AI ontdekt borstkanker vaker en sneller dan radiologen: “Goede samenwerking kan levens redden”

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Maar liefst 1 op de 9 vrouwen krijgt de ziekte en jaarlijks sterven zo'n 2.280 landgenotes aan de gevolgen ervan. Preventief onderzoek is cruciaal voor een succesvolle behandeling. Dat heeft geleid tot het bevolkingsonderzoek borstkanker, waarbij vrouwen tussen de 50 en 69 jaar worden aangespoord om zich tweejaarlijks te laten screenen.

Het controleren van borstscans (mammogrammen) door radiologen vergt véél tijd en geld. Daarom zijn de resultaten van het Zweedse onderzoek rond kunstmatige intelligentie, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Oncology, veelbelovend. Er wordt binnen de radiologie al gebruikgemaakt van AI, maar nog niet bij het nemen van beslissingen. De nieuwe AI-software die nu onderzocht werd is gemaakt door het Nederlandse bedrijf ScreenPoint, en is getraind om borstkanker op mammogrammen te signaleren.

Aan het baanbrekende onderzoek deden ruim 80.000 vrouwen mee. De helft van hun scans werd bekeken door twee radiologen. De andere helft werd beoordeeld door het AI-programma. Het resultaat? Kunstmatige intelligentie ontdekt borstkanker vaker dan artsen, constateert minder valse positieven en halveert de werklast. Per duizend vrouwen wordt borstkanker één keer vaker ontdekt. Dat lijkt weinig, maar jaarlijks zou dit in België alleen al om honderden vrouwen gaan, die anders mogelijk een verkeerde diagnose zouden hebben gekregen.

“Vooral de combinatie van het vaker en sneller ontdekken van borstkanker zonder extra valse positieve meldingen is interessant”, zegt Egge van de Poel, expert op het gebied van big data in de gezondheidszorg. “Dat neemt niet weg dat het werk van radiologen waardevol is én blijft. De grootste belofte ligt in een goede samenwerking tussen de radioloog en AI.” Dat kan niet-praktiserend radioloog en AI-expert Sietske Rozie beamen. “Daarbij hoort de focus te liggen op de bewustwording van de arts in het maken van medische beslissingen met behulp van feedback vanuit AI.”

Gezien de stijgende kosten in combinatie met de stijgende hoeveelheid radiologische onderzoeken die radiologen moeten beoordelen, is het niet mogelijk om altijd voldoende radiologen beschikbaar te hebben voor het checken van de screenings. Door dit ‘tekort’ aan radiologen én de vergrijzing kampt de beroepsgroep momenteel met een hoge werkdruk. AI biedt daar een oplossing voor. Kunstmatige intelligentie ontdekt niet alleen vaker borstkanker dan radiologen, dat doet de computer ook bijna twee keer zo snel. De nieuwe technologie kan de hoge werkdruk van radiologen daarmee omlaag brengen.

Bij het bekijken van de scans luidt steeds dezelfde vraag: is er borstkanker aanwezig, ja of nee? AI kan die vraag beantwoorden, zonder dat daar een radioloog aan te pas hoeft te komen. “Ieder mens is op een gegeven moment moe, ook een radioloog, terwijl AI wél continu mammogrammen kan blijven checken”, legt Sietske Rozie uit.

“AI is vooralsnog geen vervanging van de mens, maar in de nabije toekomst zal er haast geen radioloog meer werken zonder hulp van AI”, zegt Eric Tetteroo, coördinerend radioloog bij het bevolkingsonderzoek borstkanker. Het doel is nu om te achterhalen hoe AI een arts kan ondersteunen én beter en slimmer maken. “Maar AI mag het werk van de radioloog niet volledig overnemen. Je loopt dan het risico dat de radioloog AI op den duur niet meer begrijpt, terwijl de computer altijd door de radioloog gecontroleerd moet kunnen worden”, voegt Rozie daaraan toe.

In onze ziekenhuizen wordt de nieuwe technologie momenteel nog niet ingezet bij de borstkankerscreening. “Uit analyserend onderzoek blijkt dat onbekendheid van de mogelijkheden en onzekerheid over onder meer de toegevoegde waarde hierbij een belangrijke rol speelt”, vertelt Rozie. Kortom, er is gebrek aan bewustzijn, kennis en vertrouwdheid met de technologie.

Het vertrouwen van zowel medische professionals als patiënten in AI is van cruciaal belang voor een succesvolle samenwerking. Want zitten vrouwen erop te wachten dat hun mammogram door een computer wordt gecheckt?

Een Nederlandse studie toonde recent nog aan dat de meeste vrouwen van 16 tot 75 jaar liever niet willen dat hun screeningsmammogram alleen maar door AI beoordeeld zou worden. Van de 922 ondervraagde vrouwen was 77,8 procent het eens met de noodzaak van een menselijke controle. “Begrijpelijk”, vindt Rozie. “We weten allemaal dat computers ook weleens last hebben van storingen.” De resultaten van dit onderzoek geven wel hoop. “Het is van belang dat al het personeel in ziekenhuizen op een laagdrempelige, toegankelijke manier kennismaakt met het fenomeen AI. Daar maak ik me nu hard voor. Alle professionals in de zorg moeten opleidingen krijgen over hoe hun brein werkt en hoe AI hun beslissing kan beïnvloeden, zowel positief als negatief.” Als de artsen en het personeel vertrouwen hebben in de samenwerking met AI, krijgen de patiënten dat ook.

Dit artikel verscheen eerder bij Libelle NL.

Na haar twee zussen, ondergaat ook Nele Reymen binnenkort preventieve borstamputatie

Steeds meer mensen overleven borstkanker, maar is de ziekte ook volledig uit te roeien? “Uitgezaaide borstkanker is een heel ander verhaal” (+)

Sigrid (63) heeft borstkanker: “Mijn oncoloog vroeg hoeveel alcohol ik dronk, elke dag een glaasje zei ik” (+)