‘Een gigantische toename’: dit jaar verdwenen in ons land al dubbel zoveel kwetsbare minderjarige asielzoekers

In België zijn dit jaar meer kwetsbare jonge asielzoekers van de radar verdwenen. Van januari tot nu gaat het al om 244 jongeren. We stevenen af op meer dan een verdubbeling tegenover 2022, toen er 136 dossiers waren. De stijging is verontrustend, want bij Child Focus komen vooral meldingen binnen van de zeer kwetsbare profielen. “Het gaat bijvoorbeeld om kinderen onder de 13, of kinderen die de nodige zelfredzaamheid missen of van wie het leven in gevaar is”, zegt Tijana Popovic, beleidsadviseur bij Child Focus.

Het totale aantal ligt nog hoger, omdat niet alle dossiers bij Child Focus terechtkomen. Fedasil registreerde in 2022 een aantal van 297 verdwijningen van minderjarigen uit de observatie- en oriëntatiecentra, de eerste fase van de opvang. De toename van het aantal verdwijningen is allereerst te verklaren door het feit dat meer minderjarigen naar België kwamen, duidt Popovic. In 2022 werd in België een recordaantal van 6.434 niet-begeleide minderjarigen geregistreerd.

Maar Child Focus constateert ook andere zorgwekkende ontwikkelingen. “Meer jongeren verdwijnen in de tweede fase van de opvang, met name uit de collectieve asielcentra. Ze bleven te lang in de procedure hangen en zagen geen perspectief”, stelt Popovic. Tussen de 30 en 40 procent van deze minderjarigen had nog geen voogd toegewezen gekregen.

Vorig jaar registreerde Child Focus vooral dossiers van Afghaanse jongens die verdwenen. Dit jaar staan Marokkaanse jongeren op de eerste plaats. De meeste verdwijningen (84 procent) betreffen jongeren van 15 tot 17 jaar, voornamelijk jongens.

Minderjarigen die verdwijnen lopen risico op misbruik en uitbuiting. Zo reizen vermiste jongeren uit Noord-Afrika vaak door naar een andere Europese stad en duiken daar weer op. Op straat komen ze in aanraking met criminaliteit en drugshandel.

Andere kwetsbare profielen zijn jongens uit de Afghaanse gemeenschap, wanneer zij in handen van mensensmokkelaars vallen. Child Focus spreekt ook over Nigeriaanse meisjes die in prostitutienetwerken of nagelsalons terechtkomen, en jongens uit India die illegaal als seizoenswerker aan de slag gaan.

“Hun situatie is uitzichtloos, waardoor je hen in handen drijft van mensenhandelaars. Zij kunnen meer misbruik van hen maken als het opvangsysteem in crisis verkeert”, is de verontrustende conclusie van Popovic. Ze pleit ervoor om professionele voogden aan te stellen, die snel een vertrouwensband kunnen opbouwen.

In mei kwamen bevoegd staatssecretaris Nicole de Moor (cd&v) en binnenlandminister Annelies Verlinden (cd&v) met een draaiboek voor de betrokken diensten om verdwijningen van niet-begeleide minderjarigen te voorkomen. “Deze verdwijningen zijn altijd zorgwekkend”, reageert het kabinet van De Moor. Volgens het kabinet verloopt de doorstroom in de opvang voor deze groep momenteel vlot.