Europese Commissie wil Chinese wagens aan banden leggen: “Europa staat open voor concurrentie, niet voor race naar de bodem”

In haar toespraak blikte de Commissievoorzitter terug op de voorbije vier jaar. Maar ze keek ook vooruit naar de laatste 300 dagen van de legislatuur. Veel nieuwe beleidsvoorstellen zijn niet meer te verwachten van de Commissie, maar dat betekent niet dat het dagelijks bestuur van de EU het werk nu al neerlegt.

Von der Leyen ging uitgebreid in op de uitdagingen waar de Europese industrie mee kampt, onder meer door de oneerlijke Chinese concurrentie. De Europese Commissie zal een antisubsidieonderzoek starten naar elektrische voertuigen die in China worden geproduceerd. “Europa staat open voor concurrentie. Maar niet voor een race naar de bodem. We moeten onszelf verdedigen tegen oneerlijke praktijken”, zei ze.

KIJK OOK. EU-onderzoek naar “te goedkope elektrische auto’s” uit China

Niet alleen in Europa, maar over de hele wereld worden markten overspoeld door goedkope elektrische voertuigen die in China worden geproduceerd. “Hun prijs wordt kunstmatig laag gehouden door gigantische overheidssubsidies. En die verstoren onze markt. We aanvaarden dit niet als het binnen Europa gebeurt, maar ook niet als het van daarbuiten komt.”

Desondanks moet de Europese Unie haar communicatielijnen met China openhouden en de dialoog blijven aangaan, sprak de Commissievoorzitter. “Er zijn ook onderwerpen waarover we kunnen en moeten samenwerken. Risicobeheersing, maar geen loskoppeling - dit wordt ook mijn aanpak met de leiders van China tijdens de EU-China-top later dit jaar.”

Na de speech van de Commissievoorzitter stegen de beurskoersen van verscheidene Europese automakers. Onder meer de aandelen van Volvo, Renault, Volkswagen en BMW wonnen terrein. Omgekeerd kregen Chinese beursgenoteerde bedrijven zoals BYD tikken op de beurs.

Von der Leyen stuurde er ook op aan dat het migratiepact goedgekeurd moet worden. Ze zei in haar ‘State of the Union’ dat Europa met dat migratiepact een “historische kans” heeft om een akkoord te sluiten voor een doeltreffend en mededogend migratiebeleid. “Laten we dit werk afmaken.”

Het migratiepact houdt een snellere procedure aan de buitengrenzen van de Unie in, en een systeem van verplichte solidariteit. Lidstaten die geen asielzoekers van andere landen willen overnemen, zullen daarvoor moeten betalen. Het migratiepact zal pas helemaal rond zijn als de EU-lidstaten een finaal akkoord vinden met het Europees Parlement.

De Commissievoorzitter ging ook in op de omstreden ‘Tunesiëdeal’. Daags voor de toespraak van Von der Leyen discussieerde het parlement in Straatsburg al over de deal die in juli werd afgesloten. Er was heel wat kritiek te horen, maar de Europese Volkspartij en haar voorzitter Manfred Weber argumenteerden dat het akkoord nu vooral geïmplementeerd moet worden en dat er met andere derde landen gelijkaardige akkoorden zouden moeten worden gesloten.

Volgens von der Leyen zijn de afspraken die met de Tunesische president Kais Saied gemaakt werden zowel in het voordeel van de EU als van Tunesië, “van energie en onderwijs, tot vaardigheden en veiligheid”. Ondanks de kritiek die op de deal wordt gegeven, vindt de Commissievoorzitster dat er met andere landen aan gelijkaardige akkoorden moet worden gewerkt. Ze zit daarmee op de lijn van haar Europese Volkspartij.

De Europese Commissievoorzitter kondigde ook aan dat de strijd tegen mensensmokkel zal worden opgevoerd. “De manier waarop de smokkelaars te werk gaan, verandert voortdurend, maar onze wetgeving is meer dan twintig jaar oud en heeft een dringende update nodig. We hebben een nieuwe wetgeving nodig en een verbeterde bestuurlijke structuur. De rechtshandhaving en het vervolgingsbeleid moet sterker worden en onze agentschappen Europol, Eurojust en Frontex moeten een prominentere rol krijgen.”

Met de Commissie zal Von der Leyen alvast een internationale conferentie over de strijd tegen mensensmokkel organiseren.

