Wil Bart De Wever besturen met Vlaams Belang? ‘Zoals die partij nu bestaat? Nee, nooit, nergens’: zo verliep voorzittersdebat in Gent
Op het openingscollege politicologie van professoren Carl Devos en Nicolas Bouteca (UGent) gingen de linkse en rechtse partijvoorzitters met elkaar in debat. Conner Rousseau (Vooruit), Raoul Hedebouw (PVDA), Bart De Wever (N-VA) en Tom Van Grieken (Vlaams Belang) reageerden twee uur lang op stellingen over de politiek.
Voor het debat echt begint, krijgt De Wever een vraag over het stikstofdecreet. De N-VA-voorzitter zegt dat het Vlaams Parlement “zijn verantwoordelijkheid moet nemen voor het behoud van de welvaart van het land” en voorspelt problemen voor nieuwe vergunningen voor de luchthaven van Zaventem. “Zonder wetgevend kader is dat Russische roulette.”
Professoren Devos en Bouteca leggen vervolgens een eerste stelling voor: zijn er te veel partijen? Het geeft De Wever de gelegenheid om zijn pleidooi voor een brede centrumrechtse partij te herhalen en Rousseau zegt al een voorstel te hebben rondgestuurd om het aantal zetels in het Vlaams Parlement te herleiden tot 100, in plaats van 124 nu. Van Grieken stelt dat er vooral te veel partijen in de Belgische regering zitten: “Ze hebben de gezondheidscrisis misbruikt om samen te hokken en een federale regering te vormen tegen de Vlamingen.”
Een tweede stelling gaat over de complexiteit van ons land. Van Grieken past voor een verdere staatshervorming en wil niet minder dan de splitsing van België: “We hebben staatsvorming nodig, in plaats van staatshervorming.” Weinig verrassend klinkt bij PVDA net het tegenovergestelde. Hedebouw wil meer bevoegdheden herfederaliseren: “Stikstof stopt niet aan de taalgrens, hè.” Hoewel Rousseau voor een tussenweg wil gaan, ziet De Wever enkel heil in het confederalisme.
Nu politici gedesillusioneerd andere oorden opzoeken, is de politiek niet te hard aan het worden? Die stelling verlegt zich al snel naar het privéleven van politici. Van Grieken sneert naar zijn collega’s die “in pandapakken, konijnenpakken of als dragqueen” verschijnen. Commentaar die De Wever meteen wegwuift: “Ge moet af en toe eens zot doen. Ik heb liever een dragqueen dan iemand die bij Gouden Dageraad (Griekse neonazistische partij, red.) of massamoordenaar Assad op de koffie gaat.”
Rousseau zegt over zijn privéleven dat hij er een probleem mee heeft dat “ik niet eens meer zou mogen doen wat ik graag doe, want dat anders mijn hoofd in het groot in de media gepubliceerd wordt”. Over het mogelijk racistische incident op café had hij zich voor aanvang van het debat al onthouden van veel commentaar. Wel hekelt hij politici die “het constant nodig vinden om op de man te spelen”.
Voor het de beurt is aan het publiek, gaat het nog over de macht van het parlement (“onbestaand, die zit in de regering en de kabinetten”, volgens Hedebouw) en de particratie (“je kunt niet zonder”, volgens De Wever).
PVDA of Vlaams Belang in het bestuur?
Uit het publiek komt de vraag met wie PVDA na de verkiezingen denkt te besturen. Liefst met links, zoals PVDA nu al in Borgerhout en Zelzate samen met Vooruit bestuurt. Coalities die volgens Rousseau kunnen blijven bestaan, al maakt de aanvallende stijl van PVDA “samenwerken heel moeilijk”.
De Wever krijgt de vraag of N-VA na de verkiezingen samen met Vlaams Belang zal besturen: “Zoals die partij nu bestaat? Nee, nooit, nergens. Ik zie dat niet zitten. Maar een partij kan veranderen. En je moet altijd luisteren naar de wil van de kiezer.”
