel kwaad worden omdat ik niet ejaculeerde. Ik heb mij ooit eens een week niet gewassen. Ik hoopte dat hij dan misschien van mij zou afblijven. Het hielp niet. Het gebeurde minstens een keer per week, bijna dat hele schooljaar lang. Dom E. had het over ‘een relatie’. Zo sprak hij erover. Heel open.

“Wat ik niet kon vatten was dat niemand iets scheen te merken. In het zesde leerjaar was er zo’n wedstrijd. Ik was eerste en ging de Abdijschool binnen als slimste jongen van Dendermonde. En plots kelderden mijn resultaten. Na het tweede jaar heb ik mijn moeder gesmeekt om niet terug te moeten. Gelukkig mocht ik naar het college.”

Dom U.

Johan toont een schoolrapport van toen. In een handgeschreven commentaar wijt de klastitularis in het vierde leerjaar zijn mindere resultaten, van 80 naar 52 procent in één schooljaar tijd, aan “slippertjes” en “het buurten”. De jongen werd min of meer per schoolrapport verweten dat hij seksueel werd misbruikt.

Zijn initiële verkrachter zakte opnieuw en verliet de school. Johan kwam in het vierde jaar alleen te staan tegenover de andere jongens. “Ze werden brutaler”, vertelt hij. “Het misbruik ging verder, met verwijten: ‘Gij zijt slecht, gij hebt mij verleid, maar intussen ben ik gaan biechten.’ Ik ging gebukt onder schuldgevoelens, en werd nog meer gepest. In elke les werd mijn bankje een meter weggeduwd van de andere banken en de klastitularis deed niks. Soms ging ik zelf naar sommige jongens toe om ze te bevredigen. Om in ruil die dag niet gepest te worden.

“Op een dag in 1981 drong een van die jongens mijn kamer binnen en verkrachtte me. Het licht in mijn kamer brandde en Dom U., de toenmalige pater van het economaat, deed net een ronde. Hij kwam binnen om het licht te doven. Net op dat ogenblik ejaculeerde die jongen. Het enige wat Dom U. zei was: ‘Jongens, jullie moesten allang in de refter zijn.’ In het laatste jaar is een dokter tijdens het medisch onderzoek op me beginnen inpraten. Hij zag dat ik bij elke aanraking verkrampte en begon te zweten. Die man had iets door, maar ik bleef zwijgen en zeggen dat alles oké was.

“Uiteindelijk vond ik in de Abdijschool toch een maatje, een lotgenoot. Damien. Hij zat een jaar hoger dan ik. Hij werd misbruikt door Dom R. We keken samen vooruit. We zouden samen in Gent gaan studeren. We zouden er op kot gaan, eerst hij en een jaar later ik.

“Damien is in 1986 in Gent uit het leven gestapt. Ik heb dat twintig jaar lang allemaal uit mijn hoofd gebannen. In die mate dat ik tegen mijn echtgenote ooit zei: ‘En als wij ooit een zoon krijgen, dan gaat hij naar de Abdijschool.’ Uiteindelijk is mijn zoon geboren. Kort daarna ben ik gecrasht.”

Onbespreekbaar

Alain was 15 toen hij begin jaren 90 zijn eerste lief leerde kennen. Hij en zij zouden drie jaar lang een stel blijven. “Met haar heb ik er toen voor de eerste keer over kunnen praten”, zegt hij. “Ik ben dan voor het eerst in jaren teruggegaan naar de Abdijschool. Ik wou met Dom P. praten, toen de directeur. Ik trof een jonge vervanger, geen pater. De paters waren al een dagje ouder, ze werden een na een vervangen door gewone leerkrachten. Ik heb die man alles verteld. En zowaar: hij is het gaan melden bij het gerecht. Het was de tijd van de zaak-Dutroux, dat kan hebben gespeeld.”

Er kwam een rechtszaak tegen Dom E. Hij zag zich in 1998 door de correctionele rechtbank in Dendermonde veroordeeld tot 18 maanden gevangenisstraf met probatie-uitstel voor aanranding van de eerbaarheid bij zes leerlingen tussen 1981 en 1993. Een van hen was Alain.

