Met een recordaantal migranten op Lampedusa beleeft hardliner Meloni haar moeilijkste periode als premier

Dag Rosa. Von der Leyen en Meloni hebben vanmiddag een persconferentie gegeven. Is daar iets nieuws verteld?

“Het waren vooral dingen die we vaker horen. Er moet meer ingezet worden op legale migratie en harder op het aanpakken van smokkelaars. Daarnaast moet de EU verder werken met Tunesië aan de implementatie van het migratieakkoord.

“De Tunesiëdeal is in feite pas een principeakkoord. Er is nog geen geld uitgegeven aan de Tunesische kustwacht omdat er nog geen projecten zijn aangekondigd. Daarna kan de EU dan spullen en boten financieren voor de Tunesiërs. Maar ook dan is het de vraag of dat het aantal migranten terugdringt. De Tunesische president heeft meermaals gezegd dat Tunesië niet de kustwacht van Europa uit gaat hangen.”

“Ook zei Von der Leyen dat er gekeken moet worden of missies op zee moeten worden uitgebreid of dat er nieuwe missies bij moeten komen. Maar ze wil niet dat het beeld ontstaat dat Europa de bootmigranten zelf allemaal binnen gaat halen.”

Hoe kan het dat er afgelopen week op een dag opeens weer een recordaantal migranten op Lampedusa aankwam?

“Wat er precies achter zit weten we niet, maar het heeft onder meer te maken met het weer. Lampedusa ligt nu eenmaal heel dicht bij Tunesië. Met goed weer is het niet lastig om het te bereiken vanaf Tunesië en het was goed weer. Dat neemt niet weg dat het een gevaarlijke route blijft. Er is bijvoorbeeld een baby van vijf maanden oud verdronken.

“We hebben natuurlijk eerder gezien dat er veel migranten op Lampedusa aankomen, maar deze week was wel extreem. Er kwamen honderden bootjes aan met bij elkaar zo’n 7.000 migranten. Dat is meer dan er inwoners op Lampedusa zijn. Op de hotspot, de opvangplek, is plek voor 400 mensen. Daardoor ontstond er een chaotische situatie met mensen die in de brandende zon moesten wachten en met een tekort aan water.

“Tegelijkertijd is Lampedusa een transitpunt waarvandaan migranten snel worden overgebracht naar Sicilië of Calabrië. Het is dus niet als op bijvoorbeeld Lesbos dat mensen weken of maanden in zo’n situatie zitten.”

Von der Leyen zal prima op de hoogte zijn van die situatie. Wat kwam ze dan doen op Lampedusa?

“Dat klopt, en ze was er in juli ook al. In Italië wordt in dit soort omstandigheden altijd geroepen om Europa. Dus het is vooral een signaal van Von der Leyen om te laten zien dat Italië er niet alleen voor staat.

“In die zin is dit een beetje een ritueel, want als je kijkt waar de meeste asielaanvragen worden gedaan staat Italië op plek vijf in Europa. Dus migratie is niet alleen een Italiaans probleem. De eerste opvang vindt wel veel plaats in Italië, maar daarna reizen veel migranten door naar andere landen. Soms legaal, vaak illegaal.”

“Het probleem met Lampedusa is vooral dat het een flessenhals is. Het is zo groot als de helft van Schiermonnikoog, dus het eiland is niet ingesteld op zulke aantallen migranten. Vandaar ook dat de Italiaanse kustwacht en het coördinatiecentrum in Rome nu actief migranten oppikken op zee om ze naar Sicilië en Calabrië te brengen, om zo Lampedusa over te slaan. Dat doen ze onder meer door boten van ngo’s aan te sturen om de migranten op te halen.”

Eerder dit jaar ruziede Meloni nog met die ngo’s die migranten redden op zee, onder meer door reddingsschepen te weigeren in Italiaanse havens.

“Ja, dat was een staaltje symboolpolitiek. Ngo’s zijn altijd goed voor minder dan 10 procent van het aantal migranten dat in Italië aankomt, de rest wordt gered door de kustwacht of redt het zelf. Nu heeft ze, ironisch genoeg, de ngo’s en hun schepen nodig. De Geo Barents van Artsen Zonder Grenzen is nu bijvoorbeeld op weg naar Brindisi, met 471 mensen afkomstig van elf bootjes. Daar wordt niet duidelijk over gecommuniceerd, want dat past niet in het normale narratief van de regering.”

Meloni kwam aan de macht met de belofte dat ze migratie aan zou pakken, maar dat lijkt niet te lukken. In hoeverre levert haar dat kritiek op?

“Het is wel ongemakkelijk voor Meloni. Tijdens haar campagne beloofde ze nog een scheepsblokkade, maar nu ze premier is, komt ze erachter dat zoiets volstrekt onrealistisch is zonder internationale verdragen te overtreden. Nu, een jaar na haar aantreden, beleeft ze de moeilijkste periode uit haar premierschap, al is het nog lastig te zeggen welke impact deze ontwikkelingen precies hebben.

“Als je kijkt naar de peilingen heeft het weinig invloed op haar partij, maar wel op de populariteit van haar regering. Dat is wonderlijk. Een ander groot punt waar ze campagne mee gevoerd heeft is belastingverlaging. Binnenkort moet de begroting gepresenteerd worden en daar lijkt niet veel ruimte voor te zijn.

“Op twee belangrijke punten kan ze vooralsnog haar beloftes niet waarmaken, maar zelf zegt Meloni altijd dat je vijf jaar regeert en dat je haar dus na vijf jaar pas mag beoordelen. Het is de vraag of de Italianen ook zo geduldig zullen zijn.”