Missie geslaagd: buitenaardse bodemstalen van ruimterots van 4,5 miljard jaar oud veilig geland op aarde

Als een vuurbal, met een snelheid van meer dan 40.000 kilometer per uur, kwam de capsule met bodemstalen om 16.45 uur onze dampkring binnen. Het hitteschild moest de verzamelde steentjes en het gruis beschermen tegen temperaturen tot 3.000 graden Celsius en de capsule afremmen. 

Enkele minuten later gingen de parachutes open om het pakketje uiteindelijk veilig te laten neerploffen in de woestijn van Utah. De capsule landde zelfs iets vroeger dan voorzien. Daarmee bereikt de OSIRIS-Rex-missie zijn einde, na een tocht van 7 jaar en in totaal 7 miljard kilometer door de ruimte.

De ruimtesonde werd in 2016 gelanceerd naar de asteroïde Bennu, een ruimterots van zo'n 500 meter groot die rond de zon draait. Het doel van de missie: bodemstalen van het oppervlak halen en die terugbrengen naar de aarde.

In oktober 2020 slaagde het meest delicate deel van de missie. De ruimtesonde was met succes kunnen landen op Bennu, die toen op zo'n 330 miljoen kilometer van de aarde stond. 

Hoewel het ruimtetuig slechts enkele seconden op het oppervlak is geweest, heeft het meer steentjes en stof kunnen opzuigen dan gepland. Het oppervlak bleek minder hard dan wat astronomen hadden verwacht. Een deel van de lading ging daardoor zelfs verloren, omdat de box te vol zat en niet goed meer afsloot.

NASA verwacht dat er uiteindelijk toch zo'n 250 gram aan bodemstalen is geland. En dat is de grootste hoeveelheid ooit. Enkel Japan had 2 soortgelijke missies, maar toen werd telkens "maar" een theelepeltje aan bodemmateriaal terug naar de aarde gebracht.

Morgen of overmorgen wordt de container opengemaakt en hebben de wetenschappers al een eerste zicht op de hoeveelheid. "Het zal wel nog een paar weken duren om de precieze hoeveelheid te weten te kennen", zegt NASA's hoofdcurator Nicole Lunning. Al gelooft ze wel dat er meer dan genoeg zal zijn voor het onderzoek.

Er zijn verschillende redenen waarom NASA Bennu koos en niet één van de 500.000 andere gekende asteroïden in ons zonnestelsel. Bennu bevindt zich relatief dicht bij de aarde en draait in een vergelijkbare baan om de zon als de aarde. De asteroïde is niet te klein en draait niet te snel rond haar as. Dat maakt het landen iets gemakkelijker.

Maar bovenal: Bennu is oeroud. De asteroïde is waarschijnlijk 4,5 miljard jaar geleden ontstaan, in de beginjaren van ons zonnestelsel. "We zullen naar materiaal kunnen kijken dat al voor onze planeet bestond. Misschien zitten er zelfs korreltjes tussen die ouder zijn dan het zonnestelsel zelf", zegt Dante Lauretta, hoofdonderzoeker van de missie bij NASA. 

Bennu is ook rijk aan koolstof, één van de belangrijke bouwstenen van het leven op aarde. Er wordt aangenomen dat alle bouwstenen van het leven ooit op aarde zijn terechtgekomen dankzij botsingen met asteroïden zoals Bennu.

"We proberen bij elkaar te puzzelen hoe alles ooit is begonnen", zegt Lauretta. "Hoe is de aarde gevormd en waarom is het een leefbare wereld geworden. Waar hebben de oceanen hun water gevonden? Waar komt de zuurstof in onze atmosfeer vandaan? En bovenal: vanwaar komen de moleculen waarmee al het leven op aarde is opgebouwd?" 

Het zijn vragen waar wetenschappers zich al lang over buigen. Via OSIRIS-REx hopen ze een beetje dichter bij de antwoorden te komen. Maar zover zijn we dus nog niet. 

Na de landing werd de capsule met bodemstalen opgepikt door een helikopter om ze naar het militaire test- en trainingskamp van het Amerikaanse ministerie van Defensie te brengen in Utah. De container waar de stalen inzitten moet eerst volledig gesaneerd worden. Wetenschappers willen absoluut vermijden dat de stalen gecontamineerd worden met stof of andere deeltjes van onze planeet.

Morgenochtend worden de stalen naar het Johnson Space Center van NASA in Houston, Texas, gebracht. Daar zullen de stalen geanalyseerd worden. NASA belooft op 11 oktober met meer informatie naar buiten te komen.

BEKIJK - Het veiligheidsteam benadert de capsule en voert het eerste veiligheidsonderzoek uit:

Een van de medewerkers aan de missie is muzikant Brian May, gitarist bij Queen en inmiddels 76 jaar oud. In een video die gisteren werd vrijgegeven, liet May weten "bijzonder trots te zijn" om deel uit te maken van het OSIRIS-REx-team.  

May speelde een zeer belangrijke rol in de missie. Hij hielp met het in kaart brengen van de oppervlakte van Bennu, zodat de NASA kon beslissen waar het best kon worden geland. Het moest zo veilig mogelijk kunnen gebeuren en met het beste succes op het ophalen van een staal. De stereoscopische (3D-)beelden die May ontwierp, bleken daarbij cruciaal.   

May heeft daarover trouwens een boek uit, samen met professor Dante Lauretta, met de titel "Bennu 3D - Anatomy of an asteroid". In een korte video op zijn YouTube-kanaal zei May dat "de doos met stalen van Bennu ons veel geheimen kan onthullen". 

De ruimtesonde die het pakketje heeft opgehaald en afgeleverd vliegt trouwens door naar Apophis, een asteroïde van 185 meter groot die in april 2029 langs de aarde zal scheren. 

Apophis komt tot op 30.000 kilometer, wat op astronomische schaal net geen botsing met de aarde is. Ter vergelijking: de maan bevindt zich gemiddeld op 385.000 kilometer van ons. De ruimtesonde zal vanaf 2029 nog 1,5 jaar rond Apophis blijven cirkelen om de asteroïde te bestuderen.