Zelfs legerleiding verkiest M-Tac-kleding boven eigen leveranciers: waarom Oekraïense militairen zelf gaan shoppen

Berserker en De Kale, twee jonge strijdmakkers, zijn een middagje shoppen in Dnipro. Berserker (zijn roepnaam in het leger) zoekt een nieuw uniform, want zijn oude is beschadigd door een Russische vliegtuigbom aan het zuidfront. “Het leger kan je natuurlijk niet na elke verwonding een nieuw uniform geven”, zegt de gemobiliseerde soldaat, die sinds de bominslag begon te stotteren en voortdurend hoofdpijn heeft.

Zijn strijdmakker zoekt alleen een pet tegen de zon. “Ik heb geluk gehad”, zegt De Kale, die op krukken loopt en een gat in zijn been heeft als gevolg van een mortiergranaat. “De bloedvlekken zijn bij het wassen uit mijn broek gegaan. Ik kan die broek gewoon weer aan als ik hersteld ben.”

M-Tac

Winkels met militaire uitrustingen zijn sinds de Russische invasie razend populair geworden in Oekraïne. Gewonde militairen kopen er nieuwe uniformen, niet-gewonden breiden er hun uitrusting uit. Burgers komen er voor T-shirts met patriottische leuzen, zoals: ‘Leve de natie, dood aan de vijand’.

Populairst zijn de winkels van M-Tac, een Oekraïens bedrijf met meer dan honderd verkooppunten in het land. Zelfs de legerleiding verkiest het merk boven de eigen kledingleveranciers. President Volodymyr Zelensky draagt sinds de invasie olijfgroene T-shirts en truien van M-Tac. Valeri Zaloezjny, de hoogste generaal, heeft ook M-Tac in zijn kast hangen.

Maar terwijl zij M-Tac kiezen voor uitstraling, kiezen lagere militairen voor veiligheid. In de vestiging van M-Tac in Dnipro, een belangrijk knooppunt voor het Oekraïense leger, inspecteren soldaten vesten voor kogelwerende platen, gevechtsriemen en camouflagebroeken. Hun echtgenotes voelen met hun handen kritisch aan het beschermingsmateriaal.

“Dit is beter dan het spul dat we van de overheid krijgen”, zegt Artjom, een militair die op weg is naar het front en om veiligheidsredenen alleen zijn voornaam geeft. Hij zoekt een beschermingsvest dat prettiger zit dan het vest dat hij van het leger heeft gekregen. “Wij krijgen alleen een basisuitrusting. Als je iets specifieks nodig hebt, dan moet je dat zelf kopen.”

Zijn strijdgenoot Nazar heeft ook een boodschappenlijst, met bovenaan een nieuwe helm, maar hij houdt het bij kijken. “Ik moet wachten tot mijn salaris binnen is.”

Dure alternatieven

Het Oekraïense ministerie van Defensie staat onder grote druk om te voorzien in de behoeften van een snel groeiend leger. Tekorten aan uniformen, kogelvrije vesten en helmen zijn grotendeels weggewerkt. Maar veel militairen nemen geen genoegen met de basisuitrusting die ze krijgen.

Door een reeks corruptieschandalen vragen Oekraïners zich bovendien af of de top van het ministerie voldoende doet om militairen zo goed mogelijk uit te rusten. Begin deze maand verving president Zelensky zijn defensieminister nadat Oekraïense journalisten hadden onthuld dat het ministerie van Defensie ruim 30 miljoen euro betaalde voor ‘winterkleding’ die te dun was voor gebruik in koude temperaturen. Eerdere onderzoeken lieten zien dat het ministerie verdacht veel geld uitgaf aan de catering van het leger en aan een partij kogelvrije vesten van lage kwaliteit.

De alternatieven voor de uitrusting van het leger zijn niet goedkoop. Neem de broeken, de meest gezochte kledingstukken wegens snelle slijtage door gekruip door loopgraven en struiken. Een camouflagebroek uit de M-Tac-zomercollectie van dit jaar kost omgerekend ruim 100 euro. Dat is voor militairen, die voor Oekraïense begrippen goed verdienen, een hoop geld.

Maar velen hebben het er voor over. M-Tac verkoopt per maand 100.000 producten in Oekraïne, vertelt Denys Holovko, hoofd productie, tijdens een rondleiding door een fabriek van het bedrijf in Kiev. “Er zijn nu een miljoen mensen in het land die onze spullen nodig hebben”, zegt Holovko.

65 kuub kleding

De fabriek is door de grote vraag uit zijn voegen gebarsten: ook in omliggende panden zitten nu vrouwen achter ratelende naaimachines en sjouwen mannen met zware rollen stof voor nieuwe uniformen. Een nabijgelegen pand is ernstig beschadigd door een Russische Kalibr-kruisraket. “Die was voor ons magazijn bedoeld”, zegt Holovko.

In de ontwerpstudio passen militairen van een aanvalsbrigade nieuwe beschermingsvesten voor stormtroepen. De vesten hebben meer bescherming dan de meeste vesten, maar moeten toch wendbaar zijn om snel te kunnen bewegen tijdens een aanval. “Great stuff”, zegt een Amerikaan van het Internationale Legioen die een vest past.

Ook vrouwelijke militairen en politieagenten shoppen graag bij de militaire winkels. Oekraïne heeft de tekorten aan uniformen voor vrouwen nog niet weggewerkt.

De vraag blijft groeien: het aantal militairen en veteranen neemt zo snel toe dat de militaire winkels inmiddels concurreren met gewone kledingwinkels. Konstantin Krasnikov, die het leger moest verlaten wegens ziekte, doet vrijwel al zijn kleding-inkopen bij M-Tac. Zijn vrouw en dochter kopen er verjaardagscadeaus voor hem, vertelt hij tijdens een gezinsuitje naar de militaire winkel in Dnipro. “Ik heb 26 jaar in het leger gezeten”, zegt Krasnikov. “Deze kleding is bij mij gaan horen.”