“Mogelijk een game-changer voor de behandeling van auto-immuunziekten”: wetenschappers ontwikkelen ‘omgekeerd vaccin’

Een omgekeerd vaccin doet het tegenovergestelde van het klassieke vaccin dat we allemaal kennen.

Klassiek vaccin. Wanneer we geveld worden door een virus of bacterie zal ons afweersysteem de indringer herkennen als ‘iets van buitenaf’ en alles in het werk stellen om hem onschadelijk te maken. Daarbij bouwt ons immuunsysteem ook een geheugen op. Als diezelfde indringer zich een tweede keer zou laten zien, valt het afweersysteem hem onmiddellijk aan. Het klassieke vaccin gaat het afweersysteem op voorhand al informatie doorspelen over een mogelijke indringer. Zo bouwt het een geheugen voor een bepaald virus op zonder dat je er echt ziek van wordt.

Omgekeerd vaccin. In plaats van het afweersysteem indringers sneller te doen herkennen wanneer ze ons lichaam binnendringen gaat deze nieuwe aanpak het afweersysteem bepaalde doelwitten doen vergeten. Dit kan een enorme impact hebben op het leven van mensen met een auto-immuunziekte. Daarbij denkt het afweersysteem verkeerdelijk dat bepaalde cellen van het lichaam indringers zijn, met alle gevolgen van dien. Bij multiple sclerose valt het afweersysteem bijvoorbeeld de beschermende laag rond de zenuwen aan, bij de ziekte van Crohn vormen de cellen van de dunne darm een doelwit. Een omgekeerd vaccin zou dit kunnen voorkomen.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Een groep van Amerikaanse onderzoekers is een manier op het spoor gekomen waarmee ze het immuunsysteem bepaalde doelwitten kunnen doen ‘vergeten’. Ze haalden hun inspiratie uit het natuurlijke proces dat ervoor zorgt dat we geen immuunreactie ontwikkelen tegen elke beschadigde cel in ons lichaam. Onder andere de lever speelt een belangrijke rol bij deze ‘immuuntolerantie’, zoals wetenschappers het noemen.

Uit eerder onderzoek van hetzelfde team bleek namelijk dat het labelen van moleculen met een welbepaald suikermolecuul (bekend als N-acetylgalactosamine of pGal), dit natuurlijke proces kan nabootsen. Stuur je die gelabelde moleculen naar de lever, dan onstaat er tolerantie.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

“Het idee is dat we het signaal aan eender welk molecuul kunnen koppelen zodat het immuunsysteem leert om het doelwit te tolereren en dus niet aan te vallen,” legt Jeffrey Hubbell uit in het persbericht van de universiteit van Chicago. “In plaats van immuniteit aan te wakkeren zoals bij een vaccin, kunnen we het hiermee op een heel specifieke manier afremmen met dit ‘omgekeerd’ vaccin.”

In de nieuwe studie konden de onderzoekers op deze manier de autoimmuunreactie stoppen in een muizenmodel met zenuwontstekingen die veel weg hebben van MS. De ziektesymptomen van de dieren verbeterden ook.

Vandaag worden autoimmuunziektes voornamelijk behandeld met medicatie die het immuunsysteem afremt in het algemeen, in plaats van enkel de reactie tegen het verkeerde doelwit. “De bestaande behandelingen kunnen zeker werken, maar je blokkeert meteen ook de immuunreacties die nodig zijn om infecties te bestrijden. Er zijn met andere woorden veel bijwerkingen”, aldus Hubbell. “Met een omgekeerd vaccin zou de behandeling veel doelgerichter zijn en tot minder bijwerkingen leiden.”

De resultaten van zijn team vormen een eerste stap in proefdieren, maar een geneesmiddel is er op dit moment nog niet. Wel staan de eerste klinische studies in de steigers bij het farmabedrijf Anokion SA, waarvan Hubell mede-oprichter is. Hiermee wil het bedrijf nagaan of de nieuwe aanpak in de eerste plaats veilig is bij mensen met multiple sclerose en mensen met coeliakie, een chronische darmaandoening die tot glutenallergie leidt. Pas daarna kan in een volgende fase getest worden hoe goed de aanpak werkt bij mensen.

LEES OOK:

Hoeveel rek zit er op onze levensduur? “De eerste mens die 135 wordt, is al geboren” (+)

KLOPT DAT: voelen mannen zich écht zieker dan vrouwen als ze de griep hebben?

Hoe groot is de gemiddelde penis? En wat als de jouwe kleiner is? Uroloog Piet Hoebeke: “Het is de lengte in erectie die écht telt” (+)