Meer geld voor kinderopvang, onderwijs als ‘prioriteit’ en 5.000 euro premie voor elektrische wagen: dit was de septemberverklaring

Kinderopvang

De Vlaamse regering trekt 270 miljoen euro uit voor de kinderopvang.

Dat bedrag zal onder meer gebruikt worden om 5.000 plaatsen bij te creëren en de kindratio te verlagen. Voor de allerkleinsten zal die ratio zakken naar 1 begeleider voor 5 kinderen. Er komen ook logistieke medewerkers om de begeleiders te ontlasten. Het totale budget voor de sector bedraagt nu 1,1 miljard.

Ook komen er duidelijkere voorrangsregels voor werkende ouders.

De Vlaamse regering pleit er bij de federale regering ook voor om flexi-jobs mogelijk te maken in diverse sectoren, zoals onderwijs, openbaar vervoer en kinderopvang.

Jobbonus

Het bedrag van de jobbonus gaat omhoog van maximaal 600 naar 700 euro voor de laagste lonen. Door te sleutelen aan de inkomensgrens verruimt de doelgroep volgens Jambon ook naar 1 miljoen werknemers. “Het verschil tussen het krijgen van een uitkering enerzijds en een wedde anderzijds moet aantrekkelijk genoeg zijn, anders blijven mensen in werkloosheid hangen”, beargumenteert Jambon. “We doen alles om zoveel mogelijk mensen te activeren en aan het werk te krijgen, en te belonen wie effectief werkt.”

Onderwijs

Jambon noemt het onderwijs een “grote prioriteit” van deze regering. Er komt structureel 100 miljoen euro budget vrij. Voor het lerarentekort wil de regering “een tandje bijsteken” en daarom zij-instromers meer mogelijkheden geven. Zij zullen 15 jaar anciënniteit kunnen meenemen, in plaats van 10 jaar. Er gaat ook 15 miljoen naar de lerarenopleiding.

Ook krijgt minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) een bijkomende financiering van 30 miljoen euro voor het leerlingenvervoer van het buitengewoon onderwijs. “Het is onaanvaardbaar dat kinderen uit de meest kwetsbare groep soms urenlang op de bus naar school zitten”, kadert Jambon het “terugkerende probleem”.

Daarnaast zal geïnvesteerd worden in 3.000 extra koten voor studenten die het financieel moeilijker hebben.

Milieu

Voor de aankoop van elektrische wagens komt er een tijdelijke en degressieve premie om financiële drempels te verkleinen. In 2024 wordt gestart met een premie van 5.000 euro voor nieuwe wagens en van 3.000 euro voor tweedehandswagens. De premie geldt drie jaar en zakt jaarlijks met 1.000 euro voor de nieuwe wagens en met 500 euro voor de tweedehandswagens.

Verder worden de verbouwpremies met een jaar verlengd. Het gaat om de steun voor dak- en buitenmuurisolatie, werken aan vloeren, ramen en deuren, elektriciteit en sanitair, enzovoort. Het beschikbare budget wordt daarvoor in 2024 met 52 miljoen euro verhoogd naar ongeveer 340 miljoen euro.

Wat het stikstofdossier betreft, wacht Jambon nog veel werk in de laatste maanden tot de verkiezingen. “Gaan nu opeens alle problemen als sneeuw voor de zon verdwijnen? Natuurlijk niet”, geeft de Vlaamse regeringsleider toe. “Maar we bieden wel een duidelijk perspectief. Een richting, waar diep en goed over nagedacht is. Als je niet weet naar welke haven je vaart, is geen enkele wind gunstig.”

Waar komt het geld vandaan?

De Vlaamse regering streeft naar een begroting in evenwicht tegen 2027.

Toch moet het geld voor de aangekondigde investeringen ergens vandaan komen, daarom heeft de regering “elke euro niet twee, maar drie keer omgedraaid”, klinkt het. Zo zullen maatregelen die ondertussen niet meer nuttig zijn, herbekeken of geschrapt worden. Om de kinderopvang en de jobbonus te financieren, verwijst Jambon naar de doelgroepenkorting, waarmee bedrijven werden aangemoedigd oudere werknemers aan te nemen. “Door de krapte op de arbeidsmarkt heeft die subsidie nog maar weinig effect”, zegt Jambon.

Veel andere besparingen noemde Jambon niet, maar minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) gaat alvast de subsidies voor zonnepanelen voor bedrijven en burgers schrappen vanaf 2024.

Wat zijn de reacties?

Zelf noemde Jambon “de bescherming van de Vlaamse welvaart” de rode draad doorheen het begrotingsakkoord. Ook noemde hij het een “begroting op mensenmaat”: “Van de overheid wordt soms té veel verwacht. De overheid kan niet elk probleem oplossen”, zegt hij. “Ja, we investeren in de kinderopvang, maar we verwachten ook iets terug van de ouders. Ja, we zetten een turbo op de arbeidsmarkt, maar we willen ook dat iedereen nu de handen uit de mouwen steekt.”

Ondernemingsorganisatie Unizo reageert alvast verontwaardigd over de schrapping van de doelgroepenkorting, terwijl net bij die doelgroepen nog winst te halen valt om meer mensen aan het werk te krijgen. “Dit is een verkiezingsakkoord dat de burger moet bedienen, waarbij men de kosten doorschuift naar de ondernemers die net voor de welvaart moeten zorgen”, reageert Unizo-topman Danny Van Assche.

Ondernemerskoepel Voka reageert gematigder. De koepelorganisatie noemt het “onbegrijpelijk” dat er gesnoeid wordt in de doelgroepenkorting zonder overleg met de sociale partners. Anderzijds is Voka wel te spreken over de extra investeringen in kwalitatieve kinderopvang en de uitbreiding van de jobbonus.

Volgens Groen-fractieleider Mieke Schauvliege zijn er “slachtoffers moeten vallen vooraleer de Vlaamse regering aan de noodrem trok en besloot om te gaan investeren in de kinderopvang”. De oppositiepartij is “uiteraard blij dat er iets komt voor de kinderopvang, maar het had veel sneller gemoeten”.

Ook Vooruit ziet in die investering “een grote schuldbekentenis dat de regering de sector al twintig jaar lang verwaarloost”. Fractieleider Hannelore Goeman gaat wel akkoord met de besparing op de doelgroepenkorting. “Uit onderzoek blijkt dat die niet genoeg resultaat boekt.”

PVDA is niet onder de indruk. “We horen vandaag een goednieuwsshow in het parlement, maar wat is de erfenis van vier jaar regering-Jambon? Afgeschafte bussen, peperdure woon-zorgcentra, ellenlange wachtlijsten in de zorg en een crisis op de woonmarkt”, reageert fractieleider Jos D’Haese. Hij spreekt van een “fiasco”.