Hoe Rusland plots meer munitie maakt dan de VS en Europa samen, ondanks westerse sancties

Washington heeft niet alleen meer dan 40 miljard dollar (zo’n 37 miljard euro) uitgegeven aan wapens voor Oekraïne, maar heeft ook van het terugdringen van de Russische import een belangrijk onderdeel gemaakt van zijn strategie om Kiev te steunen. Als gevolg van de sancties schatten Amerikaanse functionarissen dat Rusland zijn productie van raketten en ander wapentuig aan het begin van de oorlog minstens zes maanden lang drastisch vertraagd zag. Tegen het einde van 2022 begon de Russische productie van militair materieel echter weer op gang te komen, stellen Amerikaanse functionarissen.

Rusland is erin geslaagd de Amerikaanse exportcontroles te omzeilen door zijn inlichtingendiensten en ministerie van Defensie te gebruiken om illegale netwerken te beheren. Die bestaan uit mensen die belangrijke onderdelen binnensmokkelen door ze naar andere landen te exporteren, van waaruit ze gemakkelijker naar Rusland kunnen worden verscheept.

Minder dan een jaar na het begin van de oorlog had Rusland de import van essentiële onderdelen weer opgebouwd door ze langs landen als Armenië en Turkije om te leiden. Amerikaanse en Europese regelgevers hebben geprobeerd samen te werken om de export van chips naar Rusland aan banden te leggen, maar het lukt vooralsnog niet om de stroom te stoppen die verloopt via landen die banden hebben met Moskou.

De verhoogde Russische productie van militair materieel is vooral zorgwekkend omdat Moskou artillerie gebruikt om Oekraïense soldaten aan het front te bestoken, en raketten om het elektriciteitsnet, andere essentiële infrastructuur en burgerdoelwitten aan te vallen. Ambtenaren vrezen dat de toegenomen raketvoorraden een bijzonder donkere en koude winter kunnen betekenen voor Oekraïense burgers.

Ondertussen werkt het Pentagon aan manieren om de Oekraïners te helpen de raketten en drones neer te halen die door Rusland worden afgevuurd op burgerdoelen in Kiev en op militaire doelwitten in het hele land. Het Pentagon heeft Patriot-luchtverdedigingssystemen geleverd, en bondgenoten overgehaald om S-300-luchtverdedigingsmunitie te leveren, die beide effectief zijn gebleken. Het heeft ook andere luchtverdedigingssystemen geleverd, waaronder het Avenger-systeem en het Hawk-luchtverdedigingssysteem. Maar Oekraïne heeft niet genoeg luchtverdediging om het hele land te verdedigen en moet keuzes maken. Een intenser spervuur van raketten zou het land kunnen overweldigen, aldus Oekraïense functionarissen.

Gereorganiseerde economie

In oktober verzamelden internationale functionarissen zich in Washington in een poging de sancties tegen de Russische economie aan te scherpen. Op dat moment zeiden Amerikaanse functionarissen dat ze geloofden dat de sancties en exportcontroles deels werkten, omdat ze landen ervan weerhielden microchips, printplaten, computerprocessors en andere onderdelen te sturen die nodig zijn voor precisiegeleide wapens, evenals noodzakelijke onderdelen voor dieselmotoren, helikopters en tanks. Maar Rusland paste zich snel aan om de levering van de benodigde onderdelen veilig te stellen.

Vandaag de dag hebben Russische functionarissen de economie van hun land gereorganiseerd om te focussen op de productie van militair materieel. Met de inkomsten uit de verkoop van olie en gas zijn de Russische veiligheidsdiensten en het ministerie van Defensie in staat gebleken om de micro-elektronica en andere westerse materialen binnen te smokkelen die nodig zijn voor kruisraketten en andere precisiegeleide wapens. Als gevolg hiervan is de militaire productie niet alleen hersteld naar het vooroorlogse niveau, maar zelfs gestegen.

Voor de oorlog, aldus een hoge westerse defensieambtenaar, kon Rusland honderd tanks per jaar maken, nu zijn dat er tweehonderd. Westerse functionarissen geloven ook dat Rusland op weg is om 2 miljoen artilleriegranaten per jaar te produceren, het dubbele van de hoeveelheid die westerse inlichtingendiensten aanvankelijk hadden geschat. Als gevolg van deze extra inspanning produceert Rusland nu meer munitie dan de Verenigde Staten en Europa samen. Kusti Salm, een hoge ambtenaar van het Estse ministerie van Defensie, schat dat de huidige Russische munitieproductie zeven keer groter is dan die van het Westen.

De productiekosten liggen in Rusland ook veel lager dan in het Westen, deels omdat Moskou veiligheid en kwaliteit opoffert, aldus Salm. Het kost een westers land bijvoorbeeld 5.000 tot 6.000 dollar (zo’n 4.700 à 5.600 euro) om een 155 mm-artilleriegranaat te maken, terwijl de productiekost van een vergelijkbare granaat in Rusland rond de 600 dollar (560 euro) ligt.

Toch kampt Rusland met een aantal problemen. Het heeft geen enorme voorraden raketten, hoewel het van sommige soorten – zoals de Kh-55-kruisraket met luchtlading – nu meer in voorraad heeft dan aan het begin van de oorlog, zo zeggen mensen die op de hoogte zijn van inlichtingenrapporten. “Op bepaalde gebieden hebben ze de productie aanzienlijk kunnen opvoeren”, zegt Dmitri Alperovitsj, veiligheidsexpert en voorzitter van Silverado Policy Accelerator, een denktank in Washington.

