Het was Kevin Absillis, hoogleraar Nederlandstalige literatuur aan de universiteit die het nieuws aan het licht bracht. Abillis dook in de archieven waar hij strafdossiers en columns van de Antwerpse dichter vond. “We wisten al langer dat hij contacten had met de Antwerpsche Courant, maar dat zijn medewerking zo intensief was, is volstrekt nieuw”, vertelt hij.

De dichter werkte officieel voor de stad Antwerpen, maar had volgens Absillis in de jaren 1917-1918 een baan als journalist voor het Duitsgezinde dagblad, in die tijd het meest verspreide blad in de regio. “Onder het pseudoniem Rare Marus hield hij zelfs maandenlang een dagelijkse column bij.” Naast de columns onder de naam ‘Praatje van een sinjoor’ schreef Van Ostaijen ook politieke commentaren. “Daaruit blijkt dat de dichter, naarmate de oorlog vorderde, zich schaarde achter het idee van de Vlaamse zelfstandigheid, het ideaal dat de activisten met de steun van de Duitsers nastreefden”, klinkt het.

Veroordeeld tot 8 maanden cel

De gevonden documenten zijn voor Absillis een verklaring waarom Van Ostaijen na de oorlog halsoverkop naar Duitsland vluchtte. “Tot dusver werd aangenomen dat de schrijver vluchtte omdat hij in 1917 de Belgische kardinaal Mercier had uitgejouwd, maar dat blijkt nu bijzaak”, stelt hij. Volgens hem vluchtten alle medewerkers van de Antwerpsche Courant kort voor Wapenstilstand naar Duitsland of Nederland. “Ze wisten maar al te goed dat ze stevige straffen riskeerden, die ze ook hebben gekregen”, zegt Absillis. “Van Ostaijen werd na grondig juridisch onderzoek voor zijn journalistieke arbeid veroordeeld tot acht maanden gevangenis en een fikse boete. Nu is het eindelijk duidelijk waarom hij zo een grote straf kreeg.”

Van Ostaijen keerde in 1921 terug naar Antwerpen omdat hij bereid was om legerdienst te doen in België. Hij bracht uiteindelijk geen enkele dag door in de cel dankzij de ingevoerde amnestiewetgeving. Zijn activistische engagement zou hij echter nooit betreuren en zijn radicaal anti-Belgische houding bleef ook tot zijn dood in 1928 ongewijzigd.

Verklikking

Desondanks de nieuwe onthullingen, is het volledige oorlogsverleden van de dichter nog niet uit de doeken gedaan. Van Ostaijen was al zeker betrokken bij de verklikking van een collega-schrijver, maar uit Absillis’ onderzoek blijkt dat hij er ook van werd verdacht een herbergier te hebben aangegeven, omdat hij koper voor de Duitsers verborgen hield. “De nu ontdekte beschuldiging in een andere verklikkingszaak zou erop kunnen wijzen dat Van Ostaijen de Duitsers systematischer hielp om tegenstanders te klissen of zelfs gewone burgers. Met getuigenissen in strafdossiers moet je voorzichtig blijven, maar in dit geval komen ze van een politiecommissaris die de familie Van Ostaijen niet kwaadgezind was.”