Live
Debat afgelopen
Na bijna twee uur van stellingen en vragen voor de partijvoorzitters is het debat afgelopen.
Willen Rousseau en De Wever met Van Grieken praten over een coalitie?
N-VA-voorzitter Bart De Wever neemt als eerste het woord. "Ik heb die vraag al beantwoord. Zoals die partij nu bestaat? Neen, ik zie dat niet zitten. Maar een partij kan veranderen. En je moet altijd luisteren naar de wil van de kiezer. Maar voor mij is het principiële neen, en principes hangen niet af van de uitslag."
Van Grieken: "Laten we de kiezer afwachten, die legt de kaarten. Maar een trainer van een andere ploeg gaat mijn opstelling niet bepalen."
De gemoederen raken verhit. "Ik heb van u toch echt geen lessen te leren", richt Van Grieken zich tot De Wever. "Heel Vlaanderen heeft gezien hoe u mij uitmaakte voor paljas en hoe u Vlaams Belang vergeleek met huidkanker. Stop daar toch mee."
De Wever: "Ik zou het zelfs durven herhalen als ik u bezig hoor. Elke dag opnieuw budgetten vrijmaken op Facebook om mensen aan te vallen op de meest laag-bij-de-grondse manier …"
Professor Devos legt de vraag ook voor aan Conner Rouseau: "Noem mij één land waar extreemrechts voor meer welvaart en vrijheid heeft gezorgd, en ik stop als voorzitter", antwoordt hij.
Van Grieken neemt de uitdaging graag aan. Hij somt meteen op: Finland, Estland, Italië. Rousseau zag het aankomen. "Ik had het over vrijheid, hè. Wat doet Meloni zodra ze aan de macht is? Abortus en euthanasie terugdraaien, terug naar de middeleeuwen. Homokoppels rechten afnemen. Is dat de vooruitgang van Vlaams Belang? Daar zal ik nooit mee samenwerken."
Is het Vlaams Parlement de 'palliatieve zorg van de politiek'?
Een student confronteert De Wever met de uitspraken van Jean-Marie Dedecker, dat het Vlaams Parlement de palliatieve zorg van de politiek was. "Het is een onafhankelijke lijsttrekker, daar is een reden voor,” lacht De Wever die opmerking weg. Wel geeft hij toe dat de politieke cultuur in beide parlementen totaal verschillend is.
Jean-Marie Dedecker en N-VA-voorzitter Bart De Wever.Beeld BELGA Vraag over financiering hoger onderwijs
De volgende vraag dan: over de financiering van het hoger onderwijs. "Wanneer gaan jullie jullie decretale overeenkomst wel overeenkomen?", vraagt een meisje uit het publiek. UGent-rector Rik Van de Walle zet een luid applaus in.
Bart De Wever: "Het onderwijsbudget is nog nooit zo hoog geweest als nu. Vanaf volgend jaar komt er 60 miljoen bij. Als de UGent in slechte papieren zit, moeten we misschien ook eens kijken hoe de middelen de afgelopen decennia zijn besteed."
Rector Rik Van de Walle krijgt het woord: "Dat de UGent de voorbije twintig jaar haar geld verkeerd zou hebben gespendeerd, is compleet onwaar. Meneer De Wever, wij hebben met de vijf rectoren samen een memorandum geschreven. Ik weet dat u dat heeft, ik heb het u opgestuurd. Daarin staat dat alle rectoren voor dezelfde problemen staan. Wij vragen niet meer geld, maar dat het Vlaamse decreet wordt uitgevoerd. Noch minder, noch meer."
Ook Van Grieken mengt zich even in het debat, met een sneer richting rector Van de Walle: "Als er hier studenten een deviante mening komen verkondigen, flikkert u ze buiten." Een duidelijke verwijzing naar het traject van Dries Van Langenhove, leider van Schild & Vrienden.
Wat met de linkse coalities in Zelzate en Borgerhout?
