rijkdom

Hoe weten we wie rijk is? Zo gingen we te werk

© Thomas Nondh Jansen

Niemand heeft in België een perfect zicht op het inkomen en vermogen van elk gezin – zelfs de fiscus niet. Hoe kunnen we dan zeggen of u rijk bent?

Dries De Smet

Met deze interactieve rekentool kan u berekenen hoe rijk u bent. Nochtans is de rijkdom van de Belgen een van de best bewaarde geheimen.

Niemand heeft immers zaken met de diepte van uw zakken. Zelfs de overheid niet, vinden we. Ons land kent geen vermogenskadaster. Dus heeft zelfs de fiscus maar een beperkt zicht op wat elk gezin bezit.

Hoe kunnen we dan toch een inschatting van het vermogen maken, en bepalen wie rijk is of niet? De Europese Centrale Bank (ECB) brengt sinds 2010 de vermogensverdeling in elk land in kaart. Daarvoor stellen ze een steekproef samen, en gaan ze letterlijk aan huis om bij de respondenten alle vormen van vermogen (en schulden) in kaart te brengen. Dat deden ze ondertussen al vier keer, de laatste gegevens dateren van 2021.

Voor de grafiek maakten we gebruik van de gegevens van World Inequality Database (WID), dat de bevragingen van de ECB samenlegt met een rist andere gegevens. Om gezinnen vergelijkbaar te maken, berekent WID het vermogen per volwassene in het gezin. Dat geeft accuraat weer wat elk volwassen gezinslid zou krijgen na een gelijke opsplitsing van het nettovermogen, maar onderschat mogelijk de levenstandaard. Als een rijk gezin een kasteel bezit, zullen alle bewoners het volledige kasteel gebruiken, en niet slechts het deel dat hen toekomt na de opsplitsing.

Een notoir probleem is dat de absolute top van de vermogensverdeling erg lastig in te schatten is. De allerrijksten zitten meestal niet mee in de bevragingen, waardoor de schatting moet gebeuren op basis van andere gegevens.

Op uw inkomen heeft de overheid een beter zicht dan op uw vermogen. Een groot deel van uw inkomen moet u jaarlijks melden op uw belastingbrief. Ook voor inkomen is er een gestandaardiseerde Europese bevraging, gecoördineerd door Eurostat. Die gegevens uit de bevraging worden aangevuld met administratieve gegevens, zoals de fiscus die verzamelt. Het mediane inkomen is op die EU-Silc-gegevens gebaseerd. Dat cijfer is gebaseerd op inkomensgegevens van 2021.

Voor de opdeling in inkomensklasses maken we gebruik van de grenswaardes zoals beschreven in Robben et al. 2018. De gezinsgrootte wordt gecorrigeerd met de Eurostat-equivalentiefactor. Het eerste gezinslid krijgt een gewicht van 1. Voor elk bijkomend gezinslid ouder dan 14 jaar wordt 0,5 bijgeteld, voor elk gezinslid jonger dan 14 jaar 0,3. Om inkomens van gezinnen te vergelijken, wordt het totale gezinsinkomen gedeeld door de equivalentiefactor. Bij die berekening wordt dus uitgegaan van schaalvoordelen: een gezin met twee moet bijvoorbeeld niet twee keer zoveel verwarmen als een alleenstaande.