De regerende alliantie rond het nationaal-conservatieve Recht en Rechtvaardigheid (PiS) wordt weliswaar opnieuw de grootste, met bijna 37 procent van de stemmen in de exitpoll. Maar ze lijkt fors te moeten inboeten tegenover 2019.

Dat opende zondagavond de deur naar een mogelijke machtswissel in Polen. Indien de resultaten van de exitpoll bevestigd worden door de finale resultaten, kan oppositieleider Donald Tusk een driepartijencoalitie op de been brengen. Die zou bestaan uit zijn eigen centristische Burgercoalitie (KO), de linkerzijde en het centrumrechtse Derde Weg. Samen behaalden ze in de exitpoll 248 zetels, terwijl de drempel voor een meerderheid op 231 ligt.

‘Dit is het einde van de slechte PiS-regering’, claimde Tusk, een ex-premier en voormalig voorzitter van de Europese Raad, zondagavond al de overwinning. ‘Polen heeft gewonnen, de democratie heeft gewonnen, we hebben hen van de macht verdreven.’ Jaroslaw Kaczynski, Tusks grote rivaal en sterke man achter PiS, verklaarde van zijn kant ‘niet te weten’ of zijn partij haar resultaat zou omzetten in een nieuwe meerderheid.

Op het Europese pad

Tusk kaderde deze verkiezingen, waarvan de opkomstcijfers mogelijk de historische records zullen breken, als ‘de belangrijkste’ sinds 1989.

PiS kleedde de afgelopen jaar de rechtspraak uit, maakte vrije media tot een propagandamachine en hanteerde een haatdragend discours tegenover minderheden. Het grondwettelijk hof, door PiS volgestopt met loyalisten, perkte het recht op abortus drastisch in. De autoritaire wending onder PiS bracht Warschau de afgelopen jaren op ramkoers met de EU, die miljarden aan Europese subsidies voor het land bevroor.

Tusk beweerde dat PiS op weg was om de op vier na grootste EU-lidstaat ‘in koelen bloede uit de EU te halen’. Hij beloofde het respect voor de rechtsstaat en de democratie te herstellen en Polen weer op het Europese pad te brengen.