De Wever laat Rousseau niet los. Wacht even, zegt hij: "Die coalitie in Zelzate en Borgerhout, gaat die nu nog door? Asking for a friend. Zijn de communisten voor u een mogelijke coalitiepartner?" Zowel in Borgerhout als in Zelzate is een coalitie van Vooruit en PVDA aan de macht.
Rousseau: "Voor mijn lokale afdeling in Zelzate wel."
De Wever: "Dat u zegt: uiterst links kan wel en uiterst rechts niet, dat is voor mij onaanvaardbaar. Ik ben zeer terughoudend om deze mensen bestuursfuncties te geven. Ik zou graag aan beide kanten dezelfde democratische zuiverheid zien, maar ik zie ze niet."
Rousseau: "We zullen eens zien na de verkiezingen. U gaat niet met Vlaams Belang besturen?"
De Wever: "Zoals die partij nu bestaat? Nee, nooit, nergens."
Met wie wil PVDA besturen?
De eerste vraag is voor PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw. Met wie wil zijn partij besturen na de verkiezingen? “Het is geen scoop dat het makkelijker zal zijn om te onderhandelen met linkse partijen dan rechtse", zegt Hedebouw. "Het is ook met Vooruit dat wij onze eerste beleidservaring opdoen, in Zelzate en Borgerhout."
De Wever gebaart meteen richting Rousseau: u helpt hem het beleid in. De Vooruit-voorzitter reageert geprikkeld. Ideologisch wil hij natuurlijk liefst met linkse partijen samenwerken. Maar de stijl van PVDA, alsof Vooruit niks klaarspeelt voor de mensen, maakt samenwerken heel moeilijk, klinkt het.
Hedebouw: "Wij betogen effectief meer en organiseren meer petities. We willen het volk meer mee in de politiek. Maar het is niet omdat er tegenstellingen zijn, dat er geen discussie kan zijn om samen te werken." Hij richt zich tot Rousseau: "Spijtig dat u hier de vraag of we eventueel kunnen samenwerken meteen afblaft."
Tijd voor vragen uit de zaal
De stellingen zijn voorbij, het is tijd aan de goedgevulde aula om enkele vragen te stellen aan de partijvoorzitters.
Van Grieken: 'Waarom geen referenda op Vlaams niveau?'
Tom Van Grieken pleit voor meer directe democratie. "Waarom verkiezen we onze minister-president niet rechtstreeks? Waarom kunnen we geen referenda op Vlaams niveau organiseren?"
Bart De Wever kaatst dat voorstel meteen af: "Als je een referendum doet over kernenergie vlak na een kernramp als Fukushima, stemt iedereen meteen tegen. Vandaag is de meerderheid van de bevolking voor kernenergie. Complexe vraagstukken herleiden tot een ja-nee-vraag en op basis van het sentiment van de bevolking erover beslissen, noem ik geen democratie."
De N-VA-voorzitter erkent dat we in een particratie leven: "Maar je kunt niet zonder."
Hedebouw: 'De macht zit in de regering en de kabinetten'
De macht van het parlement is onbestaand, is Hedebouw zeker. "Er is helemaal geen macht in het parlement. Ik heb het acht jaar gezocht, maar niet gevonden. De macht zit in de regering en de kabinetten. De besluitvorming gebeurt in heel gesloten kringen waar de politieke en economische elite samenkomt. De politiek geeft zelf de macht uit handen."
Het PVDA-boegbeeld vindt onder meer dat de lobbying op kabinetten veel beter gecontroleerd moet worden. "Het lobbyregister moet veel strenger." Zo suggereert Hedebouw dat Engie Electrabel een veel te directe invloed heeft op het kabinet van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen).
Vierde stelling: is ons land een particratie?
De professoren leggen de voorzitters voor dat ons land een particratie is. Zo verlegt het debat zich nog eens, dit keer naar de macht van het parlement.
