‘Dit doet Rusland wel pijn. Het ondermijnt het vertrouwen en raakt het moreel’: oud-generaal ontleedt aanvallen op de Krim

Deze week nam Oekraïne de door Rusland geannexeerde Krim in het vizier. De aanvallen richtten zich op de haven van Sebastopol en Russische luchtverdedigingssystemen. Dat president Volodymyr Zelensky het schiereiland wil heroveren is niets nieuws, maar de aanvallen hebben een ander doel: Kiev wil de Russische controle over de Krim verzwakken. Het is namelijk een belangrijk aanvoergebied naar het zuidelijke front voor militair materieel, troepen en reserves van de Russische strijdkrachten.

Sebastopol is de thuishaven van de Russische oorlogsvloot in de Zwarte Zee, vanwaaruit Rusland bijna dagelijks raketten richting Oekraïne lanceert. Het land raakt Rusland met deze aanvallen daarom in het hart van hun militaire operaties. “Dat Oekraïne Rusland nu ook achter de linies kan raken, maakt ze een beetje nerveus”, stelt oud-generaal Tom Middendorp, tussen 2012 en 2017 als Commandant der Strijdkrachten (CDS) de hoogste militair van Nederland.

Wat is Oekraïne precies van plan op de Krim?

“Het is de Oekraïners in eerste instantie te doen om de aanvoerlijnen van Rusland naar de troepen aan het front: die lopen voor een deel door de Krim. Als je de logistiek kan verstoren, bijvoorbeeld de aanvoer van munitie of vervangend materieel, werkt dat in het voordeel van Oekraïne. Ten tweede laat Oekraïne hiermee zien – als ze daadwerkelijk achter alle aanvallen zaten – dat ze de oorlog wat verder naar Rusland kunnen toebrengen. Ook de Russische bevolking in de Krim is dan niet veilig. Je kunt het zien als een vorm van intimidatie.

“Daarnaast dwingt het Rusland op heel veel plekken haar luchtruim te verdedigen. Alle luchtverdedigingsmiddelen die ze nu in Oekraïne kunnen inzetten, moeten ze nu ook gebruiken in het achterland op de Krim. En dit speelt in het voordeel van Oekraïne, vooral wanneer ze binnenkort F16's geleverd krijgen. Op dat moment is het gunstig: hoe minder luchtverdediging er aan het front is, des te beter.”

Is dit een duurzame strategie, had Oekraïne niet eerst een gebrek aan materieel om de Krim te raken?

“Ik heb begrepen dat de Britse Storm Shadows zijn gebruikt (die de Britten leverden in mei, AB). Deze langeafstandsraketten kunnen gelanceerd worden vanuit vliegtuigen en dan heel dichtbij komen. Oekraïne voert aanvallen op de Krim uit met meerdere middelen. Niet alleen met raketten, maar ook met onbemande toestellen, de maritieme drones. Niet al dat materieel is ruim voor handen, Oekraïne moet het selectief inzetten. De voorraad is beperkt. We weten dat het land momenteel eigen drones maakt, ze bouwen een eigen voorraad op. Dat biedt hen meer mogelijkheden.”

Nu is de havenstad Sebastopol een belangrijke strategische target. Maar het ultieme doel is toch wel de Krimbrug. Zijn deze aanvallen uiteindelijk een strijd om deze strategische landbrug?

“Rusland weet dat dit een heel gewild doelwit is en treft maatregelen om de brug te beschermen. Voor een deel ligt de brug buiten bereik van Oekraïne. Er zijn in het verleden al aanslagen geweest, de capaciteit van de brug is al verminderd. Oekraïne wil dat de brug er helemaal uitligt (de Krimbrug verbindt het schiereiland met het vasteland van Rusland, AB), maar Rusland zal dit proberen te voorkomen. De haven was een ander strategisch doelwit. Oekraïne dwingt Rusland nu tot verdediging op verschillende fronten en tot verspreiding van troepen. Hierdoor verliezen de Russen echter ook de middelen om doelwitten te beveiligen.”

Hoe gevoelig ligt dit voor Rusland?

“Dit doet wel pijn. Het ondermijnt ook het vertrouwen. Het raakt het moreel van de eenheden: dat Oekraïne ze nu ook achter de linies kan raken, maakt ze een beetje nerveus. Zeker als het doelen zijn die in Rusland vallen. Dan gaat de Russische bevolking daar zeggen: we waren toch zo’n groot land tegen het kleine Oekraïne, waarom kunnen jullie ons niet beschermen?”

Creëren de aanvallen op de Krim wat ademruimte aan het front?

“Indirect wel. Als ergens de verdediging onder druk staat, wil Rusland nieuwe troepen en spullen kunnen sturen. Dit ontregel je door deze aanvallen: Oekraïne forceert Rusland nu om hun middelen te verspreiden, waardoor ze minder kunnen inzetten aan de frontlinie.

“Verder verwacht ik dat we het huidige beleid zullen blijven zien: een langzame vooruitgang van Oekraïne aan het zuidelijke front. Mensen die voorspelden dat dit een flitsend offensief zou worden, hebben dit verkeerd ingeschat. Rusland heeft een jaar de tijd gehad om de verdedigingslinie in te richten. Daar moet Oekraïne nu bijna stap voor stap doorheen.”

Intussen had Poetin de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un op bezoek. Heeft dit nog concrete gevolgen voor het verdere verloop van de oorlog?

“Het toont vooral aan hoe weinig vrienden Rusland nog heeft. Noord-Korea was een land waar Poetin op neerkeek, maar hij heeft ze wel nodig voor extra munitie (hoewel het Kremlin ontkent dat er een wapendeal is gesloten, AB). Noord-Korea maakt daar dankbaar gebruik van, waarschijnlijk in ruil voor technologische of nucleaire kennis. Het toont de wanhoop van Rusland, dat zo’n groot land een klein land als Noord-Korea om hulp moet vragen.”