BBC: ‘Russische gevechtspiloot probeerde Brits surveillancevliegtuig met 30 inzittenden neer te schieten’

Het incident raakte al in oktober van vorig jaar bekend, al werd er toen publiekelijk een volledig andere uitleg voor gegeven. Een Brits RAF RC-135 Rivet Joint-surveillancevliegtuig voerde op 29 september 2022 een opdracht uit boven de internationale wateren van de Zwarte Zee ten zuiden van Oekraïne. Twee Russische Su-27-toestellen die op dat moment in dezelfde regio patrouilleerden, onderschepten het Britse vliegtuig. Uiteindelijk zou een van de twee gevechtstoestellen wegens een “technische storing” een raket hebben gelost, gaf het Russische ministerie van Defensie toe na een onderzoek.

De toenmalige Britse minister van Defensie Ben Wallace aanvaardde die Russische uitleg, vertelde hij in oktober in het parlement in Londen. “Wij beschouwen dit incident niet als een bewuste escalatie door de Russen, en onze analyse bevestigt dat het een gevolg was van een storing.”

Maar uit gesprekken met drie interne bronnen binnen de westerse veiligheidsdiensten blijkt dat er naar alle waarschijnlijkheid toch meer aan de hand was, weet de Britse openbare omroep. Een van de twee Russische piloten zou begrepen hebben dat hij toestemming had om het Britse vliegtuig neer te halen, en zou daardoor bewust twee raketten hebben afgevuurd.

‘Het doelwit is van jou’

Dat moet blijken uit gesprekken tussen beide piloten en hun grondcommandant die onderschept werden door de bemanning van het spionagevliegtuig zelf, die live konden meeluisteren. Een van de twee piloten zou daarbij een vaag commando ‘Het doelwit is van jou’ hebben ontvangen van het grondstation, en dat hebben geïnterpreteerd als toestemming om te vuren.

De lancering van de eerste raket lukte in eerste instantie, maar het tuig kon zijn doelwit niet vasthouden en miste het uiteindelijk. Meteen na de lancering hoorden de Britten hoe de piloot van de tweede Su-27 zijn collega vloekend en tierend tot de orde riep en hem vroeg waar hij mee bezig was. De tweede raket zou daarna bij de lancering van de vliegtuigvleugel zijn gevallen. Mogelijk ging het in dit geval effectief om een technische storing, of werd de lancering op het allerlaatste moment afgebroken door de interventie van de tweede piloot.

‘Had een oorlogsdaad kunnen zijn’

Ook de Verenigde Staten zouden al langer op de hoogte zijn van de ware toedracht van het incident, maar lijken net als de Britten de zaak niet op de spits te willen drijven om een escalatie te vermijden. De gebeurtenis lekte eerder dit jaar al uit in de Pentagon-documenten die door de Amerikaanse officier Jack Teixera naar buiten werden gebracht. “Het incident was veel ernstiger dan het oorspronkelijk werd voorgesteld en had een oorlogsdaad kunnen geweest zijn”, schreef The New York Times toen. Een hoge Pentagon-bron beschreef het incident als “zeer, zeer eng”.

Het Britse ministerie van Defensie noemde de berichtgeving na de Pentagon-lekken “voor een groot deel fout en gemanipuleerd”. Ook nu wil het Britse ministerie van Defensie de BBC-berichtgeving niet bevestigen. Wel “vormt dit incident opnieuw een les wat de potentiële gevolgen kunnen zijn van Poetins barbaarse invasie van Oekraïne”.

Hoewel de Britten de enigen zijn die bemande vliegtuigen boven de internationale wateren van de Zwarte Zee laten vliegen, is dit lang niet het enige incident sinds de Russische invasie. In maart van dit jaar nog haalde een Russisch gevechtstoestel een onbemande Amerikaanse drone neer. Het incident leidde tot verder oplopende spanningen tussen de VS en Rusland, maar tot een escalatie kwam het ook toen uiteindelijk niet.