EU buigt zich over financiële steun aan Palestijnen, na tegenstrijdige communicatie: "Vermijden dat geld bij Hamas terechtkomt"

De Europese ministers van Buitenlandse Zaken komen vandaag in spoed bijeen om de situatie in Israël en de bredere regio te bespreken. Dat heeft Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid van de EU, gisteren aangekondigd.

In naam van de 27 lidstaten riep hij op tot een onmiddellijke stopzetting van "de zinloze aanvallen en dit zinloze geweld, die de spanningen ter plaatse alleen maar verder zullen doen toenemen en het streven van het Palestijnse volk naar vrede ernstig zullen ondermijnen".

De vergadering zal plaatsvinden in Oman, waar Borrell en verschillende Buitenlandministers, onder wie onze minister Hadja Lahbib (MR), samen zijn voor een ministeriële bijeenkomst tussen de EU en de Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten. De EU-ministers die niet naar Oman afgereisd zijn, sluiten digitaal aan bij de bijzondere bijeenkomst.

Een van de gespreksonderwerpen tijdens de zitting wordt ongetwijfeld de Europese financiële steun aan de Palestijnen. Want daarover kwamen gisteren verschillende tegenstrijdige berichten binnen.

Eerst was er de tweet van Europees commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking, Oliver Varhelyi. Hij kondigde aan dat de bijna 700 miljoen euro die de EU vrijmaakt voor de Palestijnse Autoriteit geblokkeerd wordt.

Een bericht dat enkele uren later werd tegengesproken door de Europese commissaris voor crisisbeheer. "Alle humanitaire steun van de EU aan de Palestijnen zal worden verdergezet", tweet Janez Lenarcic. 

In een officieel persbericht probeert de Europese Commissie duidelijkheid te  scheppen. "De financiële steun aan de Palestijnen zal spoedig onder de loep genomen worden", luidt het compromis. 

De EU heeft twee vormen van financiële steun aan de Palestijnen, verduidelijkt professor Europees recht Peter Van Elsuwege (UGent) in "De ochtend" op Radio 1. "Enerzijds is er een bedrag van zo'n 700 miljoen euro aan ontwikkelingssteun voorzien in de meerjarenbegroting en anderzijds is er ook nog 25 miljoen euro voor specifieke humanitaire noodhulp."

"Het feit dat er geen onderscheid werd gemaakt tussen die twee vormen van financiële steun lag gisteren mee aan de basis van de miscommunicatie en heeft geleid tot heel wat ongenoegen", aldus Van Elsuwege. 

De Europese Commissie bevestigt dat vandaag tijdens de dagelijkse persbriefing. "De boodschap van commissaris Varhelyi ging niet over humanitaire hulp", aldus woordvoerder Eric Mamer. "Die betreft voedsel, water, medische ondersteuning... en wordt altijd bedeeld via partnerorganisaties, nooit via overheden. Zo lang wij partners op het terrein hebben die die humanitaire hulp kunnen geven, blijven wij die toekennen."

Professor Van Elsuwege licht in "De ochtend" ook toe dat een individuele eurocommissaris niet kan beslissen dat ontwikkelingssteun aan een bepaald land zomaar wordt opgeschort zonder eerst de EU-lidstaten te raadplegen. "Er is wel een spoedprocedure voorzien voor een snelle herziening", voegt hij eraan toe.

Het is die procedure die nu wordt opgestart. "Het doel van deze herziening is ervoor zorgen dat geen enkele EU-financiering indirect een terroristische organisatie in staat stelt om aanvallen tegen Israël uit te voeren", luidt het persbericht. Lees: de EU wil vermijden dat het geld in handen komt van Hamas en dat het op die manier terroristische daden zou financieren.

Zo'n herziening is niet ongebruikelijk, benadrukt Van Elsuwege. "In de Europese wetgeving is voorzien dat steun aan bepaalde landen kan herzien worden in tijden van crisis of oorlog."

Of dat nu ook effectief zal gebeuren en hoe die herziening er precies zal uitzien, weten we nog niet. Deze namiddag, aansluitend op de spoedzitting van vandaag, zou normaal gezien een persconferentie moeten volgen. Hopelijk is de communicatie over de ontwikkelingshulp en humanitaire hulp aan de Palestijnen dan iets helderder dan gisteren. 

Het standpunt van verschillende lidstaten werd door de tweet van Varheliy snel duidelijk. Onder meer Spanje, Ierland, Luxemburg en Frankrijk hadden hevige kritiek, maar landen als Duitsland en Oostenrijk kondigden net aan dat ook zij hun steun aan de Palestijnen zouden herzien of zelfs volledig stopzetten. 

Belgisch staatssecretaris Caroline Gennez zei dat België zijn humanitaire hulp niet zal stopzetten. Die staken "draagt niet bij tot een duurzame vrede in Israël en Palestina", klonk het. Een beslissing die wordt toegejuicht door Oxfam België dat er bij de internationale gemeenschap om niet deel te nemen aan de "collectieve bestraffing van Palestijnen". 

Wouter De Vriendt, Kamerlid voor Groen, sluit zich in "De ochtend" aan bij dat standpunt. Hij geeft twee redenen waarom het stopzetten van humanitaire hulp voor hem niet aan de orde is. "De Gazastrook is een klein gebied met meer dan 2 miljoen inwoners, onder wie een half miljoen kinderen, die afhankelijk zijn van die humanitaire hulp. Zonder die steun hebben de onschuldige burgers geen toegang meer tot voedsel, water, brandstof of stroom."

Maar ook op politiek vlak is het volgens De Vriendt niet verstandig om steun aan de Palestijnen stop te zetten. Daardoor verzwak je net de concurrentiële positie van de Palestijnse autoriteiten ten opzichte van de extremistische Hamas-groepering, is zijn redenering.