Republikeinen gijzelen eigen voorman in Amerikaans Congres: Kevin McCarthy moet kiezen tussen begroting en eigen job

De man die niemand in Washington D.C. deze week wil zijn, heet Kevin McCarthy. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden is, op papier, de derde machtigste politicus van het land. Het was zijn droombaan. Maar macht blijkt niet hetzelfde als vrijheid. Als McCarthy zijn functie wil behouden, kan hij zijn belangrijkste taak haast niet vervullen: het openhouden van de Amerikaanse overheid.

De Verenigde Staten stevenen af op een zogenoemde ‘shutdown’. Dat is het moment waarop het land te weinig liquide is om de overheid draaiende te houden. Zondag is het mogelijk al zover. Talloze diensten komen dan piepend tot stilstand, met grote consequenties voor zorg, vliegverkeer, leger en sociale zekerheid.

De tijd dringt. Toch lukt het McCarthy maar niet om zijn onstuimige Republikeinse meerderheid in het Huis op één lijn te krijgen voor de benodigde nieuwe financiering. “We gaan een shutdown krijgen, en het is absoluut McCarthy’s schuld”, spuwde het rechtse Congreslid Matt Gaetz uit Florida.

De voorzitter wordt gedwarsboomd door Gaetz en een groepje van zijn medestanders op uiterst rechts. De dissidenten eisen grove bezuinigingen, waaronder een stop op militaire steun aan Oekraïne. Een financieringswet met zulke clausules zou echter gegarandeerd sneuvelen in de Senaat – met een shutdown tot gevolg.

McCarthy heeft een alternatief: samenwerken met de Democraten. Een door leden van twee partijen gesteunde wet, die de overheid draaiende houdt, kan echter zijn laatste betekenen. Rechts dreigt hem in dat geval af te zetten. De voorzitter wordt gegijzeld met de hamer in zijn hand.

Rechtse leiband

“Dit is een heel nieuw concept van individuen die de boel willen platbranden”, beklaagde McCarthy zich. “Dat werkt niet.” Toch heeft hij deze situatie zelf laten ontstaan.

Begin dit jaar ging McCarthy ermee akkoord dat elk lid van zijn fractie een motie mag indienen om hem af te zetten. Alleen zo won hij steun voor zijn voorzitterschap van hardliners als Gaetz. McCarthy liet zich daarmee feitelijk aan de rechtse leiband leggen: elk verzet tegen hun wensen kan hem de kop kosten. Ditmaal zijn de consequenties echter voor het hele land.

Honderdduizenden Amerikaanse ambtenaren zouden bij een shutdown zonder betaling naar huis worden gestuurd. Parken, musea en andere openbare ruimten sluiten. Militairen ontvangen hun salaris niet. Miljoenen Amerikanen die afhankelijk zijn van overheidssteun, waaronder voedselhulp, kunnen in de problemen komen.

Financiële waakhonden voorspellen dat een shutdown mogelijk gevolgen heeft voor de Amerikaanse kredietwaardigheid op de internationale markt. Dat wil niemand, op links of rechts. “Ik heb shutdowns meegemaakt”, waarschuwde de Republikeinse senator Susan Collins. “Of je nu kijkt door de lens van beleid of politiek, een shutdown is voor niemand gunstig.”

De laatste keer dat de overheid sloot was in 2018, onder het presidentschap van Donald Trump. Toen werden zo’n 800.000 ambtenaren 34 dagen thuis gehouden, de langste shutdown uit de geschiedenis.

Hoogverraad

De druk op McCarthy neemt van alle kanten toe. “Het financieren van de overheid is een van de meest basale, fundamentele verantwoordelijkheden van het Congres”, zei president Joe Biden in een videoboodschap. “Als Republikeinen in het Huis hun werk niet doen, moeten we niet meer op ze stemmen.”

Afgelopen voorjaar sloten Biden en McCarthy nog een deal over de financiering van de overheid. Onder druk van zijn rechtse plaaggeesten kan McCarthy zijn afspraak niet nakomen zonder zijn positie op te geven.

Dinsdagavond besloot de Senaat om de zwalkende Huis-voorzitter het initiatief uit handen te nemen. Leden van beide partijen onderhandelden daar een tijdelijke resolutie bijeen. Die zou de overheid tot 17 november openhouden, met ingebakken steun voor Oekraïne – een sterk staaltje politiek compromis, en gezichtsverlies voor McCarthy.

“Dáár praten Democraten en Republikeinen wel met elkaar”, riep het Congreslid Jim McGovern dinsdagnacht gefrustreerd, wijzend naar de kamer waar de Senaat bijeenkwam.

Voorzitter McCarthy kan dat voorbeeld volgen. Maar als hij dit Senaatsvoorstel alleen al ter stemming inbrengt, initieert rechts vrijwel zeker een afzettingsprocedure. Zij hebben laten weten elke vorm van samenwerking te beschouwen als hoogverraad. Oud-president Donald Trump roept hen op om de rug recht te houden, ongeacht de consequenties. “Tenzij je alles krijgt, shut it down!”, dirigeerde hij op zijn mediaplatform Truth Social.

Naar buiten toe probeert McCarthy deze dagen vooral kalmte uit te stralen. “Het is nog niet voorbij”, zei hij dinsdag tegen de verzamelde pers, een minzame glimlach op zijn gezicht. In plaats van samenwerking zet de voorzitter al zijn geld in op een tijdelijke resolutie, vóór zaterdag, zelfs als die vervolgens in de Senaat wordt weggestemd. Shutdown of niet: McCarthy zou zijn baan in elk geval behouden.