‘Niet klagen en zuchten’: waarom Open Vld zich dan toch verzamelt rond Tom Ongena als nieuwe voorzitter

Zaterdag, half 1. Terwijl de hoofdstad aan een herfstig weekend is begonnen, druppelen in Etterbeek de partijleden van Open Vld de grote aula van de VUB uit. Ze hebben zopas Tom Ongena verkozen als hun nieuwe voorzitter tot eind 2024. De Mechelaar krijgt 59 procent van de stemmen, zijn uitdagers Vincent Stuer en Bert Schelfhout respectievelijk 29 en 11 procent.

Eigenlijk is de voorzittersrace een uurtje eerder al gelopen. Dan blijkt dat de 700 aanwezige partijleden zich niet verzetten tegen een afwijking van de normale gang van zaken bij de verkiezing. Twee derde van de zaal moet akkoord gaan met die omstreden afwijking: eenmalig zullen leden niet van thuis digitaal kunnen meestemmen. Alleen de mensen die fysiek opdagen in Etterbeek beslissen. Uiteindelijk geeft bijna negen op tien in de zaal zijn goedkeuring.

Bij de verkiezing zelf is het al langer duidelijk dat Stuer en Schelfhout te weinig steun hebben om het Ongena écht lastig te maken. Voor een grote verrassing is een campagne van drie weken ook te kort. Al doet Stuer het met zijn links-liberaal profiel wel nog opvallend goed.

2024

Orde boven chaos, zo valt de beslissing van de aanwezig partijleden - een fractie van het totaal - wellicht het best te omschrijven. Zonder akkoord over de ‘voorzittersrace light’ zou Open Vld nog maanden hebben moeten spenderen aan klassieke verkiezingen. En met Ongena wordt er gekozen voor iemand die de partij kent. Iemand die richting de verkiezingen niet gek zal doen.

Tijdens het kiescongres neemt een resem partijtoppers het woord om deze boodschap over te brengen. Onder meer Gwendolyn Rutten en Karel De Gucht doen dit, maar ook premier Alexander De Croo. Hij krijgt het laatste woord voor de stemming over de procedure en pepert de aula in dat het in aanloop naar de cruciale verkiezingen in 2024 geen pas geeft om nu nog aan een rondje politiek zielenknijpen te beginnen. Er moet een kiescampagne opgestart worden.

“Getting things done, dat zijn wij, de liberalen“, onderstreept ook Ongena in zijn eerste toespraak als nieuwe voorzitter. “Niet klagen en zuchten, maar de zaken aanpakken. Dat doen we vandaag al in de regeringen en dat zullen we ook blijven doen. Er resten ons nog negen maanden tot de verkiezingen. Negen maanden om terug te vechten. Om mensen te overtuigen. Van onze ideeën. Van onze aanpak. Van onze mensen. Negen maanden waarin ik het beste van mezelf ga geven.”

Iedereen weet dat Ongena zijn voorzitterschap vooral te danken heeft aan zijn goede verstandhouding met De Croo. Sinds het verrassende vertrek van gewezen voorzitter Egbert Lachaert in juli heeft de premier de touwtjes meer dan ooit in handen binnen Open Vld. Toch doet het Ongena zaterdagmiddag zichtbaar deugd dat hij nu ook formeel de duim omhoog krijgt van - opnieuw: een weliswaar klein deel van - de liberale achterban. “We kunnen en zullen winnen (in 2024, red.). Daarvan ben ik overtuigd. Anders stond ik hier nu niet”, verzekert hij de militanten.

Blauwe watertjes

Wat moet u zo allemaal weten over de nobele onbekende Ogena? Hij is een jurist van opleiding en heeft al heel wat blauwe watertjes doorzwommen: hij is woordvoerder geweest voor Bart Somers, woordvoerder en politiek directeur van Open Vld zelf – in de periode met De Croo als voorzitter –, kabinetsmedewerker voor gewezen minister van Volksgezondheid Maggie De Block. Sinds de verkiezingen in 2019 zit Ongena in het Vlaams Parlement als opvolger voor Somers.

De eerste opdracht voor Ongena wordt ongetwijfeld ervoor zorgen dat de blauwe rangen gesloten blijven in de aanloop naar de verkiezingen. Of beter: hij moet de rangen opnieuw proberen te sluiten. Het besproken vertrek van Lachaert en de nasleep ervan hebben veel schade berokkend. De Brusselse Els Ampe, bijvoorbeeld, stapt uit onvrede met de hele gang van zaken rond de voorzittersverkiezingen uit de partij. “Open Vld heeft de democratie op de vuilnisbelt gegooid met deze nepverkiezingen”, zegt Ampe. Ze zal voortaan zetelen als onafhankelijk parlementslid.

De Croo wil achteraf niet blijven hangen bij de problemen rond de organisatie van deze voorzittersrace light. Hij geeft toe dat niet alles perfect is verlopen, maar hij ziet de toekomst wel rooskleurig in. “Er is vandaag een gedragen keuze gemaakt voor deze verkiezingen zoals ze georganiseerd zijn. En uit deze verkiezingen is een gedragen voorzitter gekomen. Hij scoort met 59 procent ongeveer hetzelfde als Egbert Lachaert enkele jaren geleden (60 procent in 2020). Ik denk dat we ook hebben laten zien dat Open Vld nog veel fighting spirit over heeft.”

Ongena belooft alvast dat twee op de drie gezichten boven aan de liberale kieslijsten in 2024 nieuwe mensen zullen zijn. Een duidelijke toegift aan de jongere generaties binnen zijn partij, die al langer morren over een acuut gebrek aan vernieuwing bovenaan de politieke piramide. En hij verzekert ook dat Open Vld zijn standpunten verder zal aanscherpen richting de stembusgang. De partij hangt al een hele poos onder de symbolische grens van 10 procent in de peilingen.

Maar finaal zal hij vooral het palmares van zijn premier moeten verdedigen. En het diezelfde premier niet te lastig meer maken met grote eigen ideeën of operaties. Ongena: “Ik ga ervoor.”