Lek in pijpleiding tussen Finland en Estland mogelijk sabotage: Europese gasprijzen stijgen 10 procent

In de bewuste onderzeese leiding in de Baltische Zee trad zaterdagnacht onverwacht drukverlies op, in Finse wateren. Zowel Finland als Estland startten meteen een onderzoek. “Het is waarschijnlijk dat de schade aan de gasleiding en de telecomkabel het gevolg is van activiteit van buitenaf”, zei Sauli Niinistö. Hij benadrukte dat het nog onduidelijk is wat de oorzaak is van het lek. Finland en Estland doen nog onderzoek naar de zaak.

De Finse regering gaf dinsdagnamiddag een persconferentie met meer details. Volgens Fins premier Petteri Orpo kan de schade niet ontstaan zijn door normaal gebruik of drukschommelingen. “Waarschijnlijk is de schade het gevolg van externe activiteiten”, bevestigde Orpo wat de Finse president Niinistö ook al zei.

In de tabloid Iltalehti worden bronnen binnen de diplomatie en de veiligheidsdiensten geciteerd die zeggen dat regering en het leger Russische betrokkenheid vermoeden. Volgens Finse en Estse seismologen is nabij de pijplijn geen seismische activiteit geregistreerd die wees op een ontploffing.

Op de vraag of Rusland achter de feiten zou kunnen zitten, wilde Orpo niet ingaan. “Het is belangrijk dat de zaak grondig wordt onderzocht en dat er in dit stadium niet te verregaande conclusies worden getrokken.”

Orpo zei ook de afgelopen drie dagen in contact te hebben gestaan met de Estse premier Kaja Kallas. “We zijn lid van de NAVO en de EU en we blijven met hen overleggen. Met Estland is er al contact geweest en ik ben van plan dat ook te doen met Zweden”, aldus Orpo.

De Finse president heeft ook contact gehad met secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de NAVO. Die verklaarde op X, het voormalige Twitter, dat het bondgenootschap klaar staat om steun te verlenen en informatie te delen.

Behalve het lek in de onderzeese gaspijpleiding - in Finse wateren - werd maandagochtend ook duidelijke schade vastgesteld aan een datakabel, aldus de Finse grenswacht op de persconferentie. Omdat die kabel zich in Estse wateren bevindt, leiden de autoriteiten van Estland dat onderzoek.

“Ondanks de schade aan de datakabel werken de communicatiediensten en breedbandverbindingen in Finland normaal”, zei Traficom, het Finse agentschap voor transport en communicatie. “Bij Traficom kregen we zondag informatie over de kapotte zeekabel. Volgens de normale procedure werd overgeschakeld op een back-upverbinding.”

Het Finse national onderzoeksbureau KRP voert een technisch onderzoek uit in de omgeving van het lek. “We onderzoeken de chronologie van de twee gebeurtenissen (het lek en de schade aan de datakabel, red.) om te weten te komen of er een verband is.” Ook het KRP waagt zich niet aan speculaties over mogelijke verantwoordelijken.

De berichten doen denken aan de explosies bij de Nord Stream-gaspijpleidingen vorig jaar. Het is nog altijd niet opgehelderd wie daarachter zat. De Nord Stream-leidingen verbinden Rusland met Duitsland, maar de enige van de twee in gebruik genomen leidingen was op het moment van de explosies al dichtgedraaid door de Russen.

Finland gebruikt relatief weinig aardgas. Het is goed voor ongeveer 5 procent van het totale energieverbruik van het land. De beschadigde gaspijpleiding tussen Estland en Finland was sinds begin 2020 in gebruik. Sinds vorig jaar is het de enige pijpleiding waarmee Finland gas kan importeren, want het Russische staatsgasbedrijf Gazprom stopte de gasleveringen vorig jaar. Dat gebeurde omdat Finland weigerde gas af te rekenen in roebels, een eis die het Kremlin stelde aan “onvriendelijke” staten die Oekraïne steunen in de oorlog met Rusland.

De Finse gasnetbeheerder Gasgrid noemde de situatie op het energienetwerk stabiel. Dat is mogelijk dankzij de import van vloeibaar gemaakt aardgas (lng) via een drijvende terminal bij Inko in het zuiden van het land.

Door het escalerend geweld tussen Israël en de Palestijnse terreurgroepering Hamas is de gasprijs dinsdag verder gestegen tot het hoogste niveau in vier maanden. Energiebedrijf Chevron sloot op verzoek van de Israëlische regering al een gasveld. Het nieuws van mogelijke sabotage van de gaspijpleiding tussen Finland en Estland stuurde de gasprijs later op de dag verder de hoogte in.

De Europese gasprijzen stegen dinsdag in de namiddag ruim 10 procent. Ook op de Amsterdamse gasbeurs - maatgevend voor Europa - steeg de gasprijs tot bijna 50 euro per megawattuur. Het gaat om een stijging met 12 procent. Maandag was de gasprijs op die beurs ook al met bijna 15 procent gestegen.

Ondanks dat de Europese gasvoorraden voor de winter bijna volledig vol zitten en de industriële vraag naar gas nog altijd ver onder het historische gemiddelde ligt, blijft de Europese gasprijs extreem gevoelig voor veranderingen in het aanbod. Dat komt doordat de Russische gasleveringen aan Europa sinds vorig jaar bijna volledig zijn weggevallen en dienen te worden aangevuld met de import van lng (vloeibaar gemaakt aardgas, red.) uit andere delen van de wereld.

Zo ging de gasprijs vorige week ook al omhoog, nadat personeel in Australische lng-fabrieken had aangekondigd het werk opnieuw neer te leggen om onder meer een hoger loon af te dwingen. Afgelopen weekend werd dan een lek ontdekt in een gaspijpleiding tussen Finland en Estland.

Intussen laten weersvoorspellingen zien dat de temperaturen in Noordwest-Europa vanaf volgende week waarschijnlijk zullen dalen, waardoor meer mensen de verwarming zullen aanzetten. Daarnaast waarschuwde het Internationaal Energie Agentschap (IEA) dat de lage industriële vraag naar gas en de grote voorraden nog steeds geen garantie zijn voor stabiele prijzen tijdens het stookseizoen. “Het risico van prijsvolatiliteit, vooral in het geval van een koude winter, is reden tot zorg”, aldus het IEA.