Rousseau: 'Dat ik niet meer volledig kan ontspannen op café, is mijn eigen keuze'
Voelt Rousseau zich aangesproken als het gaat over politici die te veel van hun privéleven tonen? "Als je van politici verwacht dat het robots zijn die geen fouten maken, dan moet je daar vooral op stemmen. Maar het is een beetje gemakkelijk om anderen te verwijten wel met sociale media bezig te zijn."
"En ja, ik heb meegedaan aan The Masked Singer, sommigen zijn misschien jaloers dat ze daar nooit voor gevraagd zijn. En van ons alle vier hier ga ik waarschijnlijk nog het meest op café. Dat ik daar dan niet meer volledig kan ontspannen, is een keuze die ik zelf gemaakt heb. Daar moet je geen medelijden mee hebben. Maar waar ik wel een probleem mee heb, is dat als ik dan in mijn vrije tijd even ontspan, niet eens meer zou mogen doen wat ik graag doe, want dat anders mijn hoofd in het groot in de media gepubliceerd wordt."
Van Grieken: 'Politici doen het zichzelf aan'
Ook Van Grieken vindt niet dat de politiek te hard is geworden. "Veel politici doen het zichzelf ook aan. Die pandapakken, konijnenpakken, als dragqueen verschijnen, en dan komen klagen dat ze u niet meer serieus nemen? Mijn moeder zegt altijd: als je de clown uithangt, dan denk je dat je werkt in een circus."
De Wever wuift die commentaar weg. "Ge moet af en toe eens zot doen. En trouwens: ik heb liever een dragqueen dan iemand die bij Gouden Dageraad (Griekse neonazistische partij, red.) of massamoordenaar Assad op de koffie gaat."
Hedebouw: 'Nee, ik vind de samenleving hard'
Is de politiek niet te hard? Raoul Hedebouw repliceert van niet: "Ik vind de samenleving hard. Maar ik probeer nooit agressief te zijn. Ik ben niet akkoord met politici die zeggen: ons leven is te hard. Ga een weekje werken bij Volvo hier in Gent, en stop dan met klagen."
Op zijn antwoord volgt luid applaus.
Beeld Photo News Derde stelling: is de politiek niet te hard?
Carl Devos legt de voorzitters een derde stelling voor. Hij stelt dat burgers politici vaak niet meer ernstig nemen, omdat het soms lijkt alsof er niet veel meer gebeurt dan ruzie maken. Veel mensen begrijpen niet dat Vlaamse partijen enerzijds hard zijn voor de PS, en toch ook hun toekomst na de verkiezingen in handen van die partij leggen. Ook verwijst hij naar politici als Valerie Van Peel: "Politiek lijkt te verworden tot een toxische activiteit." Is de politiek niet te hard?
De Wever: 'Noorden van dit land zal voorzet moeten geven'
De Wever bewandelt vertrouwde paden en ziet de oplossing voor het complexe België in een verregaande splitsing van bevoegdheden. "Ik hoor bij Hedebouw het verhaal van een huwelijk, een koppel dat uit elkaar groeit, een lat-relatie heeft. Hoe de geschiedenis van België in de lange twintigste eeuw ergens anders kan eindigen dan confederalisme, dat gaat mijn verstand te boven. Unitarisme? Waarom denken jullie dat dit land jaren geleden aan zijn splitsingsgeschiedenis is begonnen?"
"Het noorden zal een voorzet moeten geven voor de toekomst van dit land", zegt De Wever: "En dat is het confederalisme."
De Wever ziet naar eigen zeggen dat ook in Wallonië de geesten voor een communautaire omslag best al gerijpt zijn. Maar: "Dat zal niet door enthousiasme uit het zuiden van het land zijn, maar uit een onmogelijkheid om federaal nog iets te doen. Die onmogelijkheid zou er volgend jaar echt wel kunnen zijn. Dan ga je naar een Weimarrepubliek, of een Vijfde Republiek. Wat mij betreft: de Vijfde Republiek. Maar in de peilingen zie ik de Weimarkrachten almaar sterker worden.”
