Russische kamikazedrones die terreur zaaien in Oekraïne ‘zitten vol Europese onderdelen’

Rusland zette meer dan een jaar geleden, op 13 september 2022, voor het eerst de Iraanse Shahed-drone in, toen in de stad Koepjansk in het noordoosten van Oekraïne. Dit tuig met een explosieve lading aan boord vliegt autonoom naar zijn doelwit om zich daar te pletter te storten. Daarom worden ze ook ‘kamikazedrone’ of ‘zelfmoorddrone’ genoemd.

Sindsdien stuurt Rusland bijna dagelijks tientallen Shaheds en andere types richting Oekraïense steden, vaak met de bedoeling om kritieke infrastructuur zoals stroom- en watervoorzieningen te treffen. Volgens een uitgebreid rapport van de Oekraïense inlichtingendiensten dat eind augustus naar de hoofdsteden van de landen van de G7 werd gestuurd, gaat het in de laatste drie maanden alleen al om meer dan 600 raids.

De steeds uitgebreidere Oekraïense luchtafweer probeert de drones neer te halen voor ze hun doel bereiken, maar dit lukt niet altijd. Dinsdag kon Oekraïne bijvoorbeeld 26 van de 38 Russische drones neerhalen, maar sommige troffen toch raak op de voor de graanexport belangrijke havenstad Izmajil aan de Donau. Hun kenmerkend snerpend ‘bromfiets’-geluid kondigt kort voor de impact hun komst aan.

Winter

Verwacht wordt dat Rusland zijn aanvallen in aanloop naar de winter bovendien opnieuw fors zal opdrijven. Een pauze in de aanvallen tussen 17 november en 7 december vorig jaar diende volgens Oekraïne waarschijnlijk om “de drones aan te passen van gebruik in een warm klimaat naar gebruik in de Oekraïense winter”.

De opvallendste vaststelling in het rapport is echter dat de Iraanse drones vol blijken te zitten met Europese componenten, zo schrijft The Guardian, dat het document van 47 pagina's kon inkijken. In Shahed-131-drones die Oekraïne kon onderzoeken, zaten 52 onderdelen van Europese makelij, in het Shahed-136-model zelfs 57. Deze laatste drone heeft een vliegbereik van 2.000 kilometer en een snelheid van 180 km/u.

De Iraanse Shahed-136

‘kamikazedrone’

Spanwijdte

2,5 m

Lengte

3,5 m

Explosieve

kernkop

Max snelheid

180 km/h

Gewicht

200 kg

Push-propeller

motor

Bereik

2.000 km

BRON GUARDIAN

De Iraanse Shahed-136 ‘kamikazedrone’

Spanwijdte

2,5 m

Lengte

3,5 m

Max snelheid

180 km/h

Explosieve

kernkop

Bereik

2.000 km

Gewicht

200 kg

Push-propeller

motor

BRON GUARDIAN

Brandstofpomp

“Bij de producenten zijn bedrijven met hoofdkwartieren in de landen die sancties hebben ingesteld (tegen Rusland, TT): de Verenigde Staten, Zwitserland, Nederland, Duitsland, Canada, Japan en Polen”, zo valt te lezen in het rapport. In een Shahed-136 werd bijvoorbeeld een brandstofpomp gevonden die in Polen werd geproduceerd door het Duitse bedrijf TI Automotive GmbH, een dochteronderneming van de Britse multinational TI Fluid Systems. Een microchip kwam dan weer van het Zwitserse STMicroelectronics.

Het probleem is dat de sancties tegen Rusland gemakkelijk kunnen worden omzeild door een gebrek aan controle. De componenten zijn bovendien meestal vrij te koop in Europa en de rest van de wereld. Iran zou ze vooral via derde partijen aankopen in landen zoals Turkije, India, Vietnam of Costa Rica. STMicroelectronics zegt aan The Guardian weliswaar het gebruik van zijn chips “buiten hun beoogd doel niet toe te laten noch goed te keuren”, maar geeft ook aan dat het “200.000 klanten en duizenden partners over heel de wereld” heeft. Daardoor is het bijna onmogelijk te vermijden dat de onderdelen ook in landen als Iran of Rusland terecht komen.

De Russen importeerden de drones het afgelopen jaar bijna uitsluitend vanuit Iran via de Kaspische Zee. Recent heeft het ook een eigen fabriek opgestart, volgens de Oekraïners in de ‘speciale economische zone' van Alaboega in de deelrepubliek Tatarije, in Centraal-Rusland. Beide landen zouden bovendien nauw samenwerken om de drones continu aan te passen en te verbeteren. Daarnaast zou Iran nu ook gebruik maken van een Syrische fabriek in de Russische stad Novorossiejsk aan de Zwarte Zee.

Geranium-1 en -2

Volgens de Oekraïners “kan Iran de hoge Russische vraag niet volgen door de intensiteit van het gebruik van de drones in Oekraïne” en probeert het zich zo ook minder te associëren met wapenleveringen aan Rusland. Waarschijnlijk om die laatste reden gebruikt Rusland nu ook zelf een andere naam voor de drones: Geranium-1 en -2.

Om komaf te maken met de dreiging van de Russisch-Iraanse drones stelt Oekraïne als een mogelijke optie voor om “raketaanvallen op de productiesites in Iran, Syrië en ook een site in de Russische Federatie” uit te voeren. Deze aanvallen “kunnen uitgevoerd worden door het Oekraïense leger indien partners de noodzakelijke middelen daarvoor zouden voorzien”.

De kans dat deze optie ook werkelijkheid wordt via langeafstandsraketten uit het Westen, is echter zo goed als uitgesloten. Geen enkel land staat ervoor te springen Iran en Syrië bij het conflict te betrekken. Om deze landen te treffen is bovendien een bereik van meer dan 1.000 kilometer nodig. Voorlopig gaven enkel Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk raketten met een bereik tot 250 kilometer. Ook de Amerikaanse ATACMS-langeafstandsraketten die Oekraïne binnenkort waarschijnlijk krijgt, komen er zo goed als zeker enkel op de nadrukkelijke voorwaarde dat ze alleen boven bezet Oekraïens grondgebied worden ingezet.