plusartikels
Tienerzwangerschappen
‘Het is zwaar geweest, maar mijn zoon heeft me ook veel goeds gebracht’
Lily: ‘Ik ben enorm gelukkig met mijn leven, omdat zoveel mensen mij en Nordin steunen.’
Er zijn almaar minder tienermoeders in ons land. In tien jaar tijd is het aantal tienerbevallingen met 40 procent gedaald. Lily was 15 toen ze zwanger bleek van haar zoon Nordin. ‘Ik dacht dat ik te jong was, dat het mij niet zou overkomen.’
‘Natuurlijk was het een schok. Ik wist wel dat je van seks zwanger kunt worden, maar ik dacht dat het mij niet zou overkomen. Er gingen veel emoties door mij heen: ik was geschrokken en verdrietig, maar ook blij. Ik wist direct dat ik de baby wou houden. Mijn moederhart begon meteen te kloppen.’
Lily (17) woont sinds twee maanden met haar zoon Nordin (14 maanden) in een appartementje van De Stobbe, een centrum voor integrale gezinszorg in Antwerpen. Eerder verbleef ze langer dan een jaar in een leefgroep van De Stobbe. ‘De begeleiders daar hebben mij erg goed geholpen. Ik ben tenslotte nog altijd een tiener, en je weet hoe dat gaat bij tieners: die weten met hun emoties vaak geen blijf. Ik zal daar eerlijk in zijn: ik heb wel eens geroepen tegen mijn kind. Ik heb moeten leren dat je je als mama moet kunnen beheersen.’
Je zou het niet vermoeden als je haar nu ziet dollen met Nordin. De peuter is goedlachs en energiek, en kan nog net niet zelfstandig stappen. Lily kan hem geen seconde uit het oog verliezen. Hij klautert en klimt overal op en wil alles vastpakken. Als ze hem voor de foto op schoot neemt, blijft hij toch zitten en lacht breed naar de camera.
‘Stress niet zoveel’
‘Hij is echt een schatje’, zegt Lily. ‘Dat eerste jaar met Nordin is natuurlijk zwaar geweest, maar hij heeft me veel goeds gebracht. Ik heb enorm veel bijgeleerd. Ik ben niet meer dat meisje van 15 jaar. Toen was ik bang voor de reacties van de mensen.’
‘De eerste maanden durfde ik amper buiten te komen met hem, uit angst voor de blikken op straat. Nu kan mij dat niet meer boeien. We gaan vaak naar het park. Het zou maar erg zijn, voor Nordin, als we nooit buiten kwamen! Dit zou ik aan andere tienermeisjes willen zeggen, die nu zwanger zijn: stress niet zoveel, want over een jaar is alles anders, en alles komt wel goed.’
Lily groeide niet in Antwerpen op. Ze werd door de jeugdrechter bij De Stobbe geplaatst: ‘Dat vond ik eerst niet fijn, want welke tiener wil nu weg van huis? Achteraf gezien heb ik daar veel geluk mee gehad. Door te zien hoe goed de begeleiders zich inzetten voor gezinnen in nood, heb ik nu zelf ook de ambitie om later met jonge kinderen te werken. Maar eerst mijn diploma halen.’
‘Ik heb een jaar pauze genomen, maar sinds september ga ik terug naar school. Ik doe het vijfde jaar over, in deeltijds onderwijs. Daarna hoop ik sociaal werk te studeren aan de hogeschool. Het is superbelangrijk om een goed diploma te hebben, want dan kun je ook een beterbetaalde job vinden. Als je een kindje hebt, weet je wel hoe belangrijk centen zijn. Ik kan me nu niet zoveel veroorloven. Ik wil mezelf, maar vooral ook mijn zoon, een beter leven geven.’
Oneindig veel liefde
Al bij al heeft het moederschap Lily veel winst gebracht, zegt ze. ‘Ik ben heel veel veranderd en gegroeid. Ik ben beter voor mezelf gaan zorgen. Ik heb oneindig veel liefde en positiviteit ervaren. Ik ben enorm gelukkig met mijn leven, omdat zoveel mensen mij en Nordin steunen.’
De vader van haar zoon is niet meer in haar leven, maar wel nog in dat van Nordin. ‘Ik krijg veel hulp van zijn moeder', zegt Lily. Twee keer per maand gaat Nordin er een weekend logeren. Ze heeft ook een flexibel ingestelde onthaalouder, waar Nordin ‘best veel’ naartoe gaat. ‘Hij kon daar in het begin soms blijven slapen, als ik er helemaal doorheen zat. Ik heb ook veel aan mijn beste vriendin, die basically verliefd is op Nordin. Bij haar familie zijn we altijd meer dan welkom. Ze zijn als een tweede familie voor mij.’
Marshmallows
Toch is er ook wel verlies. ‘Je kunt niet plots beslissen om een avondje te gaan stappen met vriendinnen. Daarom ga ik zo graag mee met de vzw Fara op tienermoederweekend. De eerste keer was Nordin nog maar vier maanden oud – die zondag heeft hij zijn eerste fruitpap gegeten. Daar heb ik voor het eerst andere tienermoeders leren kennen en vrienden gemaakt. Het is fijn om te ervaren dat je niet de enige bent. Ik herinner me een kampvuur waarrond we de hele avond gezongen hebben en marshmallows hebben geroosterd. Ik hoop zo dat ik de volgende keer weer mee mag!’
De vzw Fara wil graag achterhalen welk traject tienermoeders afleggen in de eerste en volgende levensjaren van hun kind: slagen ze erin hun diploma te behalen? Om werk te vinden? Wat met tienermoeders die niet de weg terug naar de schoolbanken vonden? Welke ondersteuning hebben zij gemist?
‘Het laatste onderzoek daarover dateert van 2009 en dat is te lang geleden’, zegt Kirsten Elen van Fara. ‘Daarom starten we samen met de KU Leuven een nieuw onderzoek op. We roepen vrouwen die voor hun twintigste moeder zijn geworden op om deel te nemen.’
Gestaag minder tienermoeders
Het aantal tienermeisjes dat een kind op de wereld zet blijft almaar dalen, nu al zeker tien jaar lang. Meisjes die zwanger worden, kiezen nog net iets vaker voor behoud van de zwangerschap dan voor abortus, maar het verschil is erg klein geworden (zie grafiek). Dat berekende de vzw Fara op basis van cijfers van Statbel en van de Nationale evaluatiecommissie van de abortuswet. De meeste tienermoeders (70 procent) zijn 18 of 19 jaar bij de bevalling.
In 2021 – recentere cijfers zijn er nog niet – werden in België 2.890 meisjes onder de 20 jaar zwanger. Van hen kregen er 1.393 een kind. De overige 1.234 lieten de zwangerschap afbreken. (vbr)
Correcties & aanvullingen 13/09/2023: De cijfers die we dinsdag van vzw Fara kregen over het aantal tienerzwangerschappen en – abortussen in het coronajaar 2020 waren niet correct. Het verschil met 2021 is veel kleiner dan eerst gemeld. Er is dus amper een knik in de curve te zien. De correcte cijfers zijn als volgt: in 2020 raakten 3.054 tienermeisjes tussen 15 en 19 jaar zwanger. Van hen ondergingen er 1.271 een abortus en er werden 1.505 kinderen geboren. In 2021 waren er 2.890 tienerzwangerschappen, waarvan er 1.234 in een abortus eindigden en er werden 1.393 kinderen geboren.