Von der Leyen had het ook uitgebreid over een mogelijke uitbreiding van de Europese Unie. Ze acht een ingrijpende verdragswijziging niet nodig om nieuwe lidstaten toe te laten treden. Tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie in de eerste helft van 2024 zal de Commissie enkele ideeën presenteren om de EU klaar te stomen voor een nieuwe uitbreiding.

Op dit moment zitten zeven landen in de wachtkamer om toe te kunnen treden tot de EU: Moldavië, Oekraïne, de Balkanlanden Albanië, Noord-Macedonië, Montenegro en Servië, en Turkije. Von der Leyen noemde dat laatste land niet toen ze verklaarde dat die landen volgens haar een toekomst hebben in de Unie.

Hoe die landen kunnen toetreden, is een vraag die alsmaar prominenter aan bod komt. Von der Leyen vindt dat ze “niet op een verdragswijziging moeten wachten om voort te maken met de uitbreiding”. Volgens haar is het geen vraag meer of de EU moet kiezen voor verdere integratie of uitbreiding. “We kunnen en moeten beide doen.” Ze onderzoekt met haar Commissie hoe de EU kan blijven functioneren met meer dan dertig lidstaten. “Het goede nieuws is dat er bij elke uitbreiding stemmen opgingen die zeiden dat we minder efficiënt zouden worden en dat telkens hun ongelijk bewezen werd.”

Wat de Commissie concreet zal onderzoeken, is hoe elk beleidsdomein aangepast kan worden aan een Unie met meer dan 27 lidstaten. “We moeten erover nadenken hoe onze instellingen zullen werken, en hoe het parlement en de Commissie er dus zullen uitzien. We moeten de toekomst van onze begroting bespreken: welke zaken erdoor worden gefinancierd, hoe dat zal gebeuren en op welke manier de begroting zelf wordt gefinancierd. En we moeten begrijpen hoe we geloofwaardige veiligheidsgaranties kunnen geven in een wereld waar afschrikking belangrijker is dan ooit”, zegt Von der Leyen. Het “vervolledigen van de Unie” is voor haar de beste investering in vrede, veiligheid en welvaart voor het hele continent.

De Commissievoorzitster geeft geen streefdatum voor de toetreding van de nieuwe lidstaten. Eerder hintte Charles Michel op het jaar 2030.

Terwijl Von der Leyen het dus niet nodig acht om meteen het Verdrag van Lissabon open te breken, maakt het Europees Parlement net van zijn gedeeltelijk initiatiefrecht gebruik om een verdragswijziging op tafel te leggen. In de commissie Constitutionele Zaken zullen Guy Verhofstadt (Open Vld en vier andere rapporteurs van EVP, S&D, Groenen en uiterst links donderdag een rapport indienen waarin de Raad gevraagd wordt een Conventie van Europese en nationale politici bijeen te roepen, die precies tot doel heeft een nieuw verdrag op te stellen.

“We kunnen inderdaad uitbreiden zonder een wijziging van de verdragen, maar het zal de zaken alleen maar moeilijker maken”, zei Verhofstadt woensdag tijdens een persconferentie. De oud-premier wil onder andere de “verwoestende” unanimiteitsprocedure die nog in veel domeinen geldt vervangen door een meerderheidsstemming. “In een Europese Unie met 33, 34 of 35 landen zullen sancties tegen Rusland nog veel moeilijker unaniem kunnen worden goedgekeurd.”

“Stel je voor dat er opnieuw een ‘crazy’ president verkozen wordt in het Witte Huis. Dat kan voor Oekraïne het einde betekenen. Wij moeten als Europeanen klaar zijn om te kunnen handelen”, vulde de Duitse groene Daniel Freund aan.

Verhofstadt verwacht dat de parlementscommissie in oktober over het rapport stemt, en dat de plenaire vergadering in november zal volgen. Indien goedgekeurd - “hopelijk met een zo ruim mogelijke meerderheid” - is het dan aan de Raad om te beslissen of de gevraagde verdragswijziging effectief wordt besproken. Daarvoor volstaat een gewone meerderheid van 14 lidstaten, een haalbare kaart volgens de rapporteurs. “Een realistische timing zou zijn dat het Belgische EU-voorzitterschap het dossier oppikt en opstart, en dat de Conventie na de verkiezingen van start kan gaan”, aldus Verhofstadt.