Klimaat zakt verder weg uit Europese agenda: ‘Dit doet bij ons alle alarmbellen afgaan’

Vrijdag blazen de Europese staatshoofden verzamelen in Granada voor een informele top waarop de Europese prioriteiten voor de komende jaren besproken worden. Een tekst van vier pagina’s legt de onderwerpen vast die in het Zuiden van Spanje op tafel zullen komen. Zo zullen de Europese leiders het hebben over migratie, defensie, de concurrentie-positie van Europa en de uitbreiding van de Europese Unie.

Maar van maatregelen om de opwarming binnen de perken te houden, en zo de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, is in het document – waarvan Greenpeace een kladversie te pakken kreeg – geen spoor. Wat tot ongerustheid leidt bij milieuverenigingen allerhande. “Eerlijk? Een complete verrassing is dit niet”, reageert Joeri Thijs van Greenpeace België. “Maar het doet bij ons wel alle alarmbellen af gaan.”

Pauze-knop

Greenpeace en co. voelen dat het groene enthousiasme binnen de Europese Unie tanende is. De oorlog in Oekraïne, de energiecrisis en de stijgende inflatie hebben zich naar de top van de politieke agenda gemanoeuvreerd. Tel daar nog de in veel lidstaten stijgende populariteit van (extreem)rechtse partijen bij die sowieso niet hoog oplopen met klimaatmaatregelen en je begrijpt waarom de politieke leiders wat dat klimaat betreft liever even op de rem gaan staan.

Ook Hendrik Vos, professor Europese politiek aan UGent, merkt dat het klimaat al een tijdje niet meer prioritair is in Europese kringen. “Een aantal leiders, waaronder ook onze Alexander De Croo (Open Vld), riepen al eerder op om even op de pauze-knop te duwen wat de natuurherstelwet betreft. En ook Ursula Von Der Leyen liet er in haar recente State of the Union weinig twijfel over bestaan. Daarin had ze het vooral over de concurrentiekracht van Europa en de maatregelen die ze in dat kader wou nemen om het bedrijven naar de zin te maken.”

European Green Deal

Maar Vos wijst er tegelijk ook op dat er in het kader van de European Green Deal de voorbije jaren en maanden al heel wat Europese wetgeving is vastgelegd. “De afspraken die zijn gemaakt wat betreft uitstoot bijvoorbeeld zijn juridisch heel stevig verankerd. Dat de hele thematiek nu wat naar het tweede plan verschuift is in dat opzicht logisch.” Al schuilt net daar ook het gevaar. “We weten uit het verleden dat wanneer een thema minder belangrijk wordt, de kans groot is dat ook de wetgeving minder strikt gevolgd wordt. Dan wordt de uitvoering ervan vertraagd of duiken er plots achterpoortjes op.”

Dat is precies waar ze bij Greenpeace ook nu voor vrezen. “Het brede kader ligt inderdaad vast, maar we moeten echt nog wel versnellen willen we bijvoorbeeld de opwarming onder de anderhalve graad houden. Uitstel is het laatste wat we nu kunnen gebruiken.” Ook Europees parlementslid Kathleen Van Brempt (S&D) voelt het groene enthousiasme stokken.

Maar in tegenstelling tot de milieubewegingen maakt zij zich niet meteen grote zorgen. “Je moet de informele top van vrijdag in de juiste context zien”, legt ze uit. “Het thema van die top is ‘strategische autonomie’. Dan is het niet abnormaal dat de groene thema’s niet hoog op de agenda staan.” Net als Vos wijst Van Den Brempt ook op de vele groene wetgeving die er op Europees vlak al werd doorgeduwd. “Dat zijn wel degelijk wetten. Het is niet zo dat die nu eensklaps teruggedraaid kunnen worden.”