“Ik kreeg telefoon van een procureur”, zegt Alain. “Of ik me burgerlijke partij wilde stellen. Dan kon ik aanspraak maken op een schadevergoeding. Ik dacht: ‘Als ze mij geld geven, dan ben ik ook nog eens een hoer.’ En wat ging ik doen met het geld? Een schilderij kopen? En daar dan elke dag voorbij lopen en eraan terugdenken? Nee, dank u.

“Er is sprake geweest van een dading met de kerk. Waarbij ik me dan tot discretie zou moeten verbinden. Als er één ding is waar ik niet toe bereid ben, dan is het wel mijn mond houden. Na die eerste aflevering van Godvergeten kwam het weer heel hard terug. Het zwijgen, het onbespreekbaar houden. Ik heb mijn moeder gebeld. Ik weet niet of ze heeft gekeken, maar ook nu weer kon het niet ter sprake worden gebracht.”

Gesloopt

In 2009 werd het Johan te veel. Nacht na nacht schrok hij wakker, denkend aan Damien. Hij wou in eerste instantie enkel weten op welk kerkhof hij begraven lag. “Ik heb úren op dat kerkhof rondgelopen”, zegt Johan. “Uiteindelijk ben ik bij de gemeente het grafnummer gaan opvragen. En toen vond ik het, en zag ik het. Damiens naam staat niet op de grafsteen. Het was kerstdag, en het had gesneeuwd. En daar stond ik, in de sneeuw, naast het graf. Daar, die dag, heb ik besloten dat Damien een stem moest krijgen.”

Er is in Dendermonde helemaal niets meer terug te vinden van de Abdijschool. De sluiting van de school werd op 5 juni 2000 droogjes aangekondigd door Dom P., die meldde dat het internaat als educatief concept al enkele jaren op zijn retour was. “Het is vlug gegaan. Tien jaar geleden moesten ze elk jaar nog leerlingen weigeren.”

Een van de Doms zou na de sluiting ruim een half miljoen euro overgeboekt hebben naar zijn eigen rekening en in appartementen hebben belegd. Toen hij begin 2012 in het kader van Operatie Kelk werd ondervraagd, vermeldde Johan dat terloops tegenover de federale politie. “Er waren geen meldingen over misbruik tegen die pater”, zegt Johan. “Ik wou in die verklaring enkel aangeven hoe de Abdijschool altijd één groot dominospel was geweest van intriges en chantage. Elke pater wist ‘iets’ over een andere. Die ene pater is dan ondervraagd. Een paar dagen later was hij dood. Hij was tweeënzestig.”

Het schoolgebouw, deels uit de jaren 80, heeft nog even gediend als asielzoekerscentrum, en werd in 2018 verkocht aan projectontwikkelaar Uplace om kort daarna te worden gesloopt. “In 2010 is er een gesprek geweest met de toenmalige leiding van de abdij”, zegt Johan. “Het werd gemodereerd door (jeugdpsychiater) Peter Adriaenssens. Wij vroegen om wekelijks een witte roos te leggen op de graven van de slachtoffers. Dat kon niet. Iemand merkte op dat in het buitenland de kerk 80.000 euro als standaardtarief hanteert voor schadevergoedingen aan slachtoffers. Kon ook niet.”

“De paters hebben nog een website, die hun geschiedenis beschrijft. Ook al is de Abdijschool meer dan een halve eeuw lang hun kerntaak geweest, wordt er met geen woord over gerept. In 2012 was er een tentoonstelling, ‘175 jaar benedictijnen in Dendermonde’. Ook daar: geen woord over de Abdijschool. Er zijn altijd geruchten geweest, en toch bleven ouders hun zonen daar naartoe sturen, zoals ik het ook zelf ooit van plan was. Het moest duren tot de rechtszaak voor ze daarmee ophielden. Stilzwijgend.”

* Johan en Alain zijn fictieve namen.

Godvergeten, nog drie dinsdagen om 21.20 uur op VRT CANVAS en VRT MAX.

Wie met vragen zit over geweld, misbruik of kindermishandeling, kan terecht bij hulplijn 1712. Kinderen en jongeren vinden hulp bij Awel, online of via het nummer 102.