De Europese Commissie stelt de EU-landen voor om de vergunning van glyfosaat, het actieve bestanddeel van de veelbesproken onkruidverdelger Roundup, met 10 jaar te verlengen. Vrijdag wordt het voorstel voor het eerst formeel besproken door de lidstaten, in oktober wordt er gestemd.

Of een werkzame stof op de markt kan worden toegelaten, wordt op Europees niveau beslist. De individuele lidstaten beslissen vervolgens over de vergunning voor specifieke producten - zoals Roundup van chemieconcern Bayer. Wegens de onzekerheid over de schadelijke gevolgen van glyfosaat voor mens en milieu geldt in België sinds een aantal jaren een verbod op de verkoop van de stof aan en het gebruik ervan door particulieren ‘wegens kankerverwekkend’.

Voor alle duidelijkheid: Roundup staat vandaag nog altijd in de winkelrekken van doe-het-zelfzaken en tuincentra. Maar dan met pelargonzuur in de plaats van glyfosaat. De ‘echte’ Roundup die Bayer in Antwerpen produceert, is enkel nog voor professionele gebruikers zoals landbouwers en tuinaannemers.

Kankerverwekkend of niet?

In 2015 klasseerde het International Agency for Research on Cancer (IARC) van de WHO de onkruidverdelger glyfosaat in klasse 2A of “waarschijnlijk kankerverwekkend”. Later in datzelfde jaar besloot de European Food Safety Authority (EFSA) van de EU dat glyfosaat “waarschijnlijk niet kankerverwekkend is voor de mens.” Twee wetenschappelijke instellingen, twee verschillende meningen.

Omdat de analyse van het EFSA en het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) geen grote bezorgdheden aan het licht bracht, stelt de Commissie nu voor de toelating van glyfosaat te verlengen tot 2033.

“Maar de lidstaten zullen wel een aantal voorwaarden en beperkingen in acht moeten nemen bij het vergunnen van producten met glyfosaat”, zegt de Commissie in haar ontwerpverordening. Zo zullen ze expliciet het gebruik door particulieren (opnieuw) moeten beoordelen en rekening houden met de mogelijke indirecte effecten op de biodiversiteit. In landbouwgebied zal bijvoorbeeld een ‘bufferzone’ van 5 tot 10 meter rondom met glyfosaat bewerkt terrein moeten worden gerespecteerd.

Groen eist totaalverbod

Het voorstel van de Commissie gaat nu naar de 27 lidstaten, die er naar alle verwachting in oktober over zullen stemmen. Als er geen meerderheid voor het voorstel wordt gevonden, maar ook geen meerderheid tegen, dan beslist de Commissie zelf over de vergunning.

Als de Europese toelating verlengd wordt, zullen de lidstaten hoe dan ook gevraagd worden alle producten met glyfosaat die ze hebben vergund opnieuw tegen het licht te houden.

Voorlopig is er nog geen Belgisch standpunt over de vernieuwing van glyfosaat. Volgens de huidige agenda zou dat in het kernkabinet van 6 oktober worden bepaald. Vicepremier en minister Landbouw David Clarinval (MR) bereidt het standpunt voor, klinkt het op zijn kabinet, en staat daarover in overleg met minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit).

Voor Groen-vicepremier Petra De Sutter is er geen twijfel mogelijk. “ België moet op Europees niveau een totaalverbod op glyfosaat bepleiten. Er zijn volgens de partij te veel aanwijzingen dat glyfosaat een impact heeft op onze gezondheid en het milieu.