Onze journalist op het terreurproces: ‘Een advocaat van de burgerlijke partijen benadrukt dat dit wel degelijk zware straffen zijn’

Zijn dit de straffen die we konden verwachten?

“Dat is een erg moeilijke vraag omdat er zeer verschillende straffen zijn uitgesproken. Je hebt er die levenslang krijgen, maar er zijn er ook die hier geen extra straf opgelegd krijgen omdat ze al eerder veroordeeld waren. Dat gemengde oordeel viel niet echt te voorspellen, denk ik.

“De jury en de magistraten houden in hun beoordeling rekening met de straffen in Parijs. Niet in die mate dat ze geen extra straf uitspreken, zoals de verdediging vroeg, maar ze kennen wel een lagere straf toe hier in Brussel.”

Het duurde vrij lang voordat duidelijk werd wat de straffen precies waren. Waarom verliep de voorlezing zo verwarrend?

“De verzamelde pers en de slachtoffers zaten om te beginnen al enkele uren te wachten voordat de zitting met vertraging kon beginnen. Toen de voorzitter dan het arrest is beginnen voor te lezen, heeft ze eerst bijna een uur lang uitgelegd dat ze rekening moesten houden met de veroordelingen voor de aanslagen in Parijs.

“Dat was heel verwarrend. Voor de pers, maar ook voor de slachtoffers. Op een bepaald moment gingen bij hen echt de alarmbellen af, zij leken te denken dat er geen straffen uitgesproken zouden worden.

“Bovendien was alles heel technisch en juridisch, ik zag zelfs een advocaat die totaal in de war was en een andere collega om raad moest vragen. Voor een assisenhof, dat toch transparantie wil uitstralen en het volk wil betrekken, is het vervelend dat die uitspraken zo moeilijk zijn.”

Wat zijn de eerste reacties daar?

“Het algemene gevoel hier was toch verwarring. Sommige slachtoffers zeiden me dat ik hun morgen nog eens opnieuw naar een reactie moest vragen, omdat ze nu nog niet wisten wat te denken.

“Sommigen zijn ook echt onthutst. Zij vinden het moeilijk te begrijpen dat hier lagere straffen worden uitgesproken dan in Parijs, omdat zij als slachtoffer toch hetzelfde lot hebben ondergaan.

“Je ziet hier ook mensen in tranen. Dat zijn mensen die hun vader, broer of zus of geliefde verloren op die bewuste 22 maart. Al die mensen hechten ook echt veel waarde aan dit proces. Ik hoorde eerder vandaag een Amerikaanse weduwe van een slachtoffer, zij had vandaag de as uitgestrooid in Central Park met hun ouders en goede vrienden van de familie. Zij waren daar nu eindelijk klaar voor. Dat hakt er wel in.

“Het proces is misschien gedaan, maar veel slachtoffers hebben het gevoel dat de Belgische staat hen nu gaat laten vallen. Daarom voerden ze hier vandaag ook actie, met slogans op hun T-shirts.

“Aan de andere kant benadrukt een advocaat van de burgerlijke partijen dat dit wel degelijk zware straffen zijn. Drie beklaagden krijgen levenslang, anderen krijgen 20 of 30 jaar cel. Dat is toch niet niets, vooral omdat dit bovenop hun eerdere straf komt. Bovendien: als je al levenslang hebt gekregen, kun je nu eenmaal ook maar één keer zo lang vastzitten.”

De verdediging had op voorhand gedreigd naar Cassatie te stappen. Is dat nog mogelijk?

“Abdeslam heeft uiteindelijk geen bijkomende straf gekregen. Voor hem heeft de eerdere veroordeling tot 20 jaar cel voor een schietpartij in Vorst de doorslag gegeven bij de jury. Dat was op voorhand gevreesd, want Abdeslam was toch een van de beschuldigden die prominenter in het vizier was gekomen.

“Zijn verdediging had op voorhand inderdaad gewag gemaakt van naar Cassatie te stappen, dat zal nu natuurlijk niet het geval zijn. Tegelijkertijd betekent dit dat hij onmiddellijk terug naar Frankrijk moet, om zijn straf daar uit te zitten, iets wat hij duidelijk niet wou. Andere beschuldigden kunnen ook cassatieberoep aantekenen, de verdediging van Krayem bijvoorbeeld. Zij hebben hiervoor nu twee weken de tijd.

“Toch valt het op dat de advocaten van bepaalde veroordeelden tevreden zijn met de bekomen straf. Stanislas Eskinazi, de advocaat van Mohamed Abrini, de man met het hoedje, noemt het ‘een Salomonsoordeel’. Zijn cliënt kreeg hier geen levenslang maar 30 jaar cel, vijf jaar terbeschikkingstelling van het gerecht in plaats van vijftien jaar, en hij mag zijn Belgische nationaliteit behouden. Dan is zo’n advocaat na 7 jaar en 9 maanden toch echt tevreden, dan ga je niet naar Cassatie met het risico om met een hogere straf te eindigen.”

Was dit nu het ‘proces van de eeuw’, zoals was aangekondigd? En is het ook geslaagd?

“Het is ondertussen een journalistiek cliché, maar het klopt wel: dit is het grootste proces in de geschiedenis van ons land. Het ging aanvankelijk om tien beschuldigden, maar meer dan 1.100 mensen hebben zich burgerlijke partij gesteld. Ongeveer 100 personen hebben effectief getuigd. Een groot aantal burgerlijke partijen kwam uit het buitenland, onder meer voor hen werd er een verbinding via webradio ingesteld.

“Voor de volksjury werden 600 burgers uitgeloot, zodat er genoeg reserve was voor een proces van meer dan een half jaar. Ondertussen is het al bijna een jaar geleden, van oktober vorig jaar, dat ze zich hier voor het eerst moesten aandienen. Er was veel ongerustheid over de vraag of er op het einde wel voldoende juryleden zouden zijn, maar die twijfel bleek onterecht. De twaalf juryleden die het tot het einde volhielden, moesten 287 algemene schuldvragen beantwoorden.

“Het is ook het duurste proces ooit in ons land. Ik krijg voorlopig geen exacte cijfers, maar volgens de ramingen kost het proces 41,7 miljoen euro en dat zou min of meer kloppen, klinkt het. De oude NAVO-site werd speciaal ingericht voor dit terreurproces, dat toeliet om het streng te bewaken, maar uiteindelijk waren er geen veiligheidsincidenten.

“Het proces startte wel met vertraging. Vooral door de beklaagdenbox, die de rechten van de verdediging bleek te schenden. Maar uiteindelijk is het toch gelukt. Ik denk dat veel magistraten, advocaten en burgerlijke partijen tevreden terugblikken. Al hoor ik bij het federale parket toch ook wel dat dit eigenlijk iets uit het verleden is. Dit proces was van zo’n immense schaal dat daardoor zo’n veertig andere zaken vertraging zouden hebben opgelopen.”