Medewerkers van het proefproject met digitaal statiegeld spreken de komende drie weekends de bezoekers van pretpark Bobbejaanland in Lichtaart aan. De dagjestoeristen van alle leeftijden en achtergronden mogen zelf het systeem uittesten. “De flesjes en blikjes die in Bobbejaanland worden verkocht, kosten drie weekends lang 20 cent meer. Op elke verpakking is een QR-code aangebracht”, legt Liesbet Sommen van het platform Samen voor Slim Statiegeld uit.

“De bezoekers kunnen op hun smartphone een mobiele app downloaden. Als ze een flesje of blikje weggooien en het statiegeld willen terugkrijgen, scannen ze eerst de QR-code op de verpakking en daarna die op de vuilnisbak. Het statiegeld wordt dan automatisch op de rekening van de consument gestort.”

Brede doelgroep

Het systeem met digitaal statiegeld is eerder dit jaar al uitgetest in het KBC-hoofdkantoor in Leuven en bij Corda Campus in Hasselt. De tweede reeks van proefprojecten, eerst in Bobbejaanland en later deze maand ook bij Center Parcs in De Haan en in enkele straten van Wenduine, spreekt een veel breder publiek aan. “In Bobbejaanland willen bezoekers geen tijd verliezen tussen de attracties”, zegt Liesbet Sommen.

“De opschaling in aantal personen en locaties moet ook de robuustheid van het systeem bewijzen. Omdat zowel jonge als oudere mensen, digitaal onderlegd of niet, met het statiegeld aan de slag gaan, krijgen we een goede maatstaf van het gebruiksgemak.”

Veel bezoekers van Bobbejaanland gingen vrijdag meteen aan de slag om de bijhorende app te downloaden en het systeem met digitaal statiegeld uit te testen. Ook de zussen Jantine en Rianne Van den Brink uit het Nederlandse Arnhem waren enthousiast. “De invoering van dit digitale systeem is een heel goed idee”, reageert Jantine. “In Nederland betalen we al langer statiegeld op blikjes, flesjes en koffiebekers. We moeten die flesjes hiervoor wel inleveren.”

Minder zwerfvuil

De Vlaamse overheid wil het systeem van statiegeld in de loop van 2025 invoeren. Het is de bedoeling om het zwerfvuil in Vlaanderen te doen dalen en nog meer drankverpakkingen in te zamelen en te recycleren. De proefprojecten worden gecoördineerd door de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM. “Het was de bedoeling om in 2022 20% minder zwerfvuil aan te treffen in vergelijking met 2015. Dat cijfer is gestrand op 11% en daarom dringen bijkomende maatregelen zich op”, vertelt Luc Goeteyn, afdelingshoofd bij OVAM.

“Digitaal statiegeld bouwt verder op het bekende systeem van de blauwe zak. Dankzij huis-aan-huisinzameling en een eenvoudige sorteerboodschap halen we met de blauwe zak uitstekende resultaten. In het digitaalstatiegeldproject staat gebruiksgemak centraal.” Het is uiteindelijk ook de bedoeling om lege drankverpakkingen met statiegeld thuis te kunnen scannen voordat ze in de blauwe zak belanden.

Consumentenorganisatie Test Aankoop hield zowel in 2017 als in 2021 een bevraging bij de bevolking, waaruit blijkt dat de meeste mensen voorstander zijn van statiegeld. In 2017 was dat 66 procent, in 2021 al 74 procent. De organisatie dringt er al jaren bij de overheid op aan om er werk van te maken.

Maar van het digitale systeem is Test Aankoop geen voorstander. “Bijna de helft van de mensen is digitaal kwetsbaar en kan met dit systeem niet overweg”, zegt woordvoerder Laura Clays. “Wie geen smartphone heeft of er niet handig mee is, wordt uitgesloten. Het kan een oplossing zijn, maar er zijn nog te veel onzekerheden en problemen die niet voldoende opgelost raken. Liever een systeem zoals statiegeld op glas, zoals we dat al kennen. In Nederland wordt dat ook al gebruikt voor flesjes en blik.”

Het proefproject in Bobbejaanland loopt nog dit weekend, van vrijdag 22 september tot zondag 24 september en van vrijdag 29 september tot zondag 1 oktober. Op het eind van dit jaar legt OVAM de conclusies in verband met het digitale statiegeld voor aan de Vlaamse regering.