Rousseau: 'Evengoed transfers van West-Vlaanderen naar Antwerpen'
Rousseau houdt het midden tussen splitsen of alles herfederaliseren. Vlaanderen moet meer bevoegdheden krijgen, maar klimaat moet je federaal in handen kunnen houden. Ook de sociale zekerheid moet op het Belgisch niveau samengehouden worden. "Mijnheer De Wever, u hebt het graag over transfers, maar er zijn evengoed transfers van West-Vlaanderen naar Antwerpen, want in West-Vlaanderen wordt veel meer gewerkt dan in Antwerpen. Sorry, maar het is zo, dat zijn de cijfers."
Hedebouw: 'Bevoegdheden herfederaliseren'
PVDA-voorman Raoul Hedebouw is het daar vanzelfsprekend niet mee eens: "Het is evident dat we in een veel te complex land leven. Je kan dan splitsen, maar ik zie een andere oplossing. We zijn een land van 11 miljoen mensen met vier ministers van Mobiliteit. Klimaat: vier ministers! Stikstof staat niet te wachten aan de taalgrens, he. Laten we bepaalde bevoegdheden herfederaliseren. Ik voel dat er meer en meer partijen nadenken: is dat nu wel logisch, negen ministers voor Volksgezondheid?"
Van Grieken: 'Staatsvorming, geen staatshervorming'
Zou Tom Van Grieken bereid zijn tot een staatshervorming, in plaats van een splitsing van het land? "Eigenlijk niet, omdat je weet dat de aap altijd later uit de mouw komt. Vlamingen betalen voor elke staatshervorming met geld en grondgebied. België is zeker te complex, en bestaat uit twee democratieën. Dus hebben we een staatsvorming nodig, in plaats van een staatshervorming."
Tweede stelling gaat over confederalisme: is België te complex?
Professor Nicolas Bouteca legt een tweede stelling voor, die het confederalisme aanhaalt. België is een complex land, daar is zowat iedereen het over eens, maar wat willen de partijvoorzitters daaraan doen?
De Wever wil partijfinanciering niet aftoppen
Het debat verlegt zich naar de partijfinanciering. De Wever geeft toe: "Tel alles samen, dan krijgen wij inderdaad veel te veel geld." Maar de voorstellen van veel partijen om de financiering af te toppen, vindt hij niet fair: dat zijn de partijen die groot waren, die komen klagen nu ze niet meer de grootste zijn. "De enige manier om van die te hoge partijfinanciering af te raken, is door die niet meer te indexeren. Doe dat eens tien jaar."
Van Grieken: 'Bijna triestig dat ik hier de saaiste en rustige partij ben'
Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken krijgt het woord na het geruzie tussen Hedebouw en Rousseau. "Bijna triestig dat ik hier de saaiste en rustigste partij ben. How times are changing."
Op de vraag of er te veel partijen zijn, antwoordt Van Grieken: "Dat denk ik niet. Maar er zijn te veel politieke partijen in de Belgische regering. Al heeft dat niets te maken met aantal, maar cohesie. Ze hebben de gezondheidscrisis misbruikt om samen te hokken en een federale regering te vormen tegen de Vlamingen."
Eerste stelling: zijn er te veel partijen?
Carl Devos legt de voorzitters een eerste stelling voor: zijn er te veel partijen in ons land?
De Wever begint met een pleidooi om het aantal parlementsleden te verminderen en diept opnieuw zijn voorstel voor één brede centrumrechtse partij op. Rousseau dient hem van antwoord. "Ik heb een voorstel neergelegd in het Vlaams Parlement om het aantal parlementsleden te verminderen naar honderd. Ik heb het naar iedereen doorgestuurd, maar ik heb van u geen antwoord gekregen, he Raoul?"
Naast hem schudt Van Grieken heftig het hoofd: hij heeft niks ontvangen. "Kijk daar, nieuwe politiek. Iedereen moet samenwerken, maar niet met het Vlaams Belang."
