‘De Russen slagen er niet in het te stoppen, wel om het te vertragen’: militair expert over het Oekraïense offensief

Hoe komt het dat de frontlinie de laatste maanden nauwelijks verschoof?

“Dat komt vooral omdat de Oekraïners onvoldoende middelen hebben om sneller te gaan. Ze voeren dit offensief vrijwel volledig te voet uit. Ze moeten te voet Russische weerstandsnesten overwinnen, mijnenvelden ontruimen... Dat heeft allemaal heel veel tijd gekost. En daardoor tekent de Oekraïense voortgang zich af in een paar honderd meter per dag en niet in kilometers, zoals het Westen dat liever zou zien.

“Het ongeduld bij westerse regeringsleiders neemt dan ook toe. Er komen barstjes in de politieke steun. Zo treuzelden de VS met de levering van de ATACMS (langeafstandsraketten, BDB). Polen stopt voorlopig zijn wapenleveringen door spanningen over de graanboycot tegen Oekraïne, en door de verkiezingen in Slovakije komt daar mogelijk een pro- Russische regering. Het wijst er allemaal op dat het westerse geduld opraakt. Maar het Westen is zelf te traag geweest met het sturen van zware wapens.”

Ligt de trage voortgang van het Oekraïense offensief ook aan de Russen?

“Jazeker. Dat de Oekraïense soldaten aan de frontlinie te voet vorderen, is ook een gevolg van Russische mijnenvelden. De Oekraïners waren hun aanval begonnen met pantservoertuigen en tanks, maar reden zich al vrij snel vast in mijnenvelden, waarna ze ook onder vuur genomen werden. Dan pas is een mijnenveld effectief en dat hebben de Russen heel goed gedaan.

“Daarom besloten de Oekraïners om de mijnen met de hand uit te graven, plat op de buik. Dat hebben ze op grote schaal gedaan en ondertussen organiseerden ze een groot luchtoffensief met artillerie, raketten en drones tegen de Russische linies en tegen aanvoerlijnen achter de linies. Die combinatie heeft hen in staat gesteld toch een eind op te schuiven, maar wel erg traag.”

Ze hebben dus toch iets bereikt?

“Dat klopt. Zo hebben ze in het zuiden tussen Robotyne en Verbove een uitstulping in het front gecreëerd. Bij Verbove is bovendien een bres geslagen van 2,5 kilometer breed. Dat is gelukt met soldaten die te voet tankgrachten hebben overwonnen en drakentanden hebben weggehaald, wat een enorme klus is. Ook voerde Oekraïne ondertussen voortdurend bombardementen uit op Russische stellingen.

“Nabij Verbove is het ze wel nog niet gelukt om door te stoten naar de volgende linie omdat de Russen daar behoorlijk goed weerstand bieden. De vraag is nu of de Oekraïners voor de winter Melitopol kunnen bereiken. Dat is nu hun belangrijkste doel op die aanvalsas. Zo zouden ze de Russische aanvoerlijnen vanaf de Krim onderbreken, wat bijdraagt tot een isolement van de Krim.”

Dreigt het offensief niet stil te vallen nu de modder van de herfst en de vorst van de winter eraan komen?

“Dat is gissen. De regen in de herfst zorgt er doorgaans voor dat het te modderig wordt voor de pantsers en de tanks. Dankzij de vorst kunnen die voertuigen in de winter dan weer wel rijden. Maar door de klimaatverandering bestaat de kans dat de regenperiode later valt en dat er onvoldoende vorst is. De operaties zullen in de winter niet stilliggen, maar het zal trager gaan door de kou en de regen.”

Zijn de Russische tegenacties niet ook een pak minder succesvol dan het Kremlin hoopte?

“Inderdaad. De Russen slagen er niet in het Oekraïense offensief te stoppen, wel om het te vertragen. Hun verdediging in het zuiden hebben ze redelijk goed op poten. Maar hun tegenaanvallen bij Koepjansk, in Zaporizja en bij Bachmoet zijn afgestopt. Dat komt omdat ze weinig precisiewapens hebben en slecht georganiseerd zijn. Ze hebben hun mensen slecht opgeleid, de bureaucratie is log en op logistiek vlak hebben ze hun zaakjes niet op orde.

“En vooral: de sterke motivatie die de Oekraïners wel hebben, ontbreekt bij de Russische soldaten. Zij zien de zin van deze oorlog niet. Maar wie de Russische militaire geschiedenis kent, weet dat zulke soldaten toch slaafs blijven vechten. Het Westen is dat uit het oog verloren. Nochtans is ‘Ken uw vijand als uzelf!’ van groot belang in een oorlog.”

U geeft aan dat het Westen te traag steun levert. Maar er is toch al heel wat gerealiseerd?

“Ja, maar Oekraïne staat tegenover een grootmacht die een enorm potentieel aan mensen kan militariseren. Oekraïne kan dat niet en moet het echt hebben van de kwaliteit van hun wapens en van de tijdige levering daarvan. Daar geeft het Westen geregeld niet thuis. Duitsland heeft nog altijd niets besloten over de Taurus (langeafstandsprecisiewapens, BDB) en F-16’s uit België zijn nu ook onzeker (de legertop achtte het eerder onmogelijk, maar de optie wordt nog onderzocht, BDB), de VS sleepten met de voeten over de ATACMS.

“Dat geweifel speelt Poetin in de kaart. Die weet dat als hij maar volhoudt, het Westen nog meer zal aarzelen. Het Westen is ook tekortgeschoten in de opleiding van Oekraïense burgers. Die moesten binnen de zes weken geoefend militairen worden, wat veel te kort is.”

Is de westerse kritiek op het trage Oekraïense offensief misplaatst?

“Het zou wat bescheidener mogen. Het is vanuit je luie zetel nogal makkelijk dit land de les te spellen. Het staat tegenover een grootmacht, moet proberen zo min mogelijk doelen te verliezen en is dus voorzichtig. Het is te arrogant en te bevoogdend om dan ongeduldig te zeggen dat het te traag gaat. Wat denk je daar bovendien mee te bereiken? Op den duur zouden steeds meer mensen kunnen denken: ‘Die steun is zinloos.’”