Als Rusland miljoenen exemplaren van een bepaald onderdeel nodig heeft, kan de productie door exportcontroles tot stilstand komen. Maar de chips die nodig zijn om een paar honderd kruisraketten te maken passen in een paar rugzakken, waardoor sancties relatief eenvoudig omzeild kunnen worden, aldus Alperovitsj.

Micro-elektronica

Amerikaanse functionarissen zeggen dat ze Rusland kunnen hinderen, maar niet verhinderen om de onderdelen die het nodig heeft voor de raketproductie binnen te smokkelen. En dat het onrealistisch was te denken dat Moskou niet zou reageren op de Amerikaanse beperkingen. Volgens het Amerikaanse ministerie van Handel heeft Rusland zich onder andere aangepast door onderdelen naar andere landen te verschepen, en ze van daaruit weer naar Rusland te vervoeren. “De exportcontroles hadden echt effect, maar de Russische regering bleef niet bij de pakken neerzitten”, aldus Matthew Axelrod, belast met exporthandhaving bij het Amerikaanse ministerie van Handel. “Ze werden steeds creatiever in het omzeilen van de controles; we hebben er echt werk van gemaakt om het ze moeilijk te maken.”

De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben een gezamenlijke lijst van 38 categorieën producten waarvan de export naar Rusland beperkt is. Amerikaanse functionarissen stellen dat negen daarvan, voornamelijk micro-elektronica die nodig is voor raketten en drones, het belangrijkst zijn.

Amerikaanse en Europese functionarissen hebben daarnaast samen met banken een systeem ontwikkeld om overheden te waarschuwen voor mogelijke schendingen van sancties. Tot nu toe hebben Amerikaanse banken de overheid gewaarschuwd voor 400 verdachte transacties. Het ministerie van Handel heeft een derde van die meldingen van verdachte activiteiten kunnen gebruiken in zijn onderzoeken.

Op 31 augustus beschuldigde het ministerie van Handel bijvoorbeeld drie mensen van deelname aan een illegaal Russisch aankoopnetwerk. Een van de drie, Arthur Petrov, die zowel de Russische als de Duitse nationaliteit heeft, werd gearresteerd en door het ministerie van Justitie beschuldigd van overtredingen van de exportcontrole. Petrov zou micro-elektronica hebben gekocht van Amerikaanse exporteurs om ze naar Cyprus, Letland of Tadzjikistan te sturen. Daar hielpen andere bedrijven bij het doorsturen van de onderdelen, die uiteindelijk in Rusland terechtkwamen.

Een van de uitdagingen voor de Amerikaanse overheid is dat Rusland geen chips uit het hogere segment nodig heeft, die makkelijker te traceren zijn, maar chips kan gebruiken die voor een groot aantal producten kunnen dienen, niet alleen voor geleide raketten. “Het maakt ons werk moeilijker, omdat er veel landen zijn waaraan je die chips legaal kunt verkopen voor legitieme commerciële doeleinden”, aldus Axelrod. “Het probleem is dat die chips vervolgens kunnen worden omgeleid en verscheept naar Rusland.”

10 miljoen kogels

Amerikaanse en westerse functionarissen zeggen wel dat er ook goed nieuws is. De Russische productie houdt nog steeds geen gelijke tred met de snelheid waarmee het leger munitie opgebruikt en apparatuur verslijt. Hoewel Rusland bijvoorbeeld op schema ligt om twee miljoen kogels per jaar te produceren, heeft het vorig jaar ongeveer tien miljoen kogels afgevuurd. Dat heeft Moskou ertoe aangezet om op zoek te gaan naar alternatieve bronnen om zijn voorraden aan te vullen. Zo heeft het onlangs nog geprobeerd een wapendeal te sluiten met Noord-Korea, aldus Amerikaanse en westerse functionarissen.

En hoewel Moskou erin slaagt processors en printplaten binnen te smokkelen, kampt het met een tekort aan raketdrijfgas en basisexplosieven, aldus Amerikaanse functionarissen, materiaal dat moeilijker het land binnen te krijgen is. Die tekorten zullen Moskou waarschijnlijk vertragen als het probeert de productie van munitie, raketten of bommen op te voeren.

De toegenomen militaire productie zet de Russische economie ook onder druk. Een van de belangrijkste gevolgen is een stijgende rente. De sancties hebben een tol geëist van de algehele gezondheid van de Russische economie, en de omzeiling van westerse exportverboden is niet goedkoop geweest, stellen Amerikaanse en westerse functionarissen. Een hoge westerse defensieambtenaar zegt dat Rusland bijna een derde van zijn commerciële economie heeft overgeheveld naar de wapenproductie. Maar het land kampt met een tekort aan arbeidskrachten, waardoor het moeilijker zou kunnen worden om nog meer industriële vooruitgang te boeken.

Rusland heeft zijn aanvallen op het Oekraïense energienetwerk tijdens de zomer beperkt. Maar nu de temperaturen dalen, denken sommige Oekraïense en westerse analisten en regeringsfunctionarissen dat Rusland zijn terreurcampagne tegen Kiev zou kunnen hervatten, in de hoop dat dit de wil van de Oekraïners om te vechten zal doen afnemen. Amerikaanse functionarissen hopen dat de gestage aanvoer van luchtverdedigingsmunitie en extra hulp aan Oekraïne kunnen helpen om een intenser spervuur van Russische raketten op te vangen.

En de Oekraïense verdediging is – op een aantal vlakken – sterker geworden. “De Oekraïners zijn beter geworden in het verdedigen van hun infrastructuur, hun energiecentrales en cruciale elektriciteitsnetten”, zegt Salm. “Ze zijn beter geworden in reparaties en kunnen nu de impact van stroomuitval en de uitval van andere nutsvoorzieningen beter beperken.”

_{© The New York Times}