Als het de kerk echt menens is, kan ze vrijwillig de uit Operatie Kelk verwijderde dossiers aan het gerecht overhandigen

Het is voor een volksvertegenwoordiger niet altijd makkelijk om het goede te doen. Nu de roep weerklinkt om een parlementaire onderzoekscommissie te installeren naar het misbruik van kinderen in de katholieke kerk, krijgen politici het verwijt enkel de verontwaardiging van het moment te recupereren. Hadden ze geen actie ondernomen, dan zouden diezelfde parlementsleden beschuldigd zijn van wereldvreemdheid.

Het parlement heeft een belangrijke symbolische functie. Wat de natie boeit, verontwaardigt of schokt, mag ook een vertolking in de Kamer krijgen. En de tv-documentaire Godvergeten heeft (het Nederlandstalige deel van) de natie geschokt, door een gezicht te geven aan het structurele kindermisbruik in de kerk. De meeste feiten zijn bekend, maar de aanblik van al die vernietigde jonge levens is een mokerslag voor de hele samenleving.

Dan is het niet gek dat ook de Kamer in actie komt. Maar om wat te doen? Het kan geen kwaad om de verwachtingen realistisch te houden. Het gerechtelijke onderzoek naar het misbruik – Operatie Kelk – toont de limieten aan waar ook het parlement tegenaan zal lopen. Ten eerste omdat die gerechtelijke operatie nog altijd bezig is. Het laatste wat je wil, is dat de Kamer zich daarin mengt en procedurefouten uitlokt. Advocaten van geviseerde geestelijken kijken verlekkerd toe.

Pijnlijker nog is dat nu al duidelijk is dat Operatie Kelk op weinig tot niets zal uitdraaien. Vele genoemde priesters en paters zijn intussen overleden, bij de meeste anderen, zoals bij de vroegere Brugse bisschop Roger Vangheluwe, zijn de feiten verjaard. Daar vermag ook het parlement niets tegen. Verjaring is bij seksueel misbruik van minderjarigen intussen opgeheven, maar die wetswijziging kwam grotendeels te laat.

Dat is een belangrijk, lastig punt. De kern van de diepe wrok en verontwaardiging bij slachtoffers én samenleving zit ’m in het gevoel van straffeloosheid. Te lang zijn te veel mannen (en in mindere mate vrouwen) in een machtige positie, in dit geval in de kerk, weggekomen met gruwelijk misbruik van jonge, weerloze kinderen. Te lang hebben hun oversten, hier en in Rome, vooral moeite gestoken in het wegmoffelen en verdonkeremanen van die misdrijven. Het gerecht komt grotendeels te laat om die historische schuld te vergelden, de kerk zelf heeft nagelaten om ze te herstellen.

Die klok krijgt ook een parlementaire onderzoekscommissie niet teruggedraaid. Wel kan ze nuttig zijn om de omvang en structuur van het misbruik en het schuldig verzwijgen in kaart te brengen. Zodat de samenleving eindelijk een antwoord kan zoeken op die ene vraag: hoe was dit mogelijk?

Intussen kan ook de kerk meer doen dan ze al doet. Na Godvergeten sprak bisschop Johan Bonny kritisch over zijn voorgangers. Terecht. Monseigneur Bonny heeft een kans om beter te doen. Als het de kerk echt menens is met haar inkeer, dan kan ze vrijwillig de uit Operatie Kelk verwijderde dozen vol dossiers aan het gerecht overhandigen. Zodat ten minste de vieze indruk uitgewist wordt dat ook de juridische waarheid niet volledig gevonden mag worden.