Vlaamse regering hoopt gebrekkig stikstofdecreet nog te kunnen redden: ‘Grote impact dreigt op alle Vlamingen’

De lijdensweg van de Vlaamse regering in het stikstofdossier is nog lang niet voorbij. Zoveel is zeker na het bijzonder strenge oordeel van de Raad van State over het stikstofdecreet zoals dat momenteel voorligt in het Vlaams Parlement. In zijn advies uit het rechtsorgaan grote twijfels over de robuustheid van het toekomstige vergunningenbeleid rond stikstof. Meteen is de vraag of het hele decreet niet in de vuilnismand moet.

Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) wil hier voorlopig niets van weten. Sinds 2021 al zoekt zijn regering naar een nieuwe juridische basis voor het Vlaamse vergunningenbeleid rond stikstof. Hij weigert nu, met de eindmeet stilaan in zicht, alsnog terug te keren naar start. Zijn vrees, en die van heel N-VA, is dat de economie dan voor jaren op slot gaat. Er is de veelbesproken vergunning van het chemiebedrijf Ineos. Maar ook andere havenbedrijven en de nationale luchthaven in Zaventem dreigen straks in de problemen te komen.

“Dit advies stemt tot nederigheid en verantwoordelijkheid”, aldus Jambon dinsdagmiddag, na een spoedbijeenkomst van de Vlaamse ministerraad. “Het toont aan dat, gelet op de complexiteit, het grote gelijk in dit dossier niet bestaat. Dit advies dreigt grote impact te hebben op de activiteiten van alle Vlamingen, gaande van de gewone burger tot de grootste industrieel. We nemen dus onze verantwoordelijkheid op om hiermee aan de slag te gaan.”

Concreet is binnen de regering afgesproken om het advies van de Raad van State over het huidige stikstofdecreet eerst grondig door te lichten. Daarna zal een reddingspoging worden ondernomen. Jambon: “Een jurist van het Vlaams overheidsdepartement Omgeving zal een inventaris van de opmerkingen van de Raad van State maken. Die gaat daarover samen zitten met drie externe juristen, die ook pistes van oplossingen zullen uitwerken. Later zullen we hun voorstellen bespreken met een gemengde groep van regeringsvertegenwoordigers en parlementsleden, om zo tot een gedragen oplossing te komen.” Een timing voor al dat werk is er voorlopig niet.

Op slot

Binnen N-VA denkt men dat het mogelijk moet zijn om het stikstofdecreet alsnog te redden, met waar nodig verduidelijkingen én verstrengingen. In de lezing van de Vlaams-nationalisten wijst de Raad van State namelijk vooral op het gebrek aan onderbouwde plannen rond de beloofde verlaging van de Vlaamse stikstofuitstoot tegen 2030. Door dat probleem is het volgens de Raad van State nu bijvoorbeeld niet mogelijk om landbouwbedrijven en fabrieken met een beperkte stikstofuitstoot vrij te stellen van een langere vergunningsaanvraag, luidt het.

“De Raad van State heeft een heleboel opmerkingen, maar stilstaan heeft geen zin. We gaan Vlaanderen niet op slot doen”, zegt minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). “Voor mij is de belangrijkste boodschap dat we verder moeten. Dat pappen en nathouden niet meer kan.”

Bij cd&v wordt een heel andere lezing gegeven aan het advies van de Raad van State. De christendemocraten oordelen dat het rechtsorgaan de hoekstenen onder het toekomstige vergunningenbeleid rond stikstof een voor een onderuit haalt. “Iets waar wij al veel langer – al jaren – voor waarschuwen. Maar men heeft ons nooit ernstig genomen”, klinkt het. Volgens bronnen binnen cd&v zit de Vlaamse regering hopeloos vast op het verkeerde denkspoor. Er moet bijvoorbeeld definitief afgestapt worden van het idee van vrijstellingen voor landbouwbedrijven en fabrieken met een beperkte stikstofuitstoot. Voor de christendemocraten zijn die vrijstellingen al langer een doorn in het oog, omdat ze veel minder soepel zijn voor de boeren.

Liberalen

N-VA en cd&v staan al jaren lijnrecht tegenover elkaar in het stikstofdossier. Het is daarom uitkijken naar de houding van Open Vld, de derde partij binnen de coalitie. In het verleden heeft de liberale partijtop vaak de kant van de Vlaams-nationalisten gekozen in de discussies rond stikstof. Ook daar is men erg gevoelig voor de druk vanuit de bedrijfswereld. Tegelijk uiten de liberale parlementsleden Gwendolyn Rutten en Bart Van Hulle in het Vlaams Parlement al langer forse kritiek op de moeizame Vlaamse behandeling van het stikstofdossier.

Op het hoofdkwartier van Open Vld wordt dinsdag benadrukt dat er “snel een waterdichte oplossing nodig is”. Maar voor Van Hulle is het duidelijk: die oplossing zal er niet komen met het huidige stikstofdecreet. Nu willens nillens doorzetten met deze tekst is onzinnig. Zo riskeert de Vlaamse regering om straks, na de goedkeuring ervan in het Vlaams Parlement, alsnog teruggefloten te worden door het Grondwettelijk Hof. Dan is het helemaal chaos troef. “Ik ben eigenlijk kwaad. Wie het advies van de Raad van State leest, ziet daarin een oplijsting van de probleempunten die Gwendolyn en ik al jaren aankaarten. Het gaat dan onder meer over de veelbesproken lijst met piekbelasters (bedrijven waarvan de stikstofuitstoot heel zwaar doorweegt op nabijgelegen natuur, JVH). Maar er is nog zoveel meer. Dit advies is vernietigend.”

Dat is ook het oordeel van de Boerenbond. Bij monde van voorzitter Lode Ceyssens pleit de boerenorganisatie voor een tabula rasa in het stikstofdossier. “Dit is niet op te lossen met wat lapwerk. Men moet van op de grond een nieuw decreet bouwen, samen de hele aanpak herdenken, met betrokkenheid van alle belanghebbenden.”