Volksraadpleging over betaalbaar wonen in Gent: dagen er genoeg stemmers op?

In Gent zijn deze voormiddag op 58 locaties in de stad en deelgemeenten stembureaus open waar inwoners zich kunnen uitspreken over twee stellingen in een volksraadpleging over betaalbaar wonen. De actiegroep 'Te Duur' dwong de raadpleging af door voldoende handtekeningen te verzamelen. De groep vindt de stad iets moet doen om de woningprijzen in Gent betaalbaar te houden. Er is geen opkomstplicht voor de volksraadpleging, stemmen moet dus niet maar kan wel voor alle inwoners vanaf 16 jaar. 

Gentenaars die gaan stemmen, krijgen twee vragen voorgelegd:

• Gemeentelijk publiek vastgoed mag niet geprivatiseerd worden. Bent u akkoord?
• Moet de stad een bank van publieke gronden oprichten om 40 procent sociaal wonen te realiseren?

Voor de actiegroep, die oproept om twee keer 'ja' te antwoorden, is het helder. Ze stellen dat er geen vastgoed van de stad verkocht mag worden aan projectontwikkelaars of private eigenaars. Ze vinden dat de gebouwen gebruikt moeten worden voor 'publieke functies'. Het kan gaan om bijvoorbeeld sociaal wonen of een buurtfunctie. De stad deelt die visie niet. Ze verwijst bijvoorbeeld naar de tuinuitbreiding van mensen die er soms enkel kan komen door patrimonium te verkopen, of naar panden die in heel slechte staat zijn en daardoor heel erg duur zijn om te renoveren. 

De andere vraag, over de publieke gronden, vindt meer politiek draagvlak. De actievoerders pleiten ervoor dat de stad een soort databank aanlegt van gronden die voorbehouden worden voor sociaal wonen. Het stadsbestuur is dat idee genegen, al verschillen de visies binnen de meerderheidspartijen wel over een concrete invulling. De stad wijst ook naar Vlaanderen en pleit dat ook daar meer geld vrijgemaakt wordt voor investeringen in sociale woningen. Gent voorzag deze bestuursperiode zelf 90 miljoen in de renovatie van oude sociale woningen en de bouw van nieuwe. 

De actiegroep roept op om op beide vragen 'ja' te antwoorden. Ze stellen dat beide maatregelen ervoor zouden kunnen zorgen dat het wonen in de stad betaalbaarder wordt. Daar is bij de lokale politiek minder eensgezindheid over. De meerderheidspartijen (Groen, Open VLD, Vooruit, CD&V) roepen niet op om te gaan stemmen, maar geven wel stemadvies. Ze stellen dat de eerste vraag met 'nee' beantwoord moet worden, en de tweede met 'ja’. Oppositiepartijen PVDA en Vlaams Belang roepen wel op om te gaan stemmen en twee keer een positief antwoord te geven. N-VA vindt de raadpleging onnodig, maar stelt dat het inhoudelijk twee keer negatief zou antwoorden op de vragen. 

Los van de politiek, is ook het middenveld en de gewone Gentenaar er nog niet uit. Er zijn sociale organisaties die oproepen om te gaan stemmen en voor 'ja' te kiezen. Ondernemerskoepel VOKA noemt de volksbevraging dan weer onzinnig en vraagt om niet mee te doen. De koepel vreest dat de maatregelen de prijzen net zullen opdrijven. "We moeten nadenken over andere woonvormen en meer hoogbouw", klinkt het daar. 

Het is koffiedik kijken of de volksraadpleging voldoende mensen op de been zal brengen en geldig zal zijn. Zelfs als dat lukt, is de impact moeilijk in te schatten. De actiegroep hoopt het thema wonen hoog op de politieke agenda te zetten in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. Onder meer de complexiteit van de vragen lijkt dat in de weg te staan. Het stadsbestuur blokte een langer debat over het thema eerder ook af. Snelle bijsturingen komen er niet in het huidige beleid, de meerderheidspartijen in Gent zitten al in verkiezingsmodus en zullen de ingeslagen koers nu niet meer veranderen. 

De raadpleging is pas geldig als 10 procent van de inwoners van Gent komt stemmen, dat betekent dat zeker 26.700 Gentenaars boven de 16 naar een stembureau moet trekken. Stemmen gebeurt in Gent nog altijd op papier. De bureaus sluiten om 13 uur. De stembussen gaan dan verzegeld naar het centrale telbureau. Daar wordt het aantal stemmers van alle bussen opgeteld. Als dat lager ligt dan 26.700, dan is de volksraadpleging ongeldig en wordt er niet gestart met de echte telling. Als er meer stemmen zijn, zal gekeken worden hoeveel mensen positief en negatief antwoordden op de vragen. De stad verwacht de resultaten dan tussen 16 en 18 uur.  

Om het hele proces praktisch in goede banen te leiden heeft de stad, samen met de rechtbank, bijna 800 Gentenaars opgetrommeld. Het gros moet in de voormiddag in een stembureau zitten. De mensen die opgeroepen worden als bijzitter moeten opdagen, als ze dat niet doen riskeren ze een boete. In enkele stembureaus lijkt het moeizaam te lopen om voldoende mensen te vinden. Daar kunnen vroege stemmers eventueel ingezet worden om bij te springen. In de namiddag zijn er ook 160 mensen die moeten opdagen, als er niet tot een telling over wordt gegaan dan mogen zij snel naar huis. De hele organisatie verschilt in weinig van een gewone verkiezing, al zijn er iets minder stem- en telbureaus. De organisatie van de volksraadpleging kost de stad ongeveer 1 miljoen euro.