Extinction Rebellion voert actie op Gentse stadsring: ‘Burgerlijke ongehoorzaamheid krijgt altijd meer persaandacht’

“Natuurlijk ben ik bang. Mijn hartslag is ontzettend hoog op dit moment.” Een vrouw ligt in het midden van de straat op een druk kruispunt aan de Gentse Martelaarslaan. Over haar handen en onderarmen zijn rode metalen kokers geschoven waarbinnen ze aan de polsen vastgeketend hangt aan de twee mannen aan haar weerszijden. “Maar ik ben banger voor waar het naartoe gaat met de wereld”, zegt ze kalm terwijl het trio wordt weggesleept door de Gentse politie zodat een vrachtwagen met leveringen de parking van de Delhaize kan opdraaien. “You are not alone, you are not alone”, schreeuwen de meeste omstaanders. “Laat de mensen hun werk eens doen”, klinkt het vanuit een open raam van één van de omringende appartementen. Het is niet meteen duidelijk of de jongeman het over de truckchauffeur, de politie-agenten of de demonstranten van Extinction Rebellion heeft.

Nek uitsteken

Drie uur eerder hadden ze nochtans beloofd dat hun burgerlijke ongehoorzaamheidsactie - een mars van het S.M.A.K tot de Bijlokesite - er vreedzaam aan toe zou gaan. “Maar onze definitie over wat vreedzaam is, verschilt soms wel eens met die van de politie”, zegt een man die door iedereen aangesproken wordt met codenaam Duif. Hij draagt een fluovestje met de letters steward. “Veel houdt dat niet in - ervoor zorgen dat iedereen goed aansluit, dat de spandoeken goed zichtbaar zijn en dat we het fietspad niet belemmeren. Het is niet de bedoeling dat zij hinder ondervinden. Auto’s? Ja, wat kan ik zeggen. We lopen over de ring van Gent. De auto’s zullen hinder ondervinden”, lacht hij terwijl hij zijn schouders ophaalt.

“Bedankt om vandaag uw nek uit te steken”, roept een jonge vrouw die op het verhoog rond het standbeeld van De Mastplanters van Van Biesbroeck voor het SMAK is geklommen. “Het is schandalig hoe fossiele brandstoffen nog steeds gesubsidieerd worden. Maar onze woede is een onuitputtelijke bron van energie die geen CO uitstoot.”

Ze hebben geluk met het weer. De nazomerzon verandert de glinsterende ochtenddauw in een aanlokkelijke malsheid. Toch slaan de 135 verzamelde demonstranten hun dekens niet uit op het grasveld van het Bijlokehof, maar nemen ze plaats op het asfalt van de R4. Lunchtrommels worden geopend en iemand spant een slackline tussen twee verkeerslichten. Hoewel ik niet uitgenodigd ben op deze picnic, is het wél de bedoeling dat ik er aanwezig ben. “Systeemverandering zal er niet komen als je bínnen het systeem blijft”, legt perswoordvoerder du jour Stan Durnez uit. “Burgerlijke ongehoorzaamheid krijgt altijd meer persaandacht. Bovendien raak je door de ruimtelijke orde te verstoren ook meer partijen - waardoor beleidsmakers ook vanuit meer hoeken prikkels krijgen. Lokale handelaars, buurtbewoners en bedrijven ondervinden hinder, dus zij gaan klagen, het verkeer wordt tijdelijk in de war gestuurd, wat de politie dan weer niet leuk vindt.”

Horizontale beweging

Toch bleef de het Gentse korps de mars en bijhorende picnic lange tijd vooral gadeslaan. “Deze actie is niet aangevraagd, en daarom ook niet legaal, maar ze wordt tijdelijk wel gedoogd”, klinkt het. De veroorzaakte file reikt voorlopig niet verder dan het volgende kruispunt, een klein orkestje speelt muziek, en er worden verjaardagsliedjes gezongen. “Maar als het uit de hand loopt gaan we wel eens babbelen.” Vanuit Extinction Rebellion wordt er iedere actie een nieuwe “politiewoordvoerder” aangesteld - de persoon die vanuit de beweging gemachtigd is om in gesprek te gaan met de ordehandhavers. “Dat is enerzijds omdat we uit veiligheidsoverwegingen niemand prominent naar voren willen schuiven, anderzijds omdat het ook past bij onze horizontale beweging”, zegt Surak*, die vandaag de taak op zich neemt. “In Gent merk je wel sympathie vanuit de politie voor onze doelstellingen. Maar het blijven flikken natuurlijk.”

Plots komen enkele van deze agenten gehaast in beweging. De picnic bleek een afleidingsmanoeuvre voor de échte actie, enkele honderden meters verderop. Aan weerszijden van de Martelaarslaan liggen leden van Extinction Rebellion aan elkaar vastgeketend. Hun zelfgemaakte stopborden worden snel weggehaald, het verkeer wordt in allerijl omgeleid, maar de actievoerders weigeren te bewegen en het kruispunt te verlaten.

Florian Musschoot hurkt naast hen neer met een flesje water en een doosje kerstomaten. “Het helpt tegen de stress om te kauwen en even de aandacht op iets anders te richten”, zegt hij terwijl hij een vruchtje in de mond van één van de demonstranten steekt. “We zijn overtuigd van onze acties, maar dat wil niet zeggen dat veiligheid niet primeert. Daarom werken we met een buddysysteem: elke actievoerder krijgt een buddy toegewezen. Aan die buddy kunnen ze gedurende alle tijden toevertrouwen dat ze zich niet (meer) veilig meer voelen, en dan stappen ze er alle twee uit. We trainen ook op stress herkennen en grenzen aangeven.”

“Leuk is dit niet, maar de picnics krijgen geen aandacht”, zegt één van de vastgeketende mannen. “Wij willen hier niet zijn hé, voor alle duidelijkheid. Maar zolang er bij het beleid geen alarmbellen afgaan móéten we hier zijn.”