Na de verrassingsaanval van Hamas: hoe zeker is de politieke toekomst van Benjamin "Mr. Security" Netanyahu?

Benjamin Netanyahu is een figuur die heel wat Israëli's ondertussen niet meer kunnen wegdenken uit de Israëlische politiek. Als lid van het rechts-conservatieve Likoed is hij doorheen zijn politieke carrière drie maal verkozen tot premier van Israël. Daarnaast staat het langste premierschap sinds de stichting van Israël in 1948 op zijn naam, met een totaal van 16 jaar. 

Expert Midden-Oosten en geopolitiek Koert Debeuf volgt de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden al jaren op de voet. Hij beschrijft de politiek van Netanyahu als volgt: veiligheid, veiligheid en nog eens veiligheid. "En de aanval van 7 oktober toont dat Netanyahu gefaald heeft om die veiligheid te garanderen."

"Jarenlang maakte Netanyahu gebruik van een verdeel-en-heerstactiek," legt Debeuf uit. "Hij maakte Hamas sterker om een breuk met de Palestijnse Autoriteit te veroorzaken, maar zo heeft hij een oncontroleerbaar monster gecreëerd. Ook de onwil om naar de Palestijnen te luisteren, de bijkomende neerzettingen op de Westelijke Jordaanoever en de bestormingen van de Al-Aqsamoskee zijn aan hem toe te schrijven. Niet alleen in het buitenland, maar ook in Israël klinkt de kritiek steeds luider dat Netanyahu verantwoordelijk is voor de huidige crisis."

De twijfels over Netanyahu's beleid begonnen niet pas na de aanval van Hamas.  Afgelopen augustus toonde een onderzoek van het Pew Research Center nog aan dat 52 procent van de Israëli's ongunstig staat tegenover Netanyahu's beleid. Zijn politiek zorgde de laatste maanden dan ook voor heel wat verdeeldheid en spanning in Israël.

Vooral sinds januari dit jaar liepen de gemoederen regelmatig hoog op. Met een omstreden juridische hervorming wilde Netanyahu in essentie de rechterlijke tak in Israël van alle macht ontdoen. Volgens het voorstel mocht het Hooggerechtshof zich niet meer uitspreken over "onredelijke regeringsbesluiten". Daarnaast zouden andere rechtbanken wetten wel mogen blokkeren, maar zou het parlement die blokkering daarna kunnen terugdraaien. 

Heel wat Israëli's reageerden misnoegd op het voorstel. Zij vreesden dat de hervorming een poging was om de democratie in Israël uit te hollen. Honderdduizenden betogers kwamen op straat om te protesteren tegen de justitiehervorming van Netanyahu. Deze zomer ging het bijna dagelijks over tienduizenden manifestanten. De politie trad tijdens de betogingen streng op tegen de manifestanten. In Tel Aviv stapte een politiechef naar eigen zeggen zelfs op vanwege de politieke druk vanuit regering-Netanyahu om betogers hard aan te pakken.

Ook de internationale gemeenschap reageerde verontwaardigd op de plannen van de Israëlische premier. Amerikaans president Joe Biden vroeg Netanyahu om de "verdeeldheid zaaiende hervorming" niet te snel door te voeren. In New York, een stad met een significante Joodse bevolking, droegen betogers een spandoek met "NYC houdt van de Israëlische democratie".

Op de vraag of Netanyahu zijn krediet bij de Israëli's verspeeld heeft, is Debeufs antwoord duidelijk. "Absoluut, zeker bij een deel van zijn medestanders en het leger, dat altijd een trouwe partner was. Nog voor de aanval van Hamas begon, was er veel verdeeldheid binnen de Israëlische samenleving. De verschillende kampen zijn nu samengebracht (Netanyahu heeft een noodcoalitie gevormd met de Israëlische oppositie, nvdr.), maar dat zijn slechts de wittebroodsweken. Nadien zal de kritiek snel en waarschijnlijk harder weerkeren."

Debeuf denkt ook dat de internationale gemeenschap zich steeds meer vragen zal stellen bij de acties van Israël. De laatste dagen kwamen steeds meer oproepen aan het adres van Netanyahu om burgers te ontzien en het internationaal oorlogsrecht te respecteren. Onder meer de blokkade van voedsel naar de Gazastrook, zorgt voor discussie. "Hoe meer doden de komende weken volgen, hoe groter de druk uit andere landen zal zijn." 

De vraag blijft of Benjamin Netanyahu na deze crisis nog een politieke toekomst heeft. Ook Debeuf moet het antwoord schuldig blijven. "Netanyahu is een politicus met negen levens. Analisten hebben al vaker gedacht dat Netanyahu niet meer zou terugkeren, maar dan stond hij daar opeens toch. De kans bestaat dus dat hij ook deze crisis doorkomt. Wat wel vaststaat, is dat de huidige problemen hem sterk worden aangerekend."