Het plan was dat dit jaar, bij wijze van een eerste opstap, twee Vlaamse, twee Waalse en één Brusselse politiezone hoogtechnologische camera’s in gebruik zouden nemen. Die kunnen met behulp van artificiële intelligentie gsm’ende chauffeurs detecteren. Dat kondigde vicepremier en minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) eind vorig jaar aan. En bestuurders zouden voor alle duidelijkheid ook écht bestraft worden, met 174 euro boete, in tegenstelling tot een proefproject van Vias in 2020 waarbij het nog om een test ging.

Vandaag is er echter nog geen enkele politiezone aangezocht. Er is immers onenigheid binnen de federale regering over deze vorm van controle, en de manier waarop die gebeurt. Onder meer Open Vld staat op de rem. De liberalen vinden dit soort controles, waarbij camera’s haarscherpe foto’s van de inzittenden maken om zo te kunnen kijken of de chauffeur een gsm vast heeft, een te verregaande inbreuk op de privacy van mensen. “Je kunt op de foto’s de moedervlek op iemands arm zien. Voor ons is dit niet meer proportioneel, vandaar dat wij een koele minnaar zijn”, aldus Open Vld-Kamerlid Marianne Verhaert.

Ook tegenkanting bij politie

“Er was een voorakkoord binnen de regering om ten minste in een aantal politiezones zulke controles effectief te gaan uittesten”, klinkt het bij een regeringsbron. “Maar daar is later op teruggekomen, onder meer door de liberalen die juridische problemen opwierpen, net als een aantal privacy-bekommernissen. Kwam bij dat er ook binnen de top van de federale politie tegenkanting bestond.”

Officieel klinkt het bij Gilkinet dat “er nog bijkomende juridische checks nodig zijn”. In de wandelgangen is echter te horen dat door de tegenkanting vanwege Open VLD – in combinatie met het erg beperkte enthousiasme bij verschillende andere partijen – de kans “extreem klein” is dat er straks zulke verkeerscamera’s boven de weg komen.

Zo klinkt het ook op het kabinet van vicepremier en justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open Vld). “Los van de ideologische discussie – is controleren op deze ingrijpende manier nog wel proportioneel te noemen? – blijkt dit dossier technisch, juridisch en financieel ook nog lang niet op orde.”

“Voldoende waarborgen”

Veiligheidsinstituut Vias reageert erg teleurgesteld. “Ons proefproject heeft bewezen dat de technologie wel degelijk werkt, en dat er vandaag al meer dan voldoende waarborgen zijn qua privacy”, aldus Vias-woordvoerder Stef Willems. Hij verwijst ook naar Nederland, waar er nu al soortgelijke camera’s worden gebruikt om steeds meer gsm’ende chauffeurs te betrappen, “waarbij ook daar goed nagedacht is over het privacyaspect”.

Nog volgens Vias zijn camera’s de enige manier om de controles op gsm’ende chauffeurs gevoelig op te drijven, wat hard nodig is. Het veiligheidsinstituut acht het gebruik van een gsm achter het stuur – en de afleiding die daarmee gepaard gaat – jaarlijks verantwoordelijk voor minstens 4.500 ongevallen met gewonden, en 50 doden in het verkeer, “waardoor het qua verkeersveiligheid één van de belangrijkste killers is.”