België is wél in staat om F-16's naar Oekraïne te sturen, in tegenstelling tot wat Defensie beweert

De voorbije weken verklaarden Chef Defensie Michel Hofman en generaal Goetynck van Material Resources dat Defensie geen ruimte heeft om F-16's te schenken aan Oekraïne. “Ons land heeft de vloot nodig om de eigen opdrachten uit te voeren”, zeggen ze in koor. Ons land maakt samen met Nederland en Denemarken deel uit van de “F-16 voor Oekraïne-coalitie”, maar Defensie zegt dat het geen toestellen kan missen en stuurt dus alleen opleiders. 

VRT NWS kreeg inzage in de gedetailleerde vlootgegevens en legde die voor aan experts met een lange staat van dienst. “Ons land kan wel degelijk F-16's aan Oekraïne schenken, als het dat wil”, bevestigt een actieve hoge militair. 

Volgens producent Lockheed Martin mag elke Belgische F-16 tot 8.000 uren vliegen. Nadien moet het toestel uit de vloot worden gehaald. Een gemiddelde F-16 in ons land vliegt 200 uren (zie later).

Een voorbeeld. Toestel FA-124 is een Belgische F-16 die op de basis van Kleine Brogel staat. Het heeft vandaag 6.700 uren gevlogen, en heeft dus nog een restwaarde van 1.300 vlieguren vooraleer het uit gebruik wordt genomen. Aan het huidige tempo kan de FA-124 nog 6 jaar mee.

Voorbeeld 2. Toestel FA-072, een F-16 vanop de basis van Florennes kan met 7.600 gevlogen vlieguren bijna met pensioen. Aan het huidige verbruikstempo bereikt de FA-072 binnen 2 jaar de limiet van 8.000 uren.   

De Belgische vloot van 45 toestellen F-16A's kan dus in totaal nog 52.000 uren vliegen.

Let wel: de Belgische vloot F-16's telt ook nog eens 8 F-16B opleidingstoestellen, waarin 2 piloten kunnen plaatsnemen. Die opleidingsvloot met nog extra vlieguren tellen we in deze berekening niet mee. 

De Luchtmacht moet van de regering in staat zijn om een aantal opdrachten direct of snel te kunnen uitvoeren. Het regeerakkoord zet duidelijk uiteen wat het verwacht als ambitieniveau van de Luchtmacht. 

Zo moet de Luchtmacht altijd 2 F-16's direct inzetbaar hebben klaarstaan voor de bewaking van het luchtruim, al verdelen we die opdracht samen met Nederland over de Benelux.

Gemiddeld (voor de jaren 2020, 2021 en 2022) gebruikte Defensie zo’n 8.920 vlieguren per jaar, of 200 uren per vliegtuig. Met 8.920 vlieguren F-16 kan de Luchtmacht dus jaar in jaar uit doen wat de regering vraagt. 

De komende jaren zullen één voor één alle 45 F-16’s uit gebruik worden genomen. Tegelijk zal jaarlijks het totaal aan F-16-vlieguren afnemen a rato gemiddeld van 8.920 vlieguren per jaar.

Maar intussen neemt de Luchtmacht ook 34 nieuwe F-35 toestellen in gebruik. Volgend jaar vier, het jaar daarop nog eens vier en de komende jaren daarop 5 per jaar. Defensie liet eerder weten dat voorzien is dat elke F-35 zo’n 233 uren zal gebruikt worden per jaar. 

Op de grafiek zie je dus hoe de komende jaren het totaal aantal beschikbare F-16 vlieguren afneemt en tegelijk er steeds meer vlieguren F-35 bijkomen. 

De grafiek toont aan dat de minimumgrens van gemiddeld 8.920 vlieguren, wat de Luchtmacht vandaag nodig heeft, nooit bedreigd wordt de komende jaren. Alleen in 2030 kan er mogelijk een probleem zijn; dat is het eerste jaar dat alle F-16's uit dienst zouden moeten zijn, en nog net niet alle F-35’s zijn geleverd.

De regering plant dus om in de toekomst alle opdrachten uit te voeren met 34 F-35 toestellen, goed voor 7.922 vlieguren. De minimumgrens in de toekomst is dus 7.922 uren. Merk op dat de vloot F-35's kleiner is dan de huidige vloot F-16's. Defensie wil dat opvangen door meer te oefenen op simulatoren om dat kleiner voorziene aantal vlieguren op te vangen.  

Een fictief voorbeeld: de regering beslist om in 2024 twee F-16's te leveren aan Oekraïne waarmee Kiev één jaar, of dus 200 uren per vliegtuig, moet kunnen vliegen. Ons land schenkt dus twee toestellen die elk al 7.800 uren hebben gevlogen, en er dus nog 200 kunnen bijdoen, vooraleer met pensioen te moeten op 8.000 uren.

Dat betekent dat ons land vanaf volgend jaar het met in totaal 400 vlieguren F-16 minder zal moeten doen. 

Ook dat levert de komende jaren geen probleem op. Volgens een ingewijde is de berekening van VRT NWS zeer “conservatief”. In de praktijk zal de F-16- vloot komende jaren méér vlieguren F-16 beschikbaar blijven, omdat er minder F-16 piloten zullen worden opgeleid. Daardoor zullen, samen met de opleidingstoestellen in de praktijk méér vlieguren F-16A en F-16B beschikbaar zijn.  

Een kolonel bij Defensie wijst er wel op dat ons land de afgeschreven toestellen, die dus hun limiet van 8.000 uren hebben bereikt, zal nodig hebben om te kannibaliseren voor wisselstukken. 

“Defensie is wel erg weinig creatief”, zegt een betrokkene. Er zijn tal van mogelijkheden waardoor er extra vliegruimte gecreëerd kan worden. Zo kan ons land in ruil voor de levering van F-16's aan Oekraïne vragen om sneller de reeds bestelde F-35's geleverd te krijgen.

“Een politiek handige generaal zou de regering kunnen voorstellen om, in ruil voor een gulle schenking nu van F-16's aan Oekraïne, te vragen dat er een aantal extra F-35's worden besteld.” Ons land bestelde een vloot van 34 toestellen, partnerland Nederland 52 toestellen. “Ons land zou aan Nederland, dat de “F-16-coalitie” leidt, kunnen vragen om een aantal maanden luchtbewaking over te nemen nu”. Als alle nieuwe toestellen geleverd zijn halen we dat weer in. 

De regering zou ook aan de NAVO kunnen vragen om een keer de buitenlandse opdracht, de Baltic Air Policing een rotatie te kunnen overslaan. “In ruil bieden we wel F-16's aan Oekraïne, hé” zegt een ander betrokkene.

Bovendien is het wellicht beter om een Oekraïense piloot zelf te laten beslissen of hij het risico wil nemen om die limiet van 8.000 vlieguren eventueel wat op te rekken. “Een F-16 die bij tot 8.000 vlieguren boven Brussel mag vliegen, zal op zijn 8.000 en eerste vlieguur niet boven Kiev crashen. Oekraïne trekt nu toch noodgedwongen ook met oude tanks naar het front?”

Omwille van de operationele veiligheid kiest VRT NWS ervoor om weinig exacte cijfers te geven en waar nodig af te ronden.