Conner Rousseau en Tom Van Grieken.Beeld BELGA Hedebouw: 'Ik ben gewoon links. Het is niet mijn schuld dat alle anderen naar rechts opgeschoven zijn'
Het probleem in de politiek? "De eensgezindheid tussen de traditionele problemen," vindt Raoul Hedebouw. "Mensen langer laten werken? Ze knikken allemaal. Mensen vragen zich af: wat is nu nog het verschil tussen al die partijen?"
De kritiek dat zijn partij de uitersten van het politieke centrum bewandelt, wuift hij weg. “Ik ben niet extreem-links, ik ben gewoon links. Het is niet mijn schuld dat alle andere partijen naar rechts opgeschoven zijn.”
Die uitspraak komt Hedebouw op een flink applaus te staan - er zit in de zaal duidelijk een trouwe PVDA-aanhang.
Rousseau ergert zich aan de uitspraken van Hedebouw. "Dat plat gepraat is voor uw rekening en uw Comac-fans (studentenvereniging van PVDA, red.)."
Rousseau blijft terughoudend over recente incident
Het andere nieuwsitem van het moment: het incident met Conner Rousseau, en het pv dat opgesteld werd door de politie. Maar de Vooruit-voorzitter laat zich niet betrappen op commentaar. "Ik ga daar niet te veel over zeggen."
Hij zegt wel dat veel jongeren niet meer geloven in de politiek. "Waarom? Omdat politiek bezig is met dingen waar zij niet wakker van liggen. Sciencefiction, zoals Vlaamse onafhankelijkheid. Terwijl er grote tekorten zijn in het onderwijs. Of het constant nodig vinden om op de man te spelen. Ik heb al allerlei voorbereide quotes gezien in de media. Als je jongeren wil aanspreken - ik daag u uit om de nu al voorbereide quotes te lanceren. Doe het nu, dan kan ik zelf misschien ook eens lachen, en dan kunnen we nadien hopelijk overgaan naar de kern van het debat."
Eerste vraag meteen over stikstof: 'Zonder wetgevend kader is dat Russische roulette'
Het debat begint met het belangrijkste nieuwsitem van de dag: stikstof. De Raad van State liet zich maandag erg kritisch uit voor het stikstofdecreet dat N-VA en Open Vld hebben neergelegd in het Vlaams Parlement.
“De Raad van State heeft eigenlijk de meest strenge beoordeling opgesteld tot nu toe," zegt N-VA-voorzitter Bart De Wever. "Als je dat omzet in wetgeving is het moeilijk te zien hoe je de komende twee jaar nog een vergunning kan verlenen. Iedereen zal eens zijn vierkante meter moeten verlaten. Het parlement moet zijn verantwoordelijkheid nemen voor het behoud van de welvaart van het land."
De Wever suggereert onder meer grote nakende problemen voor de luchthaven van Zaventem. "Zonder wetgevend kader is dat Russische roulette spelen."
Carl Devos: 'Hij is er'
Onder de aanwezige partijvoorzitters ook Conner Rousseau. De Vooruit-voorzitter is de afgelopen weken aangeschoten wild. In Sint-Niklaas werd een pv opgesteld na een vermeend racistisch incident. Maar Carl Devos stelt het volle auditorium gerust: Rousseau heeft zijn kat niet gestuurd. "Hij is er."
Beeld ID/ Jonas Lampens Debat tussen partijvoorzitters begint om 10 uur
Een jaarlijkse traditie: professor politicologie Carl Devos geeft het woord aan politici zelf tijdens zijn openingscollege aan de UGent. Dit jaar belooft het debat tussen links en rechts te worden. De voorzitters van Vooruit (Conner Rousseau), PVDA (Raoul Hedebouw), N-VA (Bart De Wever) en Vlaams Belang (Tom Van Grieken) komen er over elkaar te staan.
Het debat begint om 10 uur.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
