CHECK - Neen, rijpe bananen zijn geen wondermiddel om je tegen kanker te beschermen

Het is niet nieuw: fruit en groenten die op het internet worden aangeprezen als hét wondermiddel om geen kanker te krijgen. Een van de meest genoemde fruitsoorten zijn bananen, en dan vooral (over)rijpe met bruine vlekken.

“Hoe donkerder de vlekken, hoe beter de immuunversterkende en anti-kanker eigenschappen (sic)”, klinkt het op Facebook. “Overrijpe banaan bestrijdt kanker”, klonk het ook al op een website in 2016. We vinden zo tientallen onlineberichten terug. Sommige mensen verwijzen naar een Japanse studie uit 2009. Die zou bewijzen dat rijpe bananen de stof TNF bevatten en die zou kwaadaardige (kanker)cellen aanvallen, en dus voorkomen dat je kanker krijgt.

Toch benadrukken experten dat dit niet klopt.

TNF of de tumorale necrosefactor is een proteïne die gemaakt wordt door witte bloedcellen als reactie op een ontsteking. “De stof kan dus niet door bananen worden aangemaakt”, stelt voedingsexpert Patrick Mullie. “Het komt enkel in mensen en andere zoogdieren voor. In een laboratorium kan het ook geproduceerd worden.”

De Japanse onderzoekers bekeken of het eten van bananen het immuunsysteem van muizen zou bevorderen. Ze focusten daarbij op de aanmaak van stoffen als TNF. Mullie vermoedt dat de berichten op sociale media zo tot stand kwamen. “We weten dat TNF tumorcellen kan aanvallen. Wetenschappers wereldwijd vermoeden dat het kan helpen bij kankerbehandelingen, maar daar is nog meer onderzoek naar nodig.” Dat is ook de conclusie van deze paper bijvoorbeeld.

“Bovendien schrijven de Japanse onderzoekers nergens in hun studie dat bananen kanker kunnen voorkomen of bestrijden”, zegt Hans Prenen, oncoloog bij het UZ Antwerpen. “Ook andere studies hebben dit nog nooit aangetoond. Op sociale media zag ik ook al mensen beweren dat niet-rijpe bananen of bananenschillen helpen tegen kanker, maar ook hier is niets van aan.”

Mullie stelt dat de onlineberichten tonen hoe wetenschappelijke studies vaak al dan niet opzettelijk fout worden geïnterpreteerd. “De resultaten zijn op sociale media verdraaid tot absurde en verkeerde adviezen.” Factcheckers van AFP en DPA kwamen eveneens tot die conclusie.

Voedingswetenschapper Amandine De Paepe benadrukt dat we de impact van dit soort berichten niet mogen onderschatten. “Het is echt zeer gevaarlijk om zulke claims te maken”, zegt ze. “Je creëert verwachtingen die nooit ingelost kunnen worden. Stel je voor dat iemand echt ziek is en hierin meegaat? Een voedingsmiddel gaat nooit een ziekte als kanker bestrijden.”

De Japanse onderzoekers gaven muizen bananen van verschillende rijpheid en van twee verschillende soorten. Ze wilden dus te weten komen of het fruit het immuunsysteem van de proefdieren zou bevorderen.

“De onderzoekers tonen aan dat één bananensoort, de highland Sweetio, als die erg rijp is, stoffen als dopamine bevat die een gunstig effect op ons immuunsysteem kunnen hebben”, zegt Hans Prenen. “Ze zagen dat er onder andere TNF werd aangemaakt in de muizen zelf, maar voor een echt oorzakelijk verband is meer onderzoek nodig. Dat schrijven ze zelf in hun conclusie. Dit is ook een studie van 2009, een tijdje geleden dus.”

Volgens de experten kun je de resultaten van een studie bij muizen ook niet zomaar toepassen op mensen. “Je kunt de twee gewoon niet gelijkschakelen”, zegt Amandine De Paepe. “Meer nog, de muizen kregen bananensap geïnjecteerd in de bloedbaan van de buikholte. Wij zouden een banaan via de mond opeten. Daarna moet die nog langs onze maag, die misschien heel wat van die gunstige stoffen afbreekt voor je lichaam ze kan opnemen.”

Collega-voedingsexpert Patrick Mullie gaat daarmee akkoord. “Massaal bananen eten gaat je nooit beschermen tegen kanker of andere ziektes. Het is niet zeker dat je voldoende van die stoffen zou binnenkrijgen. Je hebt een hogere dosis nodig, iets wat nu al wordt gedaan door zo’n stoffen te verwerken in supplementen en medicijnen.”

Oncoloog Prenen geeft om te besluiten nog advies om jezelf in de mate van het mogelijke te beschermen tegen kanker. “Een combinatie van voldoende sporten, slapen, niet roken en gezond eten, zoals bananen en ander fruit, kan de kans op kanker verkleinen.”