Laatste moment voor Vivaldi om zich te bewijzen: federale ministers dit weekend op zoek naar begrotingsakkoord

De Croo vloog gisteren vanuit Spanje terug naar Brussel om aan de onderhandelingstafel aan te schuiven. Op de Europese top in Granada besprak hij met andere staatshoofden de strategie van de EU de komende jaren. In de Wetstraat staat de begroting voor volgend jaar op de planning. "Een van de laatste belangrijke momenten voor Vivaldi", klinkt het binnen de regering. Op enkele maanden van de verkiezingen beslissen de ministers voor een laatste keer waarop ze besparen en waarin ze investeren. 

"Dit is eigenlijk de laatste kans om een goede indruk te maken voor Vivaldi", zegt politiek journalist Ivan De Vadder. "Het wordt heel moeilijk om hierna nog iets voor elkaar te krijgen. Er zijn nog maar een paar maanden, vanaf januari zal de campagne voor de verkiezingen in juni onvermijdelijk van start gaan."

Al blijft de vraag hoeveel ruimte ze hebben, of nemen, voor nieuw beleid. Het begrotingstekort van de federale overheid bedraagt 18,5 miljard euro. Om te voldoen aan de Europese regels moet er in totaal 818 miljoen euro bespaard worden, eerder spraken de partijen af om tot 1,2 miljard euro te besparen. De regering is verdeeld over hoeveel ze precies wil besparen en of er dus ruimte is voor extra investeringen. Tijdens de voorbereidende gesprekken zijn daarover nog geen knopen doorgehakt. 

Aan andere voorstellen geen gebrek tijdens die gesprekken. De groenen en socialisten hopen vooral via belastingen geld in het laatje te brengen. Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) pleitte er in "De ochtend" al voor de vliegtaks te verhogen. De regering voerde die vorig jaar in. Voor vluchten van minder dan 500 kilometer betaal je nu 10 euro bovenop je ticket. "In buurlanden ligt die taks tot zes keer hoger, dat kan dus opgetrokken worden", klinkt het. Volgens Groen zou die verhoging 200 miljoen euro aan extra inkomsten opleveren voor de overheid.

De socialisten hebben hun pijlen op de banken gericht. PS en Vooruit ijverden er eerder al voor om hen te verplichten meer rente te geven aan de spaarder. Nu ligt een overwinstbelasting op tafel. Ze willen dat banken extra belastingen moeten betalen wanneer hun winsten – die dit jaar recordhoogtes bereiken - veel hoger zijn dan gewoonlijk. 

Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) denkt dat zo’n belasting net een negatieve impact heeft op de klanten. Het geld dat de banken extra zullen moeten afstaan aan de overheid kan niet meer naar de klant vloeien via bijvoorbeeld een renteverhoging op het spaarboekje, zegt Van Peteghem. "Maar dat is naïef", klinkt het bij de socialisten. "Die winst vloeit nu ook niet naar de klanten, maar naar de aandeelhouders." Bij de christendemocraten kijken ze eerder naar een hervorming van de effectentaks om meer inkomsten te genereren. Hoe meer mensen verdienen via aandelen, hoe hoger de belastingen erop zouden worden, stellen ze voor. 

Komen sommige maatregelen uit de mislukte fiscale hervorming dan toch terug? "Je ziet dat ze een beetje aan cherry picking doen. Sommige dingen die toen op tafel lagen, zijn nu weer het onderwerp van onderhandelingen. Alleen kan je met een begrotingsoefening nooit die mislukking gaan rechtzetten. De hervorming moest een totaalpakket worden dat goed in evenwicht was. Het hele belastingssysteem hervormen, dat kan nu niet", zegt De Vadder. 

"Onze linkse collega’s hebben een eindeloze fantasie als het gaat over nieuwe belastingen, maar ze zwijgen als het gaat over besparingen", zei de liberale minister voor Middenstand David Clarinval (MR) gisteren in de Franstalige krant Le Soir. 

Voor die besparingen kijken de liberalen voornamelijk naar de sociale zekerheid. Volgens Clarinval valt er op de uitgaven te besparen door in te zetten op de strijd tegen sociale fraude en terugkeer naar het werk voor langdurig zieke mensen effectiever te maken. Hogere belastingen gaat hij tegenhouden, benadrukt Clarinval vanmorgen bij de start van de vergadering.

Wat betreft de arbeidsmarkt pleit Open VLD, net als tijdens de Vlaamse begrotingsonderhandelingen, om het systeem van de flexijobs uit te breiden. Bij de linkse regeringspartners klinkt het dat zo een uitbreiding wel bespreekbaar is, maar voor een beperkt aantal sectoren en zeker niet voor het onderwijs. 

"Gezien de situatie van de begroting is het voor de federale regering eigenlijk uitgesloten om cadeaus uit te delen aan burgers en bepaalde sectoren zoals de Vlaamse regering dat twee weken geleden heeft gedaan", denkt De Vadder. De Vlaamse regering kwam met een premie voor elektrische wagens van 5.000 euro en verhoogde de jobbonus. "De ambitie van de federale regering is in de eerste plaats om de mensen niet te veel te raken."

Bepaalde uitgaven staan hoe dan ook al vast. De regering moet geld vrijmaken om extra plaatsen voor asielzoekers te creëren in haar strijd tegen de opvangcrisis en er is een investering nodig voor de ondersteuning van Oekraïense vluchtelingen. 

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) legde ook een verlanglijstje met investeringen op tafel. Ze wil extra geld voor de Civiele Bescherming en de noodcentrales. Ook de veiligheid rond stations moet voor haar worden aangepakt met bijkomende middelen, net als de strijd tegen de georganiseerde misdaad. Bij de coalitiepartners is te horen dat investeringen eerlijk verdeeld moeten worden tussen de partijen en beleidsdomeinen.  

"De Croo heeft na de mislukte fiscale hervorming in de zomer mea culpa geslagen met een grote advertentie in de kranten", legt De Vadder uit. "Hij zei daarin dat partijen beter moeten samenwerken. Nu is het moment om dat te bewijzen. Hij beseft dat na drie jaar Vivaldi een laatste indruk belangrijk is."

"Het ideale scenario voor de federale regering is dat ze relatief makkelijk tot een akkoord komen waarmee ze kunnen tonen dat ze werken aan het begrotingstekort, maar de mensen niet te veel raken in hun portefeuille, terwijl de Vlaamse regering de komende maanden worstelt met het stikstofdebat", concludeert De Vadder.