België dreigt 723 miljoen euro aan Europees geld mis te lopen, waarschuwt Europese Rekenkamer

De Europese Unie had in de meerjarenbegroting van 2014 tot 2020 bijna 500 miljard euro gereserveerd om de economieën van de lidstaten te versterken. Dat kon onder meer via fondsen voor de landbouw, kmo's en initiatieven om de werkgelegenheid te bevorderen.

Bijna drie jaar na het verstrijken van die meerjarenbegroting is 20 procent van dat geld echter nog niet gebruikt. Onder meer ons land heeft nog een kwart van het toegewezen budget niet aangevraagd, goed voor een bedrag van 723 miljoen euro. Als dat niet voor het einde van het jaar gebeurt, gaat het geld onherroepelijk verloren.

Het is niet de eerste keer dat ons land dit overkomt. "Al sinds ik hier in 2018 werk, moet ik vaststellen dat België enorme problemen heeft met het benutten van Europese fondsen", zegt Annemie Turtelboom, die voor ons land in de Rekenkamer zit.

De onbenutte fondsen zijn echter niet het voornaamste probleem. In zijn jaarverslag is de Europese Rekenkamer vooral bijzonder kritisch voor de uitgaven van de Europese Unie. Op een totaal van 196 miljard euro bevatten die vorig jaar 4,2 procent fouten. Dat wil zeggen dat uit controle blijkt dat dat geld niet correct besteed is.

Turtelboom geeft het voorbeeld van een landbouwer die in Italië geld kreeg om citrusbomen aan te leggen. "In de praktijk zagen we dat er niets gebeurd was. Het gebied was niet landbouwklaar gemaakt en er hadden nooit bomen gestaan. Dus dat geld is niet gebruikt voor de doelstellingen waarvoor het bedoeld was."

Hetzelfde zagen ze in Slovakije, waar een overheidsinstantie geld kreeg om een energetische renovatie te doen. "We stelden vast dat er een renovatie gebeurd was, maar geen energetische. Dat is een oneigenlijk gebruik van Europese middelen."

Wat de Rekenkamer vooral zorgen baart, is dat het aantal fouten jaar na jaar toeneemt. De toename vorig jaar was aanzienlijk: van 3 procent naar 4,2 procent, de grootste foutenmarge sinds 2014. Daarom oordeelt de Rekenkamer al voor het vierde jaar op een rij "afkeurend" over de Europese uitgaven, volgens Turtelboom een duidelijk alarmsignaal.

"Bovendien stellen we vast dat we ondertussen tweederde van de Europese begroting moeten beschouwen als 'hoogrisicobegroting'. Dat betekent dat er een steeds groter risico is op fouten."

Dat betekent niet dat er ook in al die gevallen sprake is van fraude, benadrukt ze. In veel gevallen gaat het ook gewoon om administratieve fouten, zoals onvolledige dossiers of niet-ingediende documenten.

In totaal gaf de Europese Rekenkamer uit de dossiers die het controleerde 14 klachten door aan de Europese antifraudedienst OLAF, die voorlopig 2 onderzoeken opende. Er werden ook 6 van die gevallen gerapporteerd aan het Europees Openbaar Ministerie, dat al 3 onderzoeken instelde.

Het rapport van de Europese Rekenkamer bevestigt dat er te weinig toezicht is op de uitgaven die de Europese Unie doet, zegt Johan Van Overtveldt (N-VA) die de Commissie Begroting van het Europees Parlement voorzit. "Dat is iets wat ik al langer aankaart, maar het probleem is dat een politieke meerderheid geen grondigere controle wil."

"Tweederde van de Europese begroting zijn fondsen die bestemd zijn voor landbouw en sociaaleconomische cohesie. Diegene die daar vooral van genieten, zijn een groep van landen die elkaar continu indekken. Zij hebben een soort van stilzwijgende coalitie gesloten om niet al te nauw te kijken naar die uitgaven", aldus Van Overtveldt.

Bovendien vreest hij dat het oneigenlijk gebruik alleen nog zal toenemen. "We zien dat er steeds meer middelen besteed worden buiten de normale begroting, waar wij zelfs geen toezicht meer op kunnen houden. En als je de kat bij de melk zet, dan weet je dat die zal worden gelekt."

Ook volgens Turtelboom is er meer toezicht nodig. "De Europese Commissie maakt veel geld vrij om te digitaliseren, te vergroenen en de economieën van de lidstaten veerkrachtiger te maken. Het is dan ook wel de bedoeling dat die budgetten daarvoor gebruikt worden en niet voor andere zaken."