Controversieel, flamboyant, en nu beschuldigd van seksueel misbruik: wie is Russell Brand?

Afgelopen weekend brachten enkele media in het Verenigd Koninkrijk een schandaal rond comedian, acteur en presentator Russell Brand aan het licht. In The Sunday Times, The Times en Channel 4 Dispatches verscheen een onderzoek waarin verschillende vrouwen hem beschuldigen van verkrachting, aanranding en emotioneel misbruik. Jarenlang zou hij controlerend, beledigend en crimineel gedrag gesteld hebben.

De Britse openbare omroep BBC, televisiezender Channel 4 en productiemaatschappij Endemol, bij wie Russell Brand actief was, hebben onmiddellijk een intern onderzoek opgestart. De Metropolitan Police (de Londense politie) verklaarde dit weekend dat er bij hen op dit moment nog geen meldingen van wangedrag over Brand bekend zijn. De politie heeft ook contact opgenomen met The Sunday Times en met Channel 4. "Als iemand denkt dat hij het slachtoffer geworden is van seksueel geweld, ongeacht hoe lang geleden, moedigen we aan om contact op te nemen met de politie", klinkt het.

Russell Brand is niet wat je noemt een onbesproken figuur. Hij begon ooit als stand-up comedian, presenteerde radio- en televisieprogramma's, acteerde in Hollywoodfilms en maakt de laatste jaren vooral video's met uitgesproken meningen over maatschappij en politiek. Je kon Brand moeilijk beschuldigen van discretie of bescheidenheid, hij nam nooit een blad voor de mond. Met de nodige controverse tot gevolg.

De nu 48-jarige Russell Brand startte begin jaren 2000 zijn carrière als stand-upcomedian. Zijn illegale druggebruik en seksverslaving waren zijn grootste inspiratie. Het zijn thema's die ook zijn latere carrière en zijn politieke activisme zullen kleuren. Zijn populariteit groeide snel en Brand werd ook een host op radio en televisie, onder bij XFM en BBC Radio 6 Music.

Het duurde niet lang voor hij een eerste keer in opspraak kwam. De dag na de aanslagen van 11 september 2001 daagde Brand bij MTV op, uitgedost als Osama bin Laden. MTV zette hem aan de deur. Daarover vertelde Brand later dat hij op dat moment aan de crack en de heroïne zat.

Maar alhoewel dergelijke stunts hem publiciteit opleverden, was Brand op dat moment nog niet de ster die hij zou worden. Dat gebeurde in 2004, toen hij presentator werd van "Big brother's big mouth", een spin-off van het realityprogramma "Big brother", op zender E4. Daarin gaf hij samen met bekende gasten en mensen uit het publiek commentaar op de show.

Het was hem op het lijf geschreven, een flitsende, snelle show waarin hij zijn energieke, flamboyante zelf kon etaleren. Een zeer aanwezige persoonlijkheid, een luide stem, en zijn "gothic" uiterlijk: donkere en skinny kledij en vooral een lange en wilde haardos. Je kon er moeilijk naast kijken. Zo'n opvallende verschijning heeft voor- en tegenstanders, en dat was bij Russell Brand niet anders. You love him or you hate him. Die verdeeldheid vergrootte zijn status nog meer.

"Big brother big mouth" bleek een springplank voor de rest van zijn carrière. Hij werd een veelgevraagd presentator in het Verenigd Koninkrijk. Brand hostte onder meer de uitreiking van de NME, de MTV en de Brit Awards. Hij kreeg een debatprogramma bij E4 en verhuisde met "The Russell Brand show" van BBC Radio 6 Music naar het meer mainstream Radio 2.

In 2008 veroorzaakte Brand samen met comedian Jonathan Ross echter een grote rel toen ze de tijdens de show seksueel getinte boodschappen inspraken op de voicemail van acteur Andrew Sachs ("Manuel" uit "Fawlty Towers"). Die gingen over Sachs kleindochter. De BBC kreeg meer dan 40.000 klachten binnen en schorste Brand en Ross. Brand nam daarna ontslag.

Maar "Sachsgate" betekende niet het einde van zijn carrière. Brand maakte intussen naam en faam als acteur. Hij speelde bijrollen in enkele Hollywoodfilms zoals "Penelope" en "Forgetting Sarah Marshal". In de zomer van 2009 ontmoette Russell Brand zangeres Katy Perry. De twee trouwden een jaar later in India, maar hun huwelijk liep na twee jaar op de klippen.

Brand liet niet alleen op het vlak van entertainment van zich spreken, hij spaarde ook zijn commentaar op de samenleving en de politiek niet. Zo sprak hij zich meermaals uit tegen de politiek, onder meer in een interview in het BBC-programma "Newsnight" met Jeremy Paxman. "Ik ga niet stemmen bij verkiezingen, ik ben het moe, de leugens, het verraad, het bedrog van de politieke klasse dat al generaties aanhoudt". Hij moedigde mensen ook aan om niet te gaan stemmen.

Zelf ging Brand nooit de politiek in, maar het werd wel een steeds groter stokpaardje. Hij klaagde bijvoorbeeld aan dat Britten maar uit een beperkt aantal kandidaten kunnen kiezen. Maar vooral sprak hij over een nieuw politiek systeem dat in tegenstelling tot het huidige "niet enkel gericht is op economie en multinationals".

Russell Brand bleef ook nog altijd de media halen met controversiële uithalen naar andere bekende mensen. Over zanger en Live Aid-organisator Bob Geldof zei Brand bijvoorbeeld dat die enkel iets afwist van hongersnood omdat hij al jarenlang teerde op "I don't like mondays", de hit van Geldof met zijn band "The boomtown rats". En als presentator van de MTV Video Music Awards in de Verenigde Staten in 2008 vertelde hij het publiek dat men toenmalig president George W. Bush in het Verenigd Koninkrijk nog niet zou vertrouwen met een schaar.

Russell Brand schreef ook twee populaire autobiografieën, "My booky wook" in 2008 en het vervolg "My booky wook 2: this time it's personal" in 2010. Daarin sprak hij open en bloot over zijn jarenlange drugs-, alcohol- en seksverslaving. Daarnaast publiceerde hij nog andere boeken over onder meer verslaving en zijn visie op politiek.

De laatste jaren houdt Brand zich meer bezig met activisme en minder met entertainment. Hij spitst zich toe op eigen filmpjes die hij publiceert op YouTube en Rumble. Daarin profileert hij zich als een soort wellness-goeroe over tal van onderwerpen. Maar bovendien kant hij zich als activist tegen alles wat mainstream is. Sinds de coronapandemie in 2020 gaan zijn filmpjes vooral over samenzweringstheorieën. Enkele recente filmpjes hebben als titel: "Do these emails prove Biden is corrupt and lying" en "What really started the Hawai fires"?

Russell Brand reageerde zaterdagavond op de beschuldigingen van wangedrag in een video. Hij ontkent alles. "Deze aantijgingen gaan over een periode toen ik zelf in de mainstream-media werkte, toen ik de hele tijd in de krant opdook, in films. En zoals ik ook al schreef was ik in die tijd heel erg promiscu. Maar de relaties die ik had waren absoluut en duidelijk met wederzijdse toestemming", klinkt het. Hij beschuldigt de media van een gecoördineerde aanval en zegt dat er getuigenissen zijn die de verhalen zullen tegenspreken.