Toekomstgroep kinderopvang ambitieus: verdubbeling van het budget en nieuwe opleiding
Van 800 miljoen naar 2 miljard én investeren in een nieuwe opleiding voor kinderbegeleiders: de toekomstgroep Kinderopvang is ambitieus. De werkgroep werd opgericht door Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) in de nasleep van de wantoestanden in enkele kinderdagverblijven in ons land. In de groep zitten experten, vakbonden, medewerkers van het kabinet Welzijn en vertegenwoordigers van de sector zelf. Het doel: een langetermijnplan voor de kinderopvang. En dat is nodig want de sector kampt al jaren met problemen.
Na de vele problemen in 2022 in de kinderopvang gaf Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits het startschot voor een toekomstplan voor de kinderopvang. De bedoeling is om samen met vertegenwoordigers van de sector, voorzieningen, ouders en experten aan dit plan te werken. Het plan zou in maart 2024 voorgesteld moeten worden. Het zal aan de volgende regering zijn om dit meerjarenplan uit te voeren.
In de groep zitten vertegenwoordigers uit de sector, VOKA, vakbonden, wetenschappers en mensen van het kabinet van Crevits. Ook professor Michel Vandenbroeck is deel van de groep: "Ik ben al meer dan 30 jaar professor en het is de eerste keer dat er zo overkoepelend nagedacht wordt over wat moet gebeuren. Wat me ook opviel in de groep is dat we snel tot een consensus kwamen over wat de sector nodig heeft.”
1 begeleider voor 5 kinderen
De echte presentatie is voor maart 2024, maar professor Vandenbroeck licht al een tipje van de sluier op. Op het programma van de groep stond als eerste agendapunt het nijpende tekort aan personeel binnen de sector. Het werk is onaantrekkelijk door de hoge werkdruk (9 kinderen per begeleider). Om de job aantrekkelijk te maken moet die ratio naar beneden.
De groep bereikte de consensus dat een ratio van maximaal 5 kinderen per begeleider goed zou zijn. Idealiter zitten er 15 kinderen in 1 groep met 3 begeleiders waarvan er 1 een graduaatsdiploma heeft. Kostprijs van dat plaatje? Meer dan het dubbele (2 miljard euro) dan wat we vandaag (bijna 1 miljard) uitgeven. "Dat klinkt hallucinant veel, maar dat is precies wat Nederland doet", zegt professor Michel Vandenbroeck. "Nederland geeft het dubbele per kind per plaats uit, Zweden geeft drie keer zoveel uit, dus dat hoeft niet onhaalbaar te zijn. Het is een maatschappelijke keuze."
2 miljard per jaar voor de kinderopvang lijkt hallucinant veel, maar het hoeft niet onhaalbaar te zijn
Op vraag van de parlementaire onderzoekcommissie in de zomer van 2022 gaf minister Crevits de opdracht aan het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin om een internationale benchmark over de kind-begeleider ratio te maken.
Zes maanden lang vergeleken onderzoekers de kinderopvang in Vlaanderen - met die in zes andere landen en Wallonië. De conclusie: nergens moeten kindbegeleiders voor zoveel kinderen zorgen als in België. Bovendien zijn de leefgroepen – maximaal achttien kinderen – ook groter dan in de andere landen.
In de commissie kinderopvang begin juli 2023 reageerde ze al kort op de resultaten van studie. Minister Crevits: "Dit is voor mij een heel belangrijk onderzoek. Voor mij kunnen we niet anders dan besluiten dat het pad naar het verlagen van de ratio nu echt ingezet moet worden."
Graduaat kindbegeleider
Een van de redenen van het personeelstekort is de te vlakke loopbaan, zegt professor Vandenbroeck: "Uit onderzoek weten we dat van al de jongeren die nu hun laatste jaar kinderzorg afronden, maar een derde in de sector aan de slag wil omdat ze zichzelf geen heel leven zien werken als kindbegeleider."
Tot nu toe was er binnen de job weinig groeimarge. Er bestaat wel al een bacheloropleiding "Pedagogie van het jonge kind", maar de stap van het zevende jaar kinderzorg naar een bachelor is voor velen te groot. Daarom pleit de groep nu voor een graduaat: “Vandaag werken we in de kinderopvang bijna uitsluitend mensen met een beroepssecundair onderwijs diploma, waarvan de consensus bestaat dat dat niet meer volstaat om aan de verwachtingen te voldoen, maar de stap naar een bachelor is te groot, vandaar dat we daar een tussenstap in willen in de vorm van een graduaat. Zo'n graduaatsopleiding staat toe om deeltijds te werken en deeltijds verder te studeren. Daardoor kunnen ook kindbegeleiders die graag meer verantwoordelijkheid willen binnen een kinderdagverblijf verder groeien en ontwikkelen."
Naar een ééngemaakt systeem?
Het werk van de toekomstgroep is nog niet afgelopen. De komende maanden zal er gediscussieerd worden over de toegankelijkheid van de kinderopvang: vindt iedereen de weg naar opvang voor zijn/haar kind en is de prijs die betaald moet worden goed zoals die nu is? Twee weken geleden haalde Vlaamse minister van Begroting Matthias Diependaele aan dat mensen die werken voorrang moeten krijgen. Die regel geldt de facto al, maar wordt volgens de minister niet systematisch toegepast.
Niemand stelt zich de vraag of een kleuter voorrang krijgt op school. Waarom zouden we dat wel doen in de kinderopvang?
Professor Michel Vandenbroeck vindt het een vreemde discussie: "Niemand stelt zich de vraag wie wel of niet recht heeft op een plek in een kleuterschool, waarom zouden we dat dan wel doen bij de 0 tot 3-jarigen? We moeten durven nadenken of we de kinderopvang als bevoegdheid niet beter zouden onderbrengen bij onderwijs. In Denemarken en Zweden is het al zo en ook Italië kiest nu voor een ééngemaakt systeem. Ik denk dat we eens moeten nadenken over een goed pedagogisch programma waar alle kinderen baat bij zouden hebben vanaf het einde van het zwangerschapsverlof tot het begin van de leerplicht."