Pakket met grootste asteroïde-staal ooit geland op aarde: “Dit kan ontstaan van onze planeet of leven onthullen”

In 2016 lanceerde NASA de ruimtemissie OSIRIS-REx. Hun doelwit? De asteroïde Bennu, een ruimterots met een diameter van 500 meter die ontdekt werd in 1999. Dat het ruimtevaartagentschap voor dit exemplaar ging is niet zonder reden.

KIJK. De capsule is geland

Zo zijn asteroïden zoals Bennu tijdcapsules waarmee men kan terugkijken in het verleden. Het zijn overblijfselen uit de tijd toen de planeten zich vormden in ons zonnestelsel. Door het materiaal binnenin de asteroïde te verzamelen en vervolgens te bestuderen kan je iets te weten komen over het ontstaan van zulke asteroïden maar ook dat van onze planeet. Het voordeel is dat je de oorsprong kent van het stukje Bennu dat je meevoert en dat het ‘ongerept’ is. Bij meteorieten die hier op aarde neervallen is dat niet zo. Die zijn bijvoorbeeld aangetast door hun reis door onze atmosfeer en vaak lange verblijf op aarde. Daarom is het staal van de OSIRIS-REx missie wetenschappelijk gezien veel interessanter.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Daarnaast is Bennu ook gekozen omdat het een zogenaamde koolstofrijke ruimterots is. Wetenschappers vermoeden dat er complexe koolstofverbindingen in kunnen schuilen, dat zijn bouwmaterialen die nodig zijn voor het ontwikkelen van leven op een planeet. Hoe zulke organische stoffen hier bij ons zijn beland is namelijk nog steeds een onbeantwoorde vraag. Zijn ze hier ontstaan? Of zijn ze misschien wel meegelift op een asteroïde die hier insloeg toen onze planeet nog jong was?

Tot slot was er nog een ander doel waarom NASA richting Bennu trok. Er bestaat namelijk een zeer kleine kans dat de asteroïde in een verre toekomst op onze planeet terechtkomt. Die kans is het grootst tussen 2135 en 2300, al blijft hij zelfs dan nog steeds heel klein. In september 2182 bedraagt hij bijvoorbeeld 0,04 %. Als Bennu toch zou neerstorten op aarde, is zijn 500 meter voldoende om de Benelux van de kaart te vegen. Door Bennu te bestuderen kunnen we in de toekomst onszelf beter beschermen tegen nieuwe bedreigingen vanuit de ruimte.

Het is een primeur voor de Amerikanen, maar zeker niet voor de wereld. In 2010 deden de Japanners het hen al voor met de eerste Hayabusa missie. Die bracht minder dan een milligram van de asteroïde 25143 Itokawa terug naar de aarde. In 2020 volgde de tweede missie met 5,4 gram materiaal afkomstig van asteroïde Ryugu. De 250 gram meegenomen door OSIRIS-REx is dus niet het eerste materiaal ooit, maar wel het meeste.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

De ruimtesonde OSIRIS-REx vertrok in september 2016 richting Bennu. Het toestel heeft met zijn zonnepanelen een lengte van 6,2 m en een breedte en hoogte van 2,4 bij 3,2 meter. Het duurde 2 jaar voor de ruimtesonde in de buurt kwam van de asteroïde en nog eens 2 jaar om een geschikte landingsplaats te vinden.

Op 20 oktober 2020 was het zover. Tijdens een zogenaamd ‘touch and go”-manoeuvre verzamelde OSIRIS-REx met een 3 meter lange kosmische stofzuiger wat materiaal van de asteroïde. Een technologisch huzarenstuk aangezien de ruimtesonde op dat moment zo’n 320 miljoen kilometer van de aarde verwijderd was. Eventjes een aanpassing doorvoeren was dus geen optie voor de missieleiding. Ondanks dat er een aantal zaken niet helemaal gingen zoals verwacht wist de ruimtesonde toch terug huiswaarts te keren met 250 gram aan materiaal. Ruim over de doelstelling van 60 gram.

Nu, na 7 jaar en 7 miljard kilometer, komt de ruimtesonde terug aan op zijn vertrekpunt.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Op 100.000 kilometer van de aarde, ongeveer een derde van de afstand tot de maand, lanceerde de ruimtesonde een capsule met daarin het staal richting de onze planeet. Vier uur later vloog die aan 44.500 kilometer per uur de atmosfeer binnen, de temperatuur liep daarbij op tot 2700 °C. Gelukkig was er een hitteschild aanwezig ter bescherming. Om nog verder af te remmen, maakte de capsule gebruik van parachutes. De landing gebeurde aan 18 kilometer per uur in een beveiligd stukje woestijn in de Amerikaanse staat Utah.

Een deel van Bennu gaat nu naar labo’s over de hele wereld. De rest verdwijnt in een kluis voor toekomstige generaties.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Na het afleveren van zijn pakketje vliegt de ruimtesonde verder met een nieuwe naam, OSIRIS-APEX. Zijn nieuwe doel is dan de 370 meter grote asteroïde Apophis. Die nadert de aarde in 2029 tot op zo’n 32.000 kilometer. Al hoeven we niet te vrezen voor een inslag. Berekeningen door wetenschappers geven aan dat de kans daarop zo goed als onbestaand is.

Maar die dichte passage is wel het ideale moment voor OSIRIS-APEX om zich in een baan rond Apophis te brengen. Wat dan volgt zijn 18 maanden aan onderzoek waarbij de ruimtesonde de samenstelling van de Apophis in kaart zal brengen.

LEES OOK:

James Webb ruimtetelescoop vindt koolstof op ijsmaan van Jupiter: “Hiermee zou leven zich kunnen ontwikkelen op Europa”

De zoektocht naar buitenaards leven is weer helemaal in. Maar hoe beginnen wetenschappers aan zoiets? “Misschien is onze blik veel te beperkt” (+)

“Op aarde kunnen enkel levende organismen dit gas maken”: heeft James Webb ruimtetelescoop eerste teken van leven gevonden op